Ποιός θυμάται τον Θόδωρο Δαφερέρα;
Ήταν νέος, δόκιμος πλοίαρχος την 1η Φεβρουαρίου του 1999, την ημέρα που πάτησε για τελευταία φορά στον καταπέλτη του πλοίου «Εξπρές Απόλλων».
Στη δικαστική απόφαση που εκδόθηκε τρία χρόνια μετά τον θάνατό του (21 Μαρτίου 2002) αναφέρεται ότι «...ενώ κατέπλεε το πλοίο στο λιμάνι του Πειραιά για να πρυμνοδετήσει στην προβλήτα 1 της Ακτής Τζελέπη, με ανοικτό τον καταπέλτη, έχασε την ισορροπία του, έπεσε στη θάλασσα με αποτέλεσμα να επέλθει ο θάνατός του από τον τεμαχισμό του από τις περιστρεφόμενες έλικες του πλοίου».
Ο Θόδωρος Δαφερέρας σκοτώθηκε με αυτό τον τραγικό τρόπο, επειδή ένα σχοινάκι που κρατούσε κόπηκε ενώ ο καταπέλτης του πλοίου ήταν ανοικτός. Έχασε την ισορροπία του και βρέθηκε στο νερό στην πρύμνη του πλοίου, ακριβώς μπροστά στις έλικες, την ώρα που το «Απόλλων Εξπρές» αναπόδιζε μέσα στο λιμάνι του Πειραιά για να ακουμπήσει ο καταπέλτης στην προβλήτα..
Οι αναλογίες ανάμεσα σε αυτή την τραγική, συνοπτική περιγραφή και στην εικόνα που κατέγραψαν με τα κινητά τους τηλέφωνα επιβάτες του Blue Horizon, αλλά και παρακείμενου πλοίου, το βράδυ της Τρίτης στον Πειραιά, είναι ανατριχιαστικές. Υπάρχουν και ορισμένες διαφορές.
.
“Είναι απαράδεκτο αυτό που βλέπουμε κατά κόρον να συμβαίνει σε ελληνικά λιμάνια. Ο καταπέλτης να κρέμεται, ενώ τα πλοία αποπλέουν ή καταπλέουν. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και όχι μόνο για τους επιβάτες, αλλά και για τους ναυτικούς, όπως απέδειξε η υπόθεση Δαφερέρα”
- Νίκος Κουντούρης, Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω
Σε αντίθεση με τον δόκιμο πλοίαρχο Δαφερέρα, ο Αντώνης Καρυώτης από τον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης που έχασε τη ζωή του σε ηλικία 36 ετών, ήταν επιβάτης και όχι μέλος του πληρώματος.
Ο πρώτος έχασε την ισορροπία του πάνω σε έναν ανοικτό καταπέλτη, ενώ το δικαστήριο έκρινε ότι είχαν παραβιαστεί κανονισμοί και διαδικασίες ασφαλείας.
Ο δεύτερος, ως επιβάτης, βρέθηκε στη θάλασσα μέσα στο λιμάνι και πνίγηκε αβοήθητος, ενώ διαπιστώθηκαν εκδορές στο κεφάλι του, με τα βίντεο να αποκαλύπτουν ότι τον έσπρωχναν πάνω στον ανοικτό καταπέλτη μέλη του πληρώματος και τον είδαν να πέφτει και να χάνεται στο νερό.
Τι ορίζει ο νόμος και ποια είναι πραγματικότητα στα ελληνικά λιμάνια
Ο κ. Νίκος Κουντούρης, νομικός επιστήμονας με μεγάλη εμπειρία σε υποθέσεις με ναυτικά ατυχήματα, τονίζει στη HuffPost ότι η εικόνα ενός επιβατικού πλοίου που προσεγγίζει σε λιμάνι ή αποπλέει με τον καταπέλτη ανοιχτό, αποτελεί απόδειξη της συστηματικής παραβίασης κανονισμών και νόμων: «Είναι απαράδεκτο αυτό που βλέπουμε κατά κόρον να συμβαίνει σε ελληνικά λιμάνια. Ο καταπέλτης να κρέμεται, ενώ τα πλοία αποπλέουν ή καταπλέουν. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και όχι μόνο για τους επιβάτες, αλλά και για τους ναυτικούς, όπως απέδειξε η υπόθεση Δαφερέρα».
Η «συνήθης» εικόνα του απόπλου με κατεβασμένο τον καταπέλτη, που επαναλαμβάνεται στην περίπτωση του Blue Horizon, υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να μας σοκάρει - και μάλιστα με την παρουσία μελών του πληρώματος πάνω στον καταπέλτη. Θεωρητικά, κατά τον απόπλου θα έπρεπε να βρίσκονται στην πρύμνη ή και στο γκαράζ του πλοίου - αλλά όχι πάνω στον καταπέλτη - ο ύπαρχος και ο ναύκληρος ως επικεφαλής των ναυτών.
Ένα βασικό ερώτημα που θα λυθεί από την έρευνα μετά τον θάνατο του 36χρονου, είναι ποια μέλη του πληρώματος βρέθηκαν την ώρα του απόπλου στην πρύμνη του πλοίου και τον καταπέλτη, αν παρακολούθησαν την τραγική σκηνή και τι εντολές έδωσαν...
Τι προβλέπεται όταν βρεθεί ένας επιβάτης στη θάλασσα
Το ερώτημα που ετέθη προς στιγμήν - εάν ο 36χρονος Αντώνης Καρυώτης είχε κόψει εισιτήριο ή όχι - δεν έχει νόημα. Αφενός, επειδή αποδείχθηκε γρήγορα πως είχε κόψει εισιτήριο και αφετέρου, επειδή και στην περίπτωση που δεν διέθετε εισιτήριο δεν μπορείς να αντιμετωπίζεις κατ’ αυτόν τον τρόπο έναν επιβάτη που δεν επιδεικνύει εισιτήριο.
Το πλήρωμα ελέγχει τα εισιτήρια - το λιμενικό παρίσταται κατά την επιβίβαση για να διαπιστώσει ότι τηρούνται νόμοι και κανονισμοί και κυρίως να εξασφαλίζει την τάξη και την ασφάλεια στην διακίνηση των οχημάτων και των επιβατών.
Το πραγματικό ερώτημα, στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πως βρέθηκε στη θάλασσα ο άνθρωπος και τι συνέβη στην συνέχεια.
Ο εισαγγελέας και οι δικαστές θα πάρουν τα βίντεο και θα δουν αυτό που όλοι μας διαπιστώνουμε δια γυμνού οφθαλμού. Αν τον έσπρωξαν και αν προσπάθησαν ή όχι να τον βοηθήσουν. Και την κατάληξη: το πλοίο να αποπλέει την ώρα που ο 36χρονος πέθαινε από πνιγμό μετά από την πτώση του μπροστά στον ανοικτό καταπέλτη, αφού τον εμπόδισαν να επιβιβαστεί, σπρώχνοντάς τον.
“Το VDR...Ουσιαστικά πρόκειται για το μαύρο κουτί του πλοίου. Από αυτές τις συνομιλίες μπορούμε να γνωρίζουμε αν ενημερώθηκε για ένα συμβάν ο πλοίαρχος και τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε το πλήρωμα για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης”
- Νίκος Κουντούρης, Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω
Ο νομικός Νίκος Κουντούρης μιλάει για έξι βήματα που προβλέπονται - πολύ συγκεκριμένα - από τη στιγμή που διαπιστώνει το πλήρωμα ενός πλοίου, ότι έπεσε άνθρωπος στη θάλασσα:
- Πρέπει να σημάνει αμέσως συναγερμός στο πλοίο.
- Πρέπει να ενημερωθεί άμεσα ο πλοίαρχος, μέσω της ενδοσυνεννόησης, από τον υπεύθυνο αξιωματικό καταστρώματος στην πρύμνη.
- Τα μέλη του πληρώματος οφείλουν να πετάξουν γρήγορα ένα κυκλικό σωσίβιο - ειδικό για τέτοια περίπτωση – ένα εκ των οποίων πρέπει να είναι τοποθετημένο στην πρύμνη του πλοίου για άμεση χρήση
- Άμεσα πρέπει να δοθεί εντολή «Κράτει μηχανές». Θα μειωθεί η περιδίνηση των υδάτων και θα διευκολυνθεί η διάσωση.
- Από ένα πλοίο όπου διαπιστώθηκε ότι έπεσε επιβάτης στο νερό μέσα σε λιμάνι, προβλέπεται να επικοινωνήσουν μέσω VHF και να ζητήσουν βοήθεια από τον Οργανισμό του λιμένα και από το λιμενικό σώμα
- Προβλέπεται ακόμα, σε περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα άφιξης άλλου πλεούμενου προς βοήθεια, η άμεση επάνδρωση και καθέλκυση του fast rescue boat από το ίδιο το πλοίο
Αυτοί οι κανονισμοί και πιθανόν ακόμα περισσότεροι θα πρέπει να καταγράφονται ρητά στα εγχειρίδια ασφαλούς διαχείρισης - διαθέτει ένα τέτοιο εγχειρίδιο κάθε πλοίο και ένα κάθε εταιρεία - και εκεί υπάρχουν ρητές προβλέψεις και υποχρεώσεις για όλους τους εμπλεκομένους στην επιβίβαση στο πλοίο, στη διαδικασία απόπλου και στην αντιμετώπιση ενός κινδύνου με άνθρωπο στη θάλασσα.
Ο νομικός Νίκος Κουντούρης επισημαίνει, τέλος, την αξία που έχουν τα στοιχεία του Voyage Data Recorder (VDR), όπου καταγράφονται όλες οι συνομιλίες στη γέφυρα ενός πλοίου. «Ουσιαστικά πρόκειται για το μαύρο κουτί του πλοίου. Από αυτές τις συνομιλίες μπορούμε να γνωρίζουμε αν ενημερώθηκε για ένα συμβάν ο πλοίαρχος και τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε το πλήρωμα για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης», λέει.
Παρατήρηση που αποκτά τεράστια αξία, έπειτα από ένα τραγικό συμβάν που η εξέλιξη του παραπέμπει σε εγκατάλειψη θύματος μετά από τροχαίο δυστύχημα, με κατάληξη τον θάνατο ενός ανθρώπου.