Μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εκπροσωπεί τους εθνοτικούς Αρμένιους υπέβαλε την Πέμπτη καταγγελία στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, υποστηρίζοντας ότι το Αζερμπαϊτζάν διαπράττει μια συνεχιζόμενη γενοκτονία εναντίον τους.
Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεν σχολίασε αμέσως τις κατηγορίες. Οι γειτονικές χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση εδώ και δεκαετίες για το έδαφος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ήδη βρίσκονται αντιμέτωπες σε μια ξεχωριστή νομική υπόθεση που απορρέει από τη σύγκρουση αυτή.
Οι δικηγόροι του Κέντρου για την Αλήθεια και τη Δικαιοσύνη, ή CFTJ, με έδρα την Καλιφόρνια, λένε ότι υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να ξεκινήσει επίσημη έρευνα κατά του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και άλλων κορυφαίων ηγετών για γενοκτονία. Έχουν υποβάλει τη λεγόμενη ανακοίνωση του άρθρου 15, με την οποία παροτρύνουν τον επικεφαλής εισαγγελέα του δικαστηρίου, Καρίμ Χαν, να εξετάσει τις φερόμενες θηριωδίες.
Το γραφείο του Χαν θα εξετάσει τα στοιχεία που υποβλήθηκαν και θα αποφασίσει αν το δικαστήριο θα ξεκινήσει έρευνα, μια απόφαση που αναμένεται να διαρκέσει μήνες.
«Ο στόχος μου είναι να αναγκάσω τα ανώτατα όργανα που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα να αναλάβουν δράση, όχι μόνο λόγια», δήλωσε στο Associated Press η Lala Abgaryan, της οποίας η αδελφή Gayane σκοτώθηκε από στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν το 2022.
Το σώμα της αδελφής της ήταν άσχημα ακρωτηριασμένο και οι εικόνες της κακοποίησης διαδόθηκαν στο διαδίκτυο. Η Abgaryan λέει ότι οι εικόνες ήταν τόσο αποτρόπαιες που υπέστη ψυχολογική βλάβη αφού τις είδε.
Οι μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν ξέσπασαν το 2020 σε έναν πόλεμο για το Καραμπάχ που άφησε πίσω του περισσότερους από 6.600 νεκρούς. Η περιοχή βρίσκεται εντός του Αζερμπαϊτζάν, αλλά βρισκόταν υπό τον έλεγχο των αρμενικών δυνάμεων από το τέλος ενός αυτονομιστικού πολέμου το 1994.
Πέρυσι, μετά από μια αστραπιαία στρατιωτική εκστρατεία, το Αζερμπαϊτζάν ανακατέλαβε την αμφισβητούμενη περιοχή. Αφού το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο του Καραμπάχ, το οποίο είχε πληθυσμό περίπου 120.000 κατοίκων, περισσότεροι από 100.000 από τους εθνοτικούς Αρμένιους της περιοχής διέφυγαν, αν και το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι ήταν ευπρόσδεκτοι να παραμείνουν και υποσχέθηκε ότι θα διασφαλίζονταν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Πριν από την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία και ο πρώην επικεφαλής εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Luis Moreno Ocampo κατηγόρησαν το Αζερμπαϊτζάν ότι διέπραξε γενοκτονία δημιουργώντας συνθήκες που αποσκοπούσαν στην καταστροφή των Αρμενίων του Καραμπάχ ως ομάδα.
Μια ομάδα περίπου 30 ατόμων συγκεντρώθηκε υπό βροχή μπροστά από το δικαστήριο της Χάγης την Πέμπτη για να παραδώσει περισσότερες από 100 σελίδες εγγράφων.
Η οργάνωση για τα δικαιώματα δήλωσε ότι κατέθεσε φάκελο αποδεικτικών στοιχείων που περιέχει τις μαρτυρίες περισσότερων από 500 θυμάτων και μαρτύρων.
″Αυτές οι φρικαλεότητες καταγράφονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από τους ίδιους τους Αζέρους στρατιώτες, όπου τους ακούς να γελούν, να κάνουν σχόλια και να παίρνουν τα πτώματα που μόλις έσφαξαν και αποκεφάλισαν”, δήλωσε στο AP η επικεφαλής του CFTJ Γκάσια Απκαρία.
Νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η γενοκτονία μπορεί να είναι απρόσιτη για το δικαστήριο. Η Αρμενία είναι μέλος του ΔΠΔ, αλλά το Αζερμπαϊτζάν δεν είναι, αφήνοντας στους εισαγγελείς δικαιοδοσία μόνο για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο αρμενικό έδαφος. Το Καραμπάχ αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.
Ο εξαναγκασμός σχεδόν ολόκληρου του πληθυσμού να μετεγκατασταθεί στην Αρμενία, ωστόσο, θα μπορούσε να εμπίπτει στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου. Η απέλαση θεωρείται έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ενώ το Αζερμπαϊτζάν δεν απέλασε τους ανθρώπους που έφυγαν πέρυσι, έφυγαν εντούτοις υπό πίεση.
Το δικαστήριο έχει προχωρήσει σε έρευνα υπό παρόμοιες συνθήκες για πιθανά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τη Μιανμάρ κατά της μειονοτικής ομάδας των Ροχίνγκια. Ενώ η Μιανμάρ δεν είναι κράτος μέλος, το γειτονικό Μπαγκλαντές είναι και περίπου 750.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει στα σύνορα αφού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Το αίτημα του CFTJ ήρθε εν μέσω δύο εβδομάδων διαδικασίας μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν σε ένα άλλο παγκόσμιο δικαστήριο στη Χάγη. Το ανώτατο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών, το Διεθνές Δικαστήριο, ακούει επιχειρήματα που σχετίζονται με ένα ζευγάρι υποθέσεων που απορρέουν από τη σύγκρουση. Κάθε χώρα έχει κατηγορήσει την άλλη για παραβίαση μιας συνθήκης φυλετικών διακρίσεων.