Μια μεγάλη έκταση ανάμεσα στην Αγγλία και την Ολλανδία έσφυζε από ζωή 8.000 πριν- πριν την καταπιούν τα κύματα της Βόρειας Θάλασσας- και αρχαιολόγοι σήμερα ελπίζουν να ανακαλύψουν πώς έμοιαζε αυτός ο «χαμένος κόσμος» πριν χαθεί κάτω από τα νερά.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του LiveScience, για να το ανακαλύψουν αυτό έβγαλαν πυρήνες ιζημάτων από τον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας, σε μια περιοχή ονόματι Ντόγκερλαντ (Doggerland), που έχει πάρει το όνομά της από τον ύφαλο Dogger Bank, στο νότιο τμήμα της Βόρειας Θάλασσας, ο οποίος με τη σειρά του έχει «βαφτιστεί» από ένα είδος μεσαιωνικού ολλανδικού αλιευτικού σκάφους, του dogger. Η περιοχή αυτή απελευθερώθηκε από τους πάγους περίπου 12.000 χρόνια πριν, μετά το τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων.
Πιο πρόσφατα, 8.000 χρόνια πριν, η έκταση αυτή, ανάμεσα στη σημερινή ανατολική Αγγλία και την Ολλανδία, χάθηκε κάτω από τα κύματα, σημαίνοντας το τέλος των δασών και της πανίδας που βρισκόταν στην περιοχή, έχοντας προέλθει από άλλες περιοχές της Ευρώπης, περιλαμβάνοντας μάλιστα και πρώιμους ανθρώπινους οικισμούς- μια πανάρχαια «Ατλαντίδα», έναν ολόκληρο κόσμο που βυθίστηκε στη θάλασσα.
Η επικεφαλής γεωαρχαιολόγος του Wessex Archaeology, Κλερ Μέλετ, είπε ότι 10 από τους πυρήνες ιζήματος που ελήφθησαν από κατασκευαστή υπεράκτιων αιολικών πάρκων στη Βόρεια Θάλασσα περιείχαν αρχαίες ποσότητες τύρφης- ενός οργανικού υλικού που σχηματίζεται μόνο σε βάλτους στην ξηρά.
Οι πυρήνες αυτοί μελετώνται τώρα για στοιχεία σχετικά με την καταποντισμένη περιοχή. Στις έρευνες περιλαμβάνονται αρχαίοι κόκκοι γύρης και άλλα μικροσκοπικά απολιθώματα που περιέχονται στα δείγματα τύρφης- που θα μπορούσαν να αποφέρουν λεπτομέρειες για την εικόνα και το κλίμα της Ντόγκερλαντ πριν βυθιστεί.
Οι νέοι πυρήνες ιζημάτων προήλθαν από το Norfolk Boreas site, μια αιολική φάρμα περίπου 72 χιλιόμετρα από την ακτή, που καλύπτει 725 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η Μέλετ, είπε πως οι πυρήνες με την αρχαία τύρφη καλύπτουν μία αρκετά μεγάλη περιοχή, περίπου 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων, της Ντόγκερλαντ. Πρόκειται για την πρώτη φορά που ανακαλύπτονται στον βυθό πυρήνες να καλύπτουν μια τόσο μεγάλη περιοχή.
Οι ερευνητές σύγκριναν τις θέσεις που βρέθηκαν με εικόνες του πυθμένα- με αποτέλεσμα να προκύψει μια αρκετά καλή εικόνα της κρυμμένης δομής του. «Μπορούμε να δούμε πού βρίσκονταν οι αρχαίοι ποταμοί. Βλέπουμε τις περιοχές της τύρφης, και το πού έφταναν, οπότε ξέρουμε πόσο μεγάλες ήταν. Πρακτικά αναδημιουργούμε τη γεωγραφία της Βόρειας Θάλασσας, όπως ήταν 10.000 χρόνια πριν» λέει σχετικά στο LiveScience.
«Η τύρφη δεν αποτελεί απλά απόδειξη πως παλιά επρόκειτο για ξηρά, αλλά επίσης διατηρεί πολύ καλά μικροσκοπικά απολιθώματα- και αυτό μας δίνει πληροφορίες για την αναδημιουργία του κλίματος, το επίπεδο της θάλασσας και τα δέντρα που φύτρωναν σε αυτή την περιοχή» όπως λέει η επιστήμονας. «Βλέπουμε επίσης πράγματα όπως μικροσκοπικά κάρβουνα, οπότε μπορούμε να δούμε πότε σημειώθηκαν μεγάλες φωτιές. Δεν ξέρουμε εάν οι φωτιές αυτές οφείλονταν σε ανθρώπους ή αν ήταν φυσικές δασικές πυρκαγιές, αλλά μπορούμε να τα δούμε όλα αυτά εντός αυτών των δειγμάτων τύρφης».
Επίσης, έχουν βρεθεί και απομεινάρια ανθρώπων- περιλαμβανομένου ενός τμήματος αρχαίου κρανίου και αρκετών αντικειμένων, όπως θραυσμάτων από πέτρινα εργαλεία- στο πλαίσιο αλιευτικών δραστηριοτήτων και βυθοκορήσεων στη Βόρεια Θάλασσα.
Οι έρευνες του Wessex Archaeology θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να βρουν χώρους πιθανών ανθρώπινων οικισμών στη Ντόγκερλαντ, εκτιμά η Μέλετ. «Ο απώτερος στόχος μας θα είναι η δημιουργία χαρτών της περιοχής ανά διαφορετικές χρονικές περιόδους, οπότε θα κάνουμε μία για ακριβώς μετά την Εποχή των Παγετώνων. Αναμένουμε ότι θα πρόκειται για μια αραιή έκταση, χωρίς πολλά δέντρα- κάπως σαν τον αρκτικό Καναδά σήμερα. Και μετά, τα δέντρα αρχίζουν να επιστρέφουν καθώς θερμαίνεται το κλίμα, Ξέρουμε ότι οι δασικές εκτάσεις ήταν αρκετά ανοιχτές και ότι υπήρχαν μεγάλες εκτάσεις όπου υπήρχαν βάλτοι, οπότε θα κάνουμε και άλλη μια αναδημιουργία για αυτά».
Εν τέλει, σημειώνει πως «μπορούμε να δούμε πότε αρχίζει να ανεβαίνει το επίπεδο της θάλασσας, και η περιοχή να πλημμυρίζει. Και μετά η περιοχή βουλιάζει».
Ένα από τα μεγάλα μυστήρια της Ντόγκερλαντ ήταν το πόσο γρήγορα βυθίστηκε- και η μελέτη των ιζημάτων από τη Μέλετ και τους συναδέλφους της θα προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα. «Η διάρκεια ζωής των ανθρώπων εκείνη την εποχή ήταν περίπου 30 χρόνια, οπότε ακόμα και αν το επίπεδο της θάλασσας ανέβαινε, πιθανότατα δεν θα ήταν ικανοί να το παρατηρήσουν» σημειώνει η επιστήμονας. «Ωστόσο στη γεωλογική ιστορία είναι μια από τις ταχύτερες ανόδους επιπέδου θάλασσας που έχουμε δει ποτέ», προσθέτει- τονίζοντας πως, για να μετατραπεί από μια δασική περιοχή σε βυθό, χρειάστηκαν λιγότερα από 1.000 χρόνια, «πιο κοντά στα 500».