Οι στρατιωτικές πτήσεις απομάκρυνσης διπλωματών και πολιτών από το Αφγανιστάν ξεκίνησαν πάλι νωρίς την Τρίτη, αφού ο διάδρομος στο αεροδρόμιο της Καμπούλ εκκενώθηκε από τους χιλιάδες απελπισμένους ανθρώπους που ήθελαν να φύγουν μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας από τους Ταλιμπάν.
Ο αριθμός των πολιτών στο αεροδρόμιο έχει μειωθεί, δήλωσε στο Reuters ένας δυτικός αξιωματούχος, μια μέρα μετά τις χαοτικές σκηνές στις οποίες η αμερικανική αστυνομία άνοιξε πυρ για να διαλύσει τα πλήθη και τους ανθρώπους που προσκολλήθηκαν σε ένα αμερικανικό στρατιωτικό μετατωγικό αεροπλάνο καθώς ετοιμαζόταν για απογείωση.
«Πολλοί άνθρωποι που ήταν εδώ χθες έχουν πάει σπίτι τους», είπε ο αξιωματούχος. Οι μάρτυρες του Reuters, ωστόσο, μιλούν για περιστασιακούς πυροβολισμούς που ακούγονται ακόμη και οι οποίοι λένε ότι προέρχονται από το αεροδρόμιο, ενώ οι δρόμοι αλλού στην Καμπούλ φαίνονται πιο ήρεμοι.
Οι αμερικανικές δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο του αεροδρομίου, το μοναδικό εναπομένον σημείο εξόδου από το Αφγανιστάν, καθώς οι Ταλιμπάν έχουν τον έλεγχο όλων των χερσαίων διαδρομών μετά από τη σαρωτική τους επέλαση σε όλη τη χώρα την περασμένη εβδομάδα, η οποία κορυφώθηκε την Κυριακή όταν οι αντάρτες κατέλαβαν θριαμβευτικά στην Καμπούλ, χωρίς καν να χρειαστεί να δώσουν μάχη.
Οι πτήσεις είχαν σταματήσει τη Δευτέρα, όταν σκοτώθηκαν τουλάχιστον πέντε άτομα, τα οποία δεν ήταν σαφές εάν πυροβολήθηκαν ή ποδοπατήθηκαν.
Κόντρα στις σκηνές πανικού και απελισίας στην Καμπούλ, ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, υπερασπίστηκε της απόφασης της χώρας του να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις μετά από 20 χρόνια πολέμου - τον μακροβιότερο στην ιστορία του έθνους - που κόστισε περισσότερο από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Αλλά οι εικόνες με Αφγανούς κρεμασμένους στο αμερικανικό στρατιωτικό αεροπλάνο, θα μπορούσε να στοιχειώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακριβώς όπως μια φωτογραφία το 1975 με τους ανθρώπους που προσπαθούσαν να ανέβουν σε ένα ελικόπτερο στη στέγη της αμερικανικής πρεσβείας στη Σαϊγκόν - μια εικόνα που έγινε σύμβολο της ταπεινωτικής αποχώρησης από το Βιετνάμ.
Η ταχύτητα με την οποία έπεσαν οι αφγανικές πόλεις, σε μέρες και όχι σε μήνες που προέβλεπαν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, και ο φόβος για καταστολή της ελευθερίας του λόγου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως των γυναικών, από τους Ταλιμπάν έχουν προκαλέσει δριμεία κριτική στο πρόσωπο του Μπάιντεν.
Ο ίδιος, με διάγγελμά του το βράδυ της Δευτέρας, επέμεινε ότι έπρεπε να αποφασίσει μεταξύ δύο επιλογών: τα αμερικανικά στρατεύματα να πολεμούν ασταμάτητα σε αυτό που αποκάλεσε «εμφύλιο πόλεμο» στο Αφγανιστάν ή να ακολουθήσει τη συμφωνία αποχώρησης που είχε διαπραγματευτεί ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ.
«Εμμένω απόλυτα στην απόφασή μου», είπε ο Μπάιντεν. «Μετά από 20 χρόνια έμαθα με τον δύσκολο τρόπο ότι δεν υπήρξε ποτέ καλή στιγμή για να αποσύρουμε τις αμερικανικές δυνάμεις. Γι ’αυτό είμαστε ακόμα εκεί», υπογράμμισε.
