Τα πιο σημαντικά αποτελέσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος BRiDGE- Bridge for Researchers in Danger Going to Europe, με στόχο τη διευκόλυνση της ένταξης των ερευνητών σε κίνδυνο- προσφύγων στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας παρουσίασαν οι συντελεστές του, στο ευρύτερο πλαίσιο του διήμερου συνεδρίου «Policy advice for the integration of Researchers in Danger into the EU Job market», στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (11-12 Φεβρουαρίου).
Το εν λόγω διετές πρόγραμμα (01.04.2018 -31.03.2020) χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία Horizon 2020 με συντονιστή το Πανεπιστήμιο Mπίλεφελντ (Γερμανία) και εταίρους από Ελλάδα, Ελβετία, Τουρκία και Βουλγαρία - μέλη του δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και την κινητικότητα των ερευνητών EURAXESS. Μεταξύ των φορέων που συνεργάζονται στο πρόγραμμα είναι το ΕΚΕΤΑ (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης), το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής), το ΕΚΚΕ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), το ETH Zurich, το Πανεπιστήμιο της Σόφιας και το Συμβούλιο Επιστημονικής και Τεχνολογικής Έρευνας της Τουρκίας (TUBITAK).
Όπως ανέφεραν οι συντελεστές του προγράμματος, κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ετών έχουν υποστηριχθεί περίπου 300 ερευνητές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με ιδιαίτερη βαρύτητα σε νέους και έμπειρους μεταδιδακτορικούς ερευνητές και καθηγητές όλων των ηλικιών, ιδιαίτερα σε εκείνους που βρίσκονται σε Γερμανία, Ελβετία, Βουλγαρία, Ελλάδα και Τουρκία. Η υποστήριξη κατά περίπτωση εστιάζει κυρίως σε συμβουλευτικές υπηρεσίες για την ανάπτυξη της σταδιοδρομίας, την ακαδημαϊκή και μη ακαδημαϊκή καθοδήγηση των προσφύγων ερευνητών παράλληλα με θεματικά συγκεκριμένες εκπαιδεύσεις τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για τους μέντορες. Το πρόγραμμα έχει μεταφέρει γνώση και εμπειρία στο δίκτυο EURAXESS, το μεγαλύτερο σχετικό δίκτυο στην Ευρώπη.
«Απευθυνόμαστε κυρίως σε ανθρώπους που έχουν ήδη διδακτορικό, έχουν δουλέψει ήδη σε πανεπιστήμια και έχουν πάρει τον δρόμο της προσφυγιάς», είπε η Ελένη Ανδριανοπούλου, συντονίστρια του προγράμματος BRiDGE από το Πανεπιστήμιο Μπίλεφελντ, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, πως τα ποσοστά των προσφύγων με ακαδημαϊκό πτυχίο είναι σε γενικές γραμμές εφάμιλλα αυτών που παρατηρούνται στους εγχώριους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Όπως σημείωσε η κ. Ανδριανοπούλου σχετικά με τον τρόπο που οι εν λόγω πρόσφυγες- ερευνητές έρχονται σε επαφή με το πρόγραμμα, «μας εντοπίζουν εκείνοι. Πρόκειται για ακαδημαϊκό πληθυσμό που έχει ήδη δουλέψει σε πανεπιστήμια, και κάποια στιγμή βρίσκουν τον δρόμο τους προς τον ερευνητικό φορέα. Επίσης, είναι ιδιαίτερα δικτυωμένοι μεταξύ τους, πχ οι Σύριοι».
Το εν λόγω πρόγραμμα, πέρα από συμβουλευτικές υπηρεσίες για επανέναρξη καριέρας- εντός ή εκτός του ακαδημαϊκού τομέα- παρέχει και εκπαίδευση, ενώ βοηθά στην καλύτερη κατανόηση των ακαδημαϊκών συστημάτων των χωρών όπου βρέθηκαν, με σκοπό την απόκτηση χρηματοδότησης για έρευνες, βελτίωση βιογραφικών, συνεντεύξεις κ.α. «Το πρόγραμμα κάνει πολλές επαφές, δεδομένου και ότι το ακαδημαϊκό σύστημα είναι κλειστό. Προσφέρει γνώση και επαφές» σημείωσε η κ. Ανδριανοπούλου.
Όσον αφορά στους 300 ερευνητές του προγράμματος, η συντονίστριά του σημείωσε πως προέρχονται από κάθε είδους κλάδο, αντικατοπτρίζοντας τις γενικότερες τάσεις στην κατανομή των ερευνητών που παρατηρούνται στα πανεπιστήμια. Η προέλευσή τους είναι από χώρες όπως η Συρία, η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Ιράν, τη Βενεζουέλα, την Υεμένη, τη Λιβύη, τον Λίβανο, το Πακιστάν, το Κονγκό, την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τη Ζάμπια και τη Γκάμπια. Βρίσκονται σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Φινλανδία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Βουλγαρία, η Δανία, η Αυστρία και η Νορβηγία, αλλά και σε κάποιες από τις ίδιες τις χώρες που αναφέρθηκαν προηγουμένως.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το 68% των ερευνητών στους με τους οποίους ασχολείται το πρόγραμμα είναι άνδρες και το 32% γυναίκες. 64% εξ αυτών έχουν διδακτορικό (PhD), 22% μεταπτυχιακό και 14% πτυχίο. Τα αντικείμενά τους ποικίλλουν: Από Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, Οικονομικά, Εκπαιδευτικές Επιστήμες, Βιολογία, Λογοτεχνία, Πολιτικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Φιλοσοφία μέχρι Γεωργικές Επιστήμες, Δημόσια Υγεία, Θεολογία, Αρχαιολογία, Χημεία, Πολιτικούς Μηχανικούς, Περιβαλλοντικές Επιστήμες, Ιστορία, Επιστήμες Υπολογιστών, Νομική, Ιατρική, Οδοντιατρική, Δημοσιογραφία και Τέχνες.
Από πλευράς του ο Άγγελος Τραμουντάνης, ερευνητής στο ΕΚΚΕ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), τόνισε την ανάγκη να υπάρξει στην Ελλάδα ιδιαίτερη μέριμνα για την ένταξη των προσφύγων στον εργασιακό χώρο, κάνοντας παράλληλα λόγο για σοβαρές ελλείψεις όσον αφορά στην κοινωνική ένταξή τους. «Βάσει έρευνας, είναι κομβικής σημασίας να έχουν στήριξη στην εκμάθηση της γλώσσας, ενώ πρέπει να υπάρξουν διαδικασίες για την ένταξή τους στην ελληνική αγορά εργασίας» υπογράμμισε.
Με βάση τα ευρήματα έρευνας του προγράμματος BRiDGE σχετικά με πρόσφυγες- ερευνητές στην Ευρώπη, το 45,5% των ερωτηθέντων (συμμετέχοντες στο πρόγραμμα BRiDGE, μέλη του δικτύου EURAXESS και του δικτύου Scholars at Risk και αλλού) προέρχεται από τη Συρία, το 16,7% από τη Μέση Ανατολή, το 15,2% από την Τουρκία, το 13,6% από την Ασία, το 6,1% από την Αφρική και το 3% από τη Νότια Αμερική. Το 65,4% των ερωτηθέντων κατέχουν PhD, το 26,9% μεταπτυχιακό και το 7,7% πτυχίο.
Μεταξύ των συμμετεχόντων στο συνέδριο που ήταν και o Αχμάντ αλ Ατζλάν από το Πανεπιστήμιο της Δαμασκού, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και ένας εκ των ερευνητών που συμμετείχαν στο εν λόγω πρόγραμμα. Ο κ. Ατζλάν, έχοντας περάσει στην Ευρώπη το 2015 μέσω Βαλκανίων, εργάζεται από το 2017 στο Πανεπιστήμιο του Μπίλεφελντ, διδάσκοντας μεταπτυχιακούς πάνω σε θέματα εξαναγκασμένης μετανάστευσης, σύγκρουσης και βίας μεταξύ νεαρών αιτούντων άσυλο σε κέντρα υποδοχής. Μιλώντας για τα ευρήματα της έρευνάς του, υπέδειξε ως αίτια των φαινομένων βίας παράγοντες όπως οι εμπειρίες από τις εμπόλεμες ζώνες, η έλλειψη δυνατότητας πρόσβασης σε συστήματα υγείας (και ως εκ τούτου σε ψυχολογική υποστήριξη), καθώς και οι συνθήκες συνωστισμού.
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, μιλώντας για τις εμπειρίες του από τη Συρία και τη φυγή του από τη χώρα, ο κ. Ατζλάν είπε πως «στις περιοχές που ελέγχονταν από το καθεστώς θα με στρατολογούσαν στον κυβερνητικό στρατό. Η περιοχή που ήταν η οικογένειά μου ελεγχόταν από αντάρτικες ομάδες και το ISIS. Οπότε το ερώτημα ήταν: Γιατί βρίσκεσαι εδώ; Τι κάνεις εδώ;».