Η ανθρωπότητα από τη στιγμή που η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων αλλά και των κοινωνιών διευκολύνθηκε είτε λόγω του εμπορίου είτε, ειδικά τα τελευταία χρόνια, λόγω της άνθησης της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών, κατανόησε τη μεγάλη αξία που έχει η μετάδοση της πληροφορίας. Όταν όμως αυτή άρχισε να αποκτά οικονομική αξία και η ίδια η άυλη ύπαρξή της μπόρεσε να μετουσιωθεί σε προϊόν προς πώληση, ιδίως από τα ΜΜΕ, τότε το σύστημα πίσω από τα μέσα αυτά τη χρησιμοποίησε προς όφελός του προκειμένου να αποκομίσει κέρδη υιοθετώντας πολλές φορές αθέμιτες τακτικές κι επιβάλλοντας πρότυπα αμφιβόλου κοινωνικής χρηστικότητας ή ποιότητας. Ταυτόχρονα, οι αποδέκτες των μηνυμάτων αυτών άρχισαν να ταυτίζονται με τα πρόσωπα ή τις τάσεις αυτές, που τεχνηέντως στοχεύουν στο θυμικό των ανθρώπων και στο κομμάτι συνήθως του ανεκπλήρωτου ονείρου, δημιουργώντας έτσι κοινωνικά ρεύματα και μόδες αντιγράφοντας τα πρότυπα αυτά. Οι συμπεριφορές αυτές (ενίοτε αγελαίες) δεν ήταν λίγες οι φορές που μετεξελίχθηκαν σε κακέκτυπα των προτύπων που προσπάθησαν να αντιγράψουν, με όποια -συνήθως αρνητικά- αποτελέσματα αυτό έφερε τελικά στην εξέλιξη των κοινωνιών αλλά και τον τρόπο σκέψης των πολιτών ως μονάδες – μέλη του συνόλου.
Στις μέρες μας μια από αυτές τις τάσεις που κυριαρχούν και την οποία θα συναντήσει κανείς από το σαλόνι μέχρι το… λιμάνι, είναι η διδασκαλία της δημιουργικής γραφής, η οποία υπακούοντας δυστυχώς στους εμπορικούς όρους του μάρκετινγκ έχει φτάσει στο σημείο κυριολεκτικά να «πωλείται» (ενίοτε και σε τιμές ευκαιρίας!) από όποιον το επιθυμεί ενίοτε χωρίς να υπάρχουν κάποιες στοιχειώδεις προδιαγραφές! Συγγραφείς και «συγγραφείς», λογοτέχνες και «λογοτέχνες», σύλλογοι και «σύλλογοι», άλλοτε με το πρόσχημα της κοινωφελούς δράσης κι άλλοτε απλώς της «αγάπης» για το βιβλίο ακόμα και ιδρύματα έχουν μπει στη διαδικασία της… δημιουργίας νέων συγγραφέων! Δύο εκατομμύρια οχτακόσιες χιλιάδες αποτελέσματα δίνει το αποτέλεσμα της αναζήτησης «Δημιουργική γραφή» στο διαδίκτυο φανερώνοντας πως πλέον είναι ένα πεδίο (οικονομικής) δόξης λαμπρό!