Αντιμετωπίζοντας σφοδρή κριτική, ακόμη και από τους ίδιους τους διπλωμάτες του, κατηγόρησε για την επάνοδο των Ταλιμπάν τους Αφγανούς πολιτικούς ηγέτες που εγκατέλειψαν τη χώρα και την απροθυμία του αφγανικού στρατού να πολεμήσει.
Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γουάνγκ Γι, είπε στον Αμερικανό ομόλογό του, Αντονι Μπίνκεν, ότι η βιαστική αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων είχε «σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο», σύμφωνα με το κινεζικό κρατικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο CCTV, προσθέτοντας ότι ο Γουάνγκ δεσμεύτηκε να συνεργαστεί με την Ουάσινγκτον για την προώθηση της σταθερότητας στην χώρα.
Ο Μπλίνκεν μίλησε επίσης τη Δευτέρα με ομολόγους του στο Πακιστάν, τη Ρωσία, τη Βρετανία, την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Τουρκία και το ΝΑΤΟ για τη διασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας, ανέφερε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Νέο καθεστώς
Ο Αφγανός πρόεδρος, Ασράφ Γάνι, εγκατέλειψε τη χώρα την Κυριακή καθώς οι ισλαμιστές μαχητές εισήλθαν στην Καμπούλ, λέγοντας ότι ήθελε να αποφύγει την αιματοχυσία.
Η συνθηκολόγηση των κυβερνητικών δυνάμεων, που εκπαιδεύτηκαν για χρόνια και εξοπλίστηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες ξένες δυνάμεις, ήταν ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από τη νίκη των Ταλιμπάν.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζήτησε να γίνουν συνομιλίες για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης στο Αφγανιστάν, αφού ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε για «ανατριχιαστικό» περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραβιάσεις εναντίον γυναικών και κοριτσιών.
Η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, Μαλάλα Γιουσαφζάι δήλωσε ότι είναι «βαθιά ανήσυχη» για την κατάσταση και κάλεσε τους παγκόσμιους ηγέτες να λάβουν επειγόντως μέτρα. Προέτρεψε τον Πακιστανικό πρωθυπουργό, Ιμραν Καν, να ανοίξει τις πύλες της χώρας του για τους πρόσφυγες.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Αφγανιστάν, Γκουλμπουντίν Χεκματιάρ δήλωσε ότι κατευθυνόταν στη Ντόχα για να συναντηθεί με μια αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν την Τρίτη, συνοδευόμενος από τον πρώην πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι και τον επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Συμφιλίωσης, μετέδωσε το Al Jazeera.
Απεσταλμένοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και άλλα έθνη είχαν συναντηθεί με διαπραγματευτές της αφγανικής κυβέρνησης και εκπροσώπους των Ταλιμπάν στο Κατάρ για ειρηνευτικές συνομιλίες τις ημέρες πριν από την κατάληψη της Καμπούλ.
Πολλοί Αφγανοί φοβούνται ότι οι Ταλιμπάν θα επιστρέψουν στις προηγούμενες σκληρές πρακτικές. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής τους 1996-2001, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να εργαστούν και επιβάλλονταν τιμωρίες όπως ο δημόσιος λιθοβολισμός, το μαστίγωμα και ο απαγχονισμός.
Ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Σουχάιλ Σαχίν, δήλωσε ότι θα βελτιώσουν την ασφάλεια της Καμπούλ και «θα σεβαστούν τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων, σύμφωνα με τα πρότυπα του Αφγανιστάν και τις ισλαμικές αξίες».
Ο Σαχίν πρόσθεσε ότι το νέο καθεστώς θα διασφαλίσει την εκπροσώπηση όλων των εθνοτήτων και ότι οι Ταλιμπάν είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με τη διεθνή κοινότητα για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Παράλληλα, είπε ότι οι μαχητές της ομάδας έχουν δεχθεί αυστηρές εντολές να μην βλάψουν κανέναν. «Η ζωή, η περιουσία και η τιμή κανενός δεν πρέπει να βλάπτονται, αλλά πρέπει να προστατεύονται από τους μουτζαχεντίν» ισχυρίστηκε.
Στο ίδιο πλαίσιο, οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν την Τρίτη γενική αμνηστία για όλους τους κρατικούς λειτουργούς και τους κάλεσαν να επιστρέψουν στις εργασίες τους. «Κηρύχθηκε γενική αμνηστία για όλους (...), συνεπώς οφείλετε να επιστρέψετε με πλήρη εμπιστοσύνη στις καθημερινές συνήθειές σας», αναφέρουν σε ανακοίνωση που εξέδωσαν.