Ο «περίπου άνθρωπος» Κουασιμόδος και η «πιο άνθρωπος από άνθρωπος» Εσμεράλδα, οι απόκληροι, η διαφορετικότητα, η εξουσία και η ταχύτατη διάδοση της ψευδούς πληροφορίας -στη Γαλλία του Μεσαίωνα αυτά...- αλλά και η μεγάλη παραγωγή «με τα φοβερά σκηνικά, τις καμπάνες, τη Notre Dame».
Η HuffPost Greece συνάντησε τον Δημήτρη Πιατά και τη Νάντια Κοντογεώργη σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες του έργου «Η Παναγία των Παρισίων» που θα ανέβει στο «Παλλάς».
Ο Δημήτρης Πιατάς εξηγεί -μεταξύ άλλων πολλών- πώς και κυρίως, ποιός είναι ο Κουασιμόδος του και γιατί τον αφορούν «οι άνθρωποι που είναι παρίες» και η Νάντια Κοντογεώργη τι σημαίνει ότι είμαστε όλοι «και Κουασιμόδοι και Εσμεράλδες».
-Η παραγωγή χαρακτηρίζει την «Παναγία των Παρισίων» μία παράσταση για όλη την οικογένεια, που είναι ένας ωραίος τρόπος να πεις ότι μία παράσταση απευθύνεται κυρίως σε παιδιά. Εσείς τη χαρακτηρίζετε παιδική παράσταση;
Ν. Κοντογεώργη: Δεν ξέρω ποιο είναι το αρνητικό ή, το θετικό όταν απευθύνεσαι κυρίως σε παιδιά. Για μένα, η χαρά είναι η άμεση συναισθηματική επικοινωνία και ότι δεν θα χρειαστεί να επιβάλλω στον εαυτό μου αυτό που φοβάμαι ότι συμβαίνει με το ενήλικο κοινό -τα περί κριτικής του τρόπου σκηνοθεσίας και υποκριτικής. Πράγμα που με απελευθερώνει. Οπότε αυτό καταλαβαίνω ότι σημαίνει το να μιλάω στα παιδιά: Απόλυτη αλήθεια και αμεσότητα, με το πιο αληθινό και παιδικό μου κομμάτι.
Δ. Πιατάς: Εγώ δεν ξέρω τι είναι παιδικό θέατρο. Το αγνοώ. Ξέρω τι είναι θέατρο. Και βεβαίως, κάποιες παραστάσεις οι οποίες είναι τολμηρές ή προϋποθέτουν, αν θες, δύσκολες και βαθυστόχαστες αναζητήσεις, δεν απευθύνονται σε παιδιά, αλλά το ίδιο το θέατρο δεν έχει τέτοιου είδους αγκύλες. Σαίξπηρ -θεωρώ και αρχαία τραγωδία- μπορεί να δει ένα μικρό παιδί που καταλαβαίνει τι λέμε…
Ν. Κοντογεώργη:…. Ακόμη και εάν δεν μπορεί να εκλογικεύσει τι είναι αυτό που το συγκινεί.
Δ. Πιατάς: Ως απλό θέαμα. Και ο ενήλικας να αναζητήσει τα πιθανά μηνύματα του ίδιου του έργου.
-Εφόσον μιλάμε για παιδιά και ξεκινώντας από την εικόνα, η μεταμόρφωση για τον ρόλο του Κουασιμόδου είναι... τρομακτική -της Νάντιας πάλι πολύ πιο ήπια…
Δ. Πιατάς: Υπάρχει μεγάλος κόπος των συντελεστών και των συνεργατών, που ασχολήθηκαν με το πρόσωπο μου, γιατί διεκδίκησα το αυτονόητο του ρόλου: Ο Κουασιμόδος να είναι άσχημος. Βεβαίως, θα μπορούσα να ήμουν ένας όμορφος ηθοποιός που θα γινόταν άσχημος, όμως είμαι ένας κωμικός ηθοποιός, άρα δεν έχω πρόσωπο. Έχω το πρόσωπο του οποιοδήποτε απλού ανθρώπου. Εδώ έπρεπε να προχωρήσω και σε κάτι που αν μη τι άλλο, είναι περίπου άνθρωπος.
Έπρεπε να παίξω ερμηνευτικά τον περίπου άνθρωπο, που είναι δική μου ευθύνη, αλλά και να εικονοποιήσω τον περίπου άνθρωπο. Αυτό ως στοίχημα ελπίζω να το κερδίσουμε τουλάχιστον σε επίπεδο εικόνας, διότι η τεχνολογία έχει προχωρήσει πολύ, υπάρχουν ταλέντα τα οποία επενέβησαν στο πρόσωπο μου -και με τα καλούπια που βάλαμε. Όμως δεν αρκεί αυτό. Γιατί, ξέρεις στο θέατρο, το πρόσωπο και η εντύπωση που δημιουργεί η εμφάνιση σου διαρκεί πέντε λεπτά. Η θεατρική παράσταση κρατάει όμως, δύο ώρες. Μετά τι κάνεις; Συνεχίζεις να φέρεις το πρόσωπο και πρέπει αυτό το πρόσωπο να το διαχειριστείς και ερμηνευτικά. Το πιο δύσκολο είναι το μετά.
-Πόσο χρόνος χρειάζεται για τη μεταμόρφωση;
Δ. Πιατάς: Έχω τη χαρά να είμαι σε μία παραγωγή που σέβεται τον εαυτό της και διαθέτει ένα προσωπικό πίσω από τη σκηνή το οποίο με βοηθά -δεν είμαι μόνος στην προετοιμασία. Ως προς τον χρόνο, θα το δω στην πράξη και όχι τώρα, στη διαδικασία της πρόβας στην οποία είμαστε ακόμη. Ότι είναι οδυνηρό είναι. Ότι θέλει χρόνο θέλει. Το πόσο θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες. Όχι μόνο από μένα, αλλά και από τους συνεργάτες οι οποίοι θα ασχοληθούν μ’ εμένα.
-Πόσο δύσκολο είναι να παίζεις με έναν συμπρωταγωνιστή του οποίου το πρόσωπο δεν μπορείς να δεις;
Ν. Κοντογεώργη: Είναι τέτοιος ηθοποιός ο Δημήτρης που δεν έχει σημασία η μάσκα. Τα πάντα είναι στο βλέμμα του, στον τόνο της φωνής του και στην ενέργεια που φέρει. Οπότε δεν υπάρχει η μάσκα ως εμπόδιο. Και τώρα που κάνουμε πρόβες και μπορώ κάπως, λίγο, να φανταστώ τη μάσκα και το τρομακτικό -ένας τόσο γλυκός άνθρωπος είναι λίγο δύσκολο να σε κάνει να τρομάζεις με τη μορφή του- θεωρώ ότι μάλλον είναι δικό του εργαλείο που τον βοηθά ακόμη περισσότερο στο να αναδείξει τα χρώματα του Κουασιμόδου. Και είναι ένας Κουασιμόδος βαθιά συγκινητικός.
Είπε ότι ο Κουασιμόδος είναι περίπου άνθρωπος. Και η Εσμεράλδα είναι πιο άνθρωπος από άνθρωπος. Εννοώ, η ψυχική της ευγένεια, η ευαισθησία της και ο τρόπος που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους, πέρα από το ότι είναι ελεύθερη και υπερασπίζεται το αξιακό της σύστημα με δύναμη και πάθος, με κάνει κι εμένα να είμαι ακόμη πιο ανοιχτή και να βγάζω το πιο αγνό μου κομμάτι. Αισθάνομαι ότι η συγκίνηση που μου δίνει μέσα από τον Κουασιμόδο βγάζει και στην Εσμεράλδα μου μια άλλη αγνότητα.
-Τα πιτσιρίκια θα φοβηθούν με αυτό το πλάσμα το περίπου άνθρωπος;
Δ. Πιατάς: Στόχος μου δεν είναι να φοβηθούν, το αντίθετο. Θα ’θελα όταν τελειώνει η παράσταση να θέλουν να με πάρουν σπίτι τους.
-Ο Κουασιμόδος είναι ο απόκληρος της κοινωνίας. Ποιοι είναι οι σύγχρονοι απόκληροι, οι σύγχρονοι Κουασιμόδοι;
Ν. Κοντογεώργη: Προσωπικά ταυτίζομαι σε πολλά σημεία με τον Κουασιμόδο. Μιλάει ο Κουασιμόδος μέσα μου. Κουβαλάω κομμάτια που αισθάνομαι ότι είναι τα καμπούρικα μου και τα άσχημα μου και φοβάμαι αν θα αγαπηθούν ή θα φροντιστούν και θα χαϊδευτούν. Φοβάμαι πολύ να τα δείξω. Και φοβάμαι να αγαπήσω με αυτά και να τα αγαπήσουν. Είμαστε και Κουασιμόδοι και Εσμεράλδες… Μέσα μου έχω και λίγη Εσμεράλδα, αλλά έχω πολλούς Κουασιμόδους.
Δ. Πιατάς: Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι που είναι αδικημένοι. Δεν είναι απαραίτητο να είναι αδικημένοι υπό την έννοια ότι είναι δύσμορφα πλάσματα. Να είναι γενικά αδικημένοι. Αν θέλεις, αυτοί που βρίσκονται εκτός δρόμου. Δεν μιλάω εκτός σπιτιού, είναι δεδομένο ότι, πολλοί από αυτούς βρίσκονται στον δρόμο, εννοώ να μην έχουν το δικαίωμα να περπατάνε σε ένα πεζοδρόμιο. Να είναι μεταξύ δρόμου και πεζοδρομίου και πάλι δρόμου. Κάπου εκεί. Ανάμεσα. Οι άνθρωποι που είναι παρίες, το κομμάτι του ανθρώπινου γένους που δεν μπόρεσε να ευτυχήσει, να υπάρξει σε αυτόν τον πλανήτη, που δεν του έδωσαν το δικαίωμα να υπάρξει. Αυτός είναι ο Κουασιμόδος για μένα. Θεωρώ ότι από την ώρα που έχουν έρθει σε αυτή τη ζωή, είναι υπαρκτά πρόσωπα και αναπνέουν, έχουν δικαίωμα, αν μη τι άλλο, τουλάχιστον στο όνειρο. Το δικαίωμα να αισθανθούν κι αυτοί ότι είναι όμορφοι. Ότι περπατάνε στο πεζοδρόμιο. Ότι έχουν αυτοκίνητο, έχουν άλογο. Έχουν υπέροχα σπίτια. Υπέροχες γυναίκες ή άνδρες. Αυτό το δικαίωμα στο όνειρο δεν έχει σχέση με τη ρήση του Γουόρχολ για τα πέντε ή τα δεκαπέντε λεπτά διασημότητας, είναι το «πέντε λεπτά όνειρο». Έτσι είδα τον Κουασιμόδο και θεωρώ ότι αν θέλεις και πρόθεση της παράστασης είναι να καταφέρουμε να πάμε προς τα εκεί. Κι αν το πετύχουμε θα είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί φεύγεις από τη γραφικότητα, τον πρωτογονισμό και πας σε αυτό που πραγματικά αξίζει και αφορά την έννοια άνθρωπος.
-Η διαφορετικότητα -όποιος είναι έξω από ρουτίνες και νόρμες- πάντα φοβίζει. Στον καιρό της παγκοσμιοποίησης πόσο έχει αλλάξει η ανοχή στη διαφορετικότητα;
Ν. Κοντογεώργη: Στην Ελλάδα είμαστε πάντα χωροχρονικά λίγο πιο πίσω…
Δ. Πιατάς: Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι η διαφορετικότητα πλέον αντιμετωπίζεται σαν ύπαρξη και είναι πολύ σημαντικό, γιατί μέχρι προχθές τη σκεπάζαμε κάτω από το χαλί. Δεν υπήρχε διαφορετικότητα. Υπήρχε η ψευδεπίγραφη ιστορία μίας γενναιόδωρης στάσης. Ακόμη και οι ιδεολογίες κάπως έτσι ήταν δομημένες. Σήμερα τα πρόσωπα αντιμετωπίζονται. Το θεωρώ, τουλάχιστον, σημαντικό. Δεν πρέπει να κρύβουμε τα πράγματα, αλλά να τα δείχνουμε και να τα φανερώνουμε. Και αν θέλεις, με αυτόν τον τρόπο -επί προσωπικού μιλάω τώρα- αν ασχολείσαι με τους ανθρώπους οι οποίοι είναι περιθωριοποιημένοι τους δίνεις, όχι μόνο δικαίωμα στο όνειρο, τους δίνεις και ένα κομμάτι αυτοπεποίθησης. Ένα δικαίωμα ύπαρξης. Σαν να τους λες, ναι υπάρχεις, και λοιπόν, τι έγινε που είσαι έτσι;
-Νάντια, η αμερικανική κοινωνία -έκανες μεταπτυχιακό στο Χάρβαρντ, άρα έχεις εμπειρία από τις ΗΠΑ-, είναι πιο εσωστρεφής ή έχει εξελιχθεί απέναντι στη διαφορετικότητα;
Ν. Κοντογεώργη: Ο φόβος μας κάνει μη ανεκτικούς σε ο,τιδήποτε διαφορετικό. Θέλουμε να αισθανόμαστε ότι αποτελούμε μέρος μιας ομάδας ομοίων, άρα είμαστε ασφαλείς σε μία ευρεία οικογένεια. Ο φόβος για ο,τιδήποτε διαφορετικό μας κάνει να αισθανόμαστε κι εμείς ξένοι, συνεπώς δημιουργεί όλο αυτό το domino effect. Η καλύτερη μου φίλη είναι παιδοψυχίατρος στις ΗΠΑ και μιλώντας για τα σχολεία και την αγωγή των παιδιών, μου λέει ότι στα παιδιά επιβάλλεται από μικρή ηλικία να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεων τους. Αυτά τα καθιστά ενήλικες πιο σύντομα από την επίσημη ηλικία των 17 - 18 χρόνων. Σε φέρνει πιο κοντά στον εαυτό σου και στην αναγνώριση του ποιος είσαι μέσα σε ένα σύνολο. Το ζηλεύω λίγο, οπότε νομίζω υπάρχει ένα κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας -βεβαίως στη Νέα Υόρκη αυτό- που μπορεί να οδηγήσει ένα πολύ μεγαλύτερο σύνολο.
-Καλλίφωνη Νάντια, τη μουσική της παράστασης υπογράφει ο Νίκος Κυπουργός, με τον οποίον συνεργάστηκες το καλοκαίρι στις «Θεσμοφοριάζουσες».
Ν. Κοντογεώργη: Αυτό που μου αρέσει πολύ στις μουσικές που έχει γράψει τώρα και το είχε πει και ο ίδιος σε μία συνέντευξη και λέω τι ωραία που έχει επίγνωση αυτού, είναι ότι μπορεί να γράφει πολύ ωραία τραγούδια, κάποια εξαιρετικά ιντερμέδια, όπως με τους Γρύπες -τους δύο λυρικούς τραγουδιστές που κάνουν τρίο με τον Κουασιμόδο- υπάρχουν όμως κάποιες μουσικές στιγμές που μπορεί να λειτουργούν ως «χαλί», αλλά ορίζουν όλη την ατμόσφαιρα. Αυτές είναι οι αγαπημένες μου μουσικές. Είναι αυτό που στο θέατρο κινεί το συναίσθημα χωρίς καν να καταλαβαίνεις την αιτία -ίσως κατόπιν εορτής θυμηθείς ότι ήταν η μουσική. Αλλά μας κινεί κι εμάς. Ένα πολύ απλό μουσικό θέμα που έχει γράψει, από την πρώτη στιγμή που το άκουσα με συγκίνησε πολύ. Το άκουσα στην πρόβα και ένιωσα ότι δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα. Η ψυχή μου πήγαινε στις ράγες της μουσικής που είχε γράψει ο Κυπουργός.
-Τραγουδάτε ζωντανά;
Δ. Πιατάς: Ναι, βέβαια. Και η μουσική είναι ζωντανή.
Ν. Κοντογεώργη: Ακορντεόν, κλαρινέτο και κιθάρα.
Δ. Πιατάς: Είναι μεγάλη παραγωγή, πάνω από είκοσι άτομα, με φοβερά σκηνικά –καμπάνες, Notre Dame, όλα αυτά υπάρχουν στην παράσταση.
Ν. Κοντογεώργη: Και είναι εντυπωσιακά.
Δ. Πιατάς: Εμείς με τη Νάντια ωστόσο, έχουμε αναλάβει όχι τον εντυπωσιασμό, αλλά το σκάψιμο των ρόλων. Να βρούμε το από κάτω. Γιατί είναι μεγάλο δέλεαρ και η Εσμεράλδα και ο Κουασιμόδος στην ιστορία του θεάτρου και βεβαίως, στη λογοτεχνία.
-Η ιστορία του Ουγκό εκτυλίσσεται σε μία εντελώς διαφορετική εποχή από τη δική μας...
Δ. Πιατάς: Λέτε, ε;… Υπάρχει ένας όχλος που κυκλοφορεί εκεί… Κατ’ αρχάς, ο Ουγκό τοποθέτησε το έργο λίγο πιο πίσω από την εποχή του, στον Μεσαίωνα. Μέσα από το έργο του διασώζει αν θες στοιχεία για την εξαιρετική μπαρόκ αρχιτεκτονική και βέβαια, παρουσιάζει ένα ανάγλυφο του λαού και μιας εξουσίας. Ο Φρολό που αντιπροσωπεύει την εξουσία, τον σκοταδισμό, κάνει δήθεν ότι είναι επιστήμονας, πολυπράγμων, αλχημιστής και τα λοιπά, αλλά στην πραγματικότητα κρύβει έντονο το στοιχείο του φασισμού και της δύναμης της εξουσίας (με την απόλυτη έννοια), θεωρώντας τον λαό που βρίσκεται «κάτω» και τους τσιγγάνους -υπάρχει η αυλή των θαυμάτων με τον βασιλιά των τσιγγάνων και τους ηθοποιούς που τους ακολουθούν- ότι είναι ένα υποδεέστερο είδος ανθρώπων. Είμαστε σε έναν Μεσαίωνα με ό,τι σημαίνει αυτό και υπάρχει μια βασιλεία ως ένα μοντέλο εξουσίας που θα έρθει να ηρεμήσει τα πράγματα. Αυτή είναι η εποχή. Η Σοφία Σπυράτου που κάνει τη σκηνοθεσία αξιοποιεί όλο το υλικό και φτιάχνει το παζλ ενός κόσμου που ενώ φέρει την εποχή του δεν είναι τόσο μακριά από εμάς. Ο όχλος είναι όχλος. Άγεται και φέρεται.
Ν. Κοντογεώργη: ... Και πόσο γρήγορα περνά η ψευδής πληροφορία.
-Fake news...
Δ. Πιατάς: Καταδικάζουν την Εσμεράλδα ως μάγισσα και θέλουν να την οδηγήσουν στην πυρά με συνοπτικές διαδικασίες. Όλα αυτά συνθέτουν το μωσαϊκό μιας εποχής, που δείχνει ότι, απλά αλλάζουμε ρούχα.
Ν. Κοντογεώργη: Έχω τη σκηνή που ανεβαίνω στο πατάρι για να με καταδικάσει ο όχλος, ενώ λίγες σκηνές πριν -λίγες ημέρες πριν στην ιστορία- με θαύμαζαν, με εκθείαζαν, με λάτρευαν. Έχουμε ανάγκη να θαυμάζουμε για να μπορούμε να καθαιρέσουμε. Είναι δυστυχώς το δίπολο της ανθρώπινης φύσης.
Δ. Πιατάς: Ο όχλος είναι διπολικός (γέλια).
-Πέρα από την Παναγία των Παρισίων, υπάρχει και μία άλλη παράσταση, οι «Ήρωες» στο θέατρο Βασιλάκου.
Δ. Πιατάς: Υπήρχε και συνεχίζεται.
-Συνεπώς, το ερώτημα είναι, πότε θα βλέπετε την εγγονή σας;
Δ. Πιατάς: Το πρόβλημα δεν είναι πότε θα βλέπω την οκτώ μηνών εγγονή μου, αλλά ότι η εγγονή μου δεν πρέπει να με δει ως Κουασιμόδο. Γιατί θα έχει ένα πρόβλημα με τον παππού της (γέλια). Είναι ένα εξαιρετικό δώρο ζωής και μου δίνει τη δύναμη να δουλεύω πάλι από την αρχή. Έχουμε το δικαίωμα να σταματάμε λίγο τον χρόνο. Γιατί τρέχει, τρέχει πολύ.
- Σας φοβίζει αυτό;
Δ. Πιατάς: Παλιά, ναι, τώρα έχω συμβιβαστεί. Βγαίνει και ένα βιβλίο μου το οποίο θα κυκλοφορήσει οσονούπω από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ένα βιβλίο αφιερωμένο στους φίλους μου που έχουν φύγει -φίλοι οι οποίοι είχαν σχέση με έναν συγκεκριμένο χώρο που είναι το κομμάτι του αναχωρητισμού μου, το Πήλιο. Τους τα χρώσταγα. Αλλά, αυτό είναι ξεχωριστή κουβέντα.
-Και η Νάντια θα είναι και σε άλλη παράσταση...
Ν. Κοντογεώργη: Είμαι και στο μιούζικαλ «Ματίλντα» που θα ανέβει στο «Ακροπόλ»... Η παράσταση βασίζεται σε ένα βιβλίο που αγαπούσα ως παιδί -προσπαθούσα κι εγώ με τα μάτια να κινήσω πράγματα... Κάνω ένα πολύ συνεσταλμένο και τρομαγμένο πλάσμα που προσπαθεί να ενηλικιωθεί μέσα από την προστατευτικότητα που δείχνει σε ένα μικρότερο πλάσμα από την ίδια...
-Πώς περνάτε από το ένα στο άλλο;
Δ. Πιατάς: Πού είναι το πρόβλημα; (γέλια).
Ν. Κοντογεώργη: Έχουμε μάθει να υπερασπιζόμαστε ρόλους. Αυτό δεν κάνουμε στην καθημερινότητα; Και δεν μιλώ για υποκρισία...
* Τις φωτογραφίες από το back stage δημοσιεύει πρώτη η HuffPost Greece
Info
Θέατρο Παλλάς
Από 3 Νοεμβρίου
Διπλές παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 11:30 & 15:00 και Κυριακή στις 11:30 & 15:00
Συντελεστές
Κείμενο: Στρατής Πασχάλης
Σκηνοθεσία-χορογραφία: Σοφία Σπυράτου
Μουσική: Νίκος Κυπουργός
Σκηνικά-κοστούμια: Μανόλης Παντελιδάκης
Σχεδιασμός φωτισμών: Λευτέρης Παυλόπουλος
Διανομή
Κουασιμόδος: Δημήτρης Πιατάς
Εσμεράλντα: Νάντια Κοντογεώργη
Φρολό: Θοδωρής Κατσαφάδος
Γκρεγκουάρ: Γιώργος Συμεωνίδης
Φοίβος: Δημήτρης Γκοτσόπουλος
Αρχηγός Των Τσιγγάνων: Κώστας Μαγκλάρας
Βασιλιάς Λουδοβίκος: Αλέξανδρος Ψυχράμης
Γρύπας Α’: Μάριος Πετκίδης
Γρύπας Β’: Ιωάννης Κοντέλλης
Μαζί τους οι (αλφαβητικά): Άγγελος Αντωνάκος, Άρτεμις Βαβάτσικα, Στράτος Γιαπτσέ, Ίρις Κατράκη, Αλέξανδρος Κεϊβανάη, Ανδρέας Λάβνερ, Ίρις Μάρα, Κοσμάς Μεταξόπουλος, Νατάσα Σαραντοπούλου, Γιάννης Σμέρος, Κώστας Τσιαμάγκας, Ελεάννα Φινοκαλιώτη, Ράνια Φόβου, Εύη Χατζάκη.