Αναρωτήθηκε όμως ποτέ κανείς, ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός που μπορεί να επιτελέσει η διδασκαλία της δημιουργικής γραφής κι αν αυτή βεβαίως μπορεί να διδαχθεί τελικά; Κι αν θελήσουμε να επεκτείνουμε λίγο το ερώτημα αλλά και το σκεπτικό μας, τι σημαίνει ο όρος «δημιουργική γραφή» και γιατί να είναι «δημιουργική» και όχι κάτι άλλο, «λογοτεχνική» για παράδειγμα; Μήπως επειδή το «δημιουργική» είναι λίγο ασαφές κι έτσι, πίσω από αυτή την ασάφεια, να υπάρχει η δυνατότητα να κρυφτεί και ταυτόχρονα να δικαιολογηθεί το γεγονός πως η πρακτική τελικά έχει δείξει ότι από τα μαθήματα της δημιουργικής γραφής ελάχιστοι ακολούθησαν το μονοπάτι της λογοτεχνίας; Κι ακόμα λιγότεροι το έκαναν με επιτυχία; Είναι υπερβολή αν ισχυριστούμε πως σε μια εποχή όπως η σημερινή που για πολλούς λόγους - ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την πλούσια σε άγχος καθημερινότητα, τα προβλήματα της διαβίωσης κλπ. - ο άνθρωπος σκέφτεται με τρόπο μηχανικό κι έχει πάψει πια να αφήνει χώρο αλλά και χρόνο στην αληθινή διανόηση; Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πως η τελευταία αποτελεί αναγκαία κι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει κανείς να ασχοληθεί σοβαρά και να παράγει αξιόλογα έργα λόγου, οπότε αν υποθέσουμε πως αφήνουμε την επιλεκτική κι κοπιώδη αυτή πνευματική διεργασία εκτός του κάδρου, αρκούν μερικά μαθήματα δημιουργικής γραφής για να προσεγγίσει κανείς το στάδιο εκείνο της διανόησης που θα του επιτρέψει να εκφραστεί με τρόπο ανάλογο με εκείνο των λογοτεχνών εγνωσμένου κύρους;
Τούτα τα ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν με ευκολία, εκείνα όμως που με ξεκάθαρη λογική μπορούμε να διαπιστώσουμε είναι δυο πολύ σημαντικά γεγονότα. Το ένα είναι να ξεκαθαρίσουμε αλλά και να κατανοήσουμε πως η δημιουργική γραφή είναι ένα εργαλείο όχι για να δείξει το δρόμο εκείνο προς τη συγγραφή αλλά εκείνον προς την κατανόηση της λογοτεχνίας. Το να μάθει κανείς τον τρόπο με τον οποίο ο λογοτέχνης μετουσιώνει το προϊόν της διανόησής του σε έργο λόγου τον καθιστά, μέχρι ενός σημείου βέβαια, συμμέτοχο στις σκέψεις του δημιουργού - λογοτέχνη και τον βοηθά να κατανοήσει σε μεγαλύτερο βάθος το νόημα κάθε έργου.
Η δημιουργική γραφή, κατά τη γνώμη μας, δεν πρέπει και δεν είναι ωφέλιμο να εκλαμβάνεται ως ένα μέσο δημιουργικού αυτοσκοπού αλλά ως ένα μέσο εξωστρεφούς σκέψης που θα «ξεκλειδώσει» τον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία παράγεται, με άλλα λόγια και για να το θέσουμε πιο ξεκάθαρα, δεν θα πρέπει να θεωρείται πως είναι ένα μέσο και βοήθημα γραφής αλλά ως το καλύτερο βοήθημα ανάγνωσης! Το άλλο σημαντικό πράγμα που ίσως θα πρέπει να κάνουν όλοι όσοι ασχολούνται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο με τη λογοτεχνία, είναι να προσδιορίσουν και να θέσουν τις βάσεις, έστω και κατ’ ελάχιστο, για να υπάρξουν κάποιες πιστοποιημένες μέθοδοι για τη διδασκαλία της δημιουργικής γραφής ώστε και το κύρος αυτών των μαθημάτων να διαφυλαχθεί και να μη διολισθήσει σε αμιγώς εμπορικά μονοπάτια και τελικώς μείνει στην ιστορία ως ακόμα μια μόδα που πέρασε και δεν παρήγαγε κάτι χρήσιμο για την κοινωνία. Είναι δε ταυτόχρονα επιτακτική η ανάγκη να ξεκαθαρίζεται από την αρχή αλλά και να γίνεται κατανοητό από όλους όσους επιλέξουν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα αυτά να κατανοήσουν πως τα εργαλεία και τα εφόδια που θα αποκτήσουν μέσα από τη δημιουργική γραφή δεν θα τους μεταμορφώσει από άγουρους συγγραφείς ως δια μαγείας σε… κάποιον νέο Καζαντζάκη θα τους κάνει όμως, κι αυτό είναι το σημαντικότερο ίσως, να κατανοήσουν καλύτερα το έργο του Καζαντζάκη!