Πρωτοφανείς εικόνες από την αναμέτρηση διαδηλωτών και αστυνομίας στο Τελ Αβίβ το Σάββατο 3/10 με 38 συλληφθέντες, εκ των οποίων οι 37 αφέθησαν ελεύθεροι και εκατοντάδες πρόστιμα λόγω παράβασης των ειδικών διατάξεων που προβλέπει η νομοθεσία για την προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία του κορωνοϊού. Οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση του πρωθυπουργού Νετανιάχου, τόσο για τις ποινικές υποθέσεις που τον βαραίνουν - και για τις οποίες η δικαστική διερεύνησή τους έχει ήδη αρχίσει - , όσο και για τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας εις βάρος της οικονομικής δραστηριότητας στον ιδιωτικό τομέα αυξάνοντας δραματικά τα ποσοστά ανεργίας.
Έχει σημασία ότι στις μαζικές διαδηλώσεις που παρατηρήθηκαν στο κέντρο του Τελ Αβίβ αυτή τη φορά τονίσθηκε ιδιαίτερα εκ μέρους των διαδηλωτών το επιχείρημα ότι τα μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού αποτελούν την πρόφαση για την καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης στις υποθέσεις διαφθοράς με κατηγορούμενο τον Νετανιάχου και το περιβάλλον του. Πράγματι, το επιχείρημα ενισχύεται - επικοινωνιακά τουλάχιστον - από την επικαιρότητα και συγκεκριμένα από την πρόσφατη απόφαση αναβολής της διεξαγωγής αποδείξεων ενώπιον του δικαστηρίου για ενάμιση μήνα.
Ωστόσο, όπως αποφάσισε η κυβέρνηση την περασμένη εβδομάδα, βρίσκονται ήδη σε εφαρμογή οι έκτακτες διατάξεις που εντάσσονται στον νόμο-πλαίσιο κατά της εξάπλωσης της πανδημίας, οι οποίες ορίζουν ότι οι διαδηλώσεις μπορούν να πραγματοποιούνται νόμιμα μόνο εφόσον οι συμμετέχοντες σε αυτές δεν θα έχουν απομακρυνθεί 1.000 μέτρα από την κατοικία τους, οι διαδηλωτές θα βρίσκονται σε ομάδες έως 20 ατόμων και θα τηρούν μεταξύ τους απόσταση 2 μέτρων. Όπως είναι φυσικό, αυτές οι προϋποθέσεις πολύ δύσκολα μπορούν να τηρηθούν ούτως ή άλλως - κάτι που αποδείχθηκε περίτρανα το Σάββατο 3/10 όχι μόνο στο κέντρο του Τελ Αβίβ σε δύο κεντρικά σημεία της πόλης, αλλά και σε σχεδόν όλα τα άλλα σημεία της χώρας που πραγματοποιήθηκαν το ίδιο βράδυ αντίστοιχες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας τόσο έξω από την επίσημη πρωθυπουργική κατοικία στο κέντρο της Ιερουσαλήμ, όσο και σε διασταυρώσεις των εθνικών οδών και σε κεντρικά σημεία μικρότερων πόλεων της χώρας.
Ξανά στις κάλπες;
Πέρα από τις ασυνήθιστες σκηνές αστυνομικής βίας που σημειώθηκαν στο Τελ Αβίβ το βράδυ του Σαