Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσε στις Βρυξέλλες την Τετάρτη τη συμφωνία αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία θα γίνει επίσημα την Παρασκευή, τα μεσάνυχτα ώρα Βρυξελλών.
Αλλά για την Ευρωπαϊκή Ενωση, η απώλεια της Βρετανίας είναι μια σημαντική ήττα. Μια απώλεια μεγέθους, προσέγγισης, δυναμικής και μονιμότητας.
«Το Brexit είναι μια ήττα, μια ρήξη ενάντια στην ιδέα ότι η συνεργασία κάνει τους Ευρωπαίους ισχυρότερους», δήλωσε η Ρόζα Μπαλφούρ, ανώτερο μέλος της δεξαμένης σκέψης German Marshall Fund.
Οδηγεί επίσης το μπλοκ σε δυνητικά μικρότερη επιρροή. «Σε οποιοδήποτε δωμάτιο μπαίνει η ΕΕ, θα έχει λιγότερη βαρύτητα από ό, τι όταν ήταν μέλος της το Ηνωμένο Βασιλείο - στο εμπόριο, στο κλίμα και στην άμυνα», δήλωσε ο Πολ Τέιλορ, ανώτερος συνεργάτης στο ερευνητικό ίδρυμα Friends of Europe.
Την ίδια στιγμή, το σοκ του Brexit έχει δημιουργήσει μια ενότητα μεταξύ των υπολοίπων 27 χωρών που είναι δύσκολο να προκύψει σε οποιοδήποτε άλλο θέμα - ούτε για τη μετανάστευση ούτε για τη Ρωσία, τον προϋπολογισμό ή ακόμα και το κοινό νόμισμα, το ευρώ.
Οι 27 έμειναν ενωμένοι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τη Βρετανία, προς απογοήτευση του Λονδίνου και έτσι η συζήτηση για την αποχώρηση άλλων χωρών από το μπλοκ έχει εξαλειφθεί.
Η διαδικασία ήταν τόσο χαοτική και οδυνηρή για τη Βρετανία, που ακόμη και οι λαϊκιστές της Ευρώπης σταμάτησαν να μιλάνε για τους Frexit, Nexit ή Italexit, αναφερόμενοι σε πιθανή έξοδο της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Ιταλίας.
Επειδή ο ευρωπαίος αξιωματούχος που διεξήγαγε τις συνομιλίες για λογαριασμό του μπλοκ μέχρι τώρα είναι υπεύθυνος για τη διαπραγμάτευση των μελλοντικών σχέσεών της Ε.Ε. με τη Βρετανία, πρέπει να αναμένεται παρόμοια ενότητα και στο εξής. Αλλά θα έχει αμυντικό χαρακτήρα, με τις Βρυξέλλες να διατηρούν την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, παρά την επιθυμία να κρατήσει κοντά τον μεγάλο της γείτονα.
Οι διαπραγματεύσεις θα είναι τόσο περίπλοκες όσο και περιορισμένες, λαμβάνοντας υπόψη το χρονοδιάγραμμα. Η μεταβατική περίοδος, κατά την οποία ελάχιστα θα αλλάξουν παρά την επίσημοποίηση του Brexit, διαρκεί μόνο μέχρι το τέλος του έτους.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα βον ντερ Λάιεν, δεσμεύθηκαν, να «εργάζονται μέρα και νύχτα» για να δημιουργήσουν μια στενή μελλοντική σχέση με τη Βρετανία.
Αλλά η απώλεια θα επιφέρει αλυσιδωτές συνέπειες για τα επόμενα χρόνια.
«Είναι μια ήττα για όλους - για το ευρωπαϊκό εγχείρημα, για τη θέση της Βρετανίας στον κόσμο και για τα αμερικανικά συμφέροντα, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ ήταν ο κληροδόχος της Βρετανίας στην ΕΕ», σύμφωνα με τον Ιαν Λέσερ, πρώην Αμερικανό διπλωμάτη.
Η αποχώρηση της Βρετανίας «αλλάζει την ισορροπία εντός της ΕΕ και δημιουργεί κενό εξουσίας», κατά τον Μαρκ Λέοναρντ, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. «Η απουσία της Βρετανίας θα καταστήσει τη σχέση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας ακόμη πιο τοξική», εκτιμά ο ίδιος.
«Αλλά αποσταθεροποιεί επίσης πολλές χώρες, όπως η Ολλανδία και οι Σκανδιναβικές χώρες, σε θέματα όπως η ελεύθερη αγορά, η πολιτική κατά της Ρωσίας και ο διατλαντικός στόλος», προσθέτει. «Και θα ενισχύσει την ανισορροπία μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης και των χωρών που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη, αφήνοντας πιο εκτεθειμένες την Πολωνία, τη Σουηδία και τη Δανία».
Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, η Τουρκία και οι χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στο μπλοκ μπορεί επίσης να αισθανθούν την απουσία της Βρετανίας.
«Οι Τούρκοι ανησυχούν πολύ, γιατί η Βρετανία ήταν υπέρμαχος της τουρκικής ενσωμάτωσης, ακόμα κι αν η ένταξη δεν είναι στα χαρτιά», εξηγεί ο Λέσερ.
Η οικονομία της Βρετανίας είναι περίπου ίση σε μέγεθος με αυτήν της Γαλλίας, η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, και είναι ένας σημαντικός παράγοντας ασφάλειας, μια πυρηνική δύναμη με μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Βρετανία έχει στενή σχέση με την Ουάσινγκτον και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καθαρός χρηματοδότης στον προϋπολογισμό του μπλοκ, με ποσοστό σχεδόν 12%.
Ηδη, καθώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συζητούν τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό - πάντα μια πικρή διαδικασία - υπάρχουν έντονες διαφωνίες σχετικά με το πόσο μεγάλος πρέπει να είναι, δεδομένης της ανάγκης να γεμίσουν την τρύπα που θα αφήσουν οι Βρετανοί όταν η μεταβατική περίοδος λήξει τον Δεκέμβριο.
Και δεδομένης της εγγύτητας, το διμερές εμπόριο είναι τεράστιο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βρετανίας, λαμβάνοντας το 45% όλων των βρετανικών εξαγωγών και παρέχοντας το 53% όλων των βρετανικών εισαγωγών το 2018, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα.
Εάν η Βρετανία επιλέξει να αποκλίνει σημαντικά από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, το χτύπημα προς το εμπόριο θα είναι σοβαρό και για τις δύο πλευρές.
Η Βρετανία θα είναι εξίσου σημαντική για την Ευρώπη σε στρατιωτικά θέματα και εξωτερική πολιτική ανεξάρτητα από το αν μέχρι στιγμής υιοθετεί κοινές θέσεις με την Ε.Ε. για το Ιράν και την πυρηνική συμφωνία του 2015, τη Ρωσία, τις πολιτικές κυρώσεων και τη Huawei, όπου η Ουάσινγκτον συχνά διαφωνεί με την Ευρώπη.
Επίσης, η Βρετανία ενδιαφέρεται, μετά το Brexit, να καταδείξει τη σημασία της ως ζωτική περιφερειακή δύναμη σε ζητήματα στρατιωτικά και πληροφοφιών και θέλει να συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ΝΑΤΟ και στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Τελικά, η Ευρωπαϊκή Ενωση, και ειδικά η Γαλλία, η άλλη μεγάλη στρατιωτική δύναμη «θα έχει συμφέρον να δημιουργήσει μια λειτουργική σχέση με τη Βρετανία, να εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα της Βρετανίας καθώς προσπαθεί να παρουσιάσει έναν πιο ενεργό ρόλο στον κόσμο, ειδικά στην άμυνα» εξηγεί ο Λέσερ. «Αλλά δεν θα είναι εύκολο».
(με πληροφορίες από New York Times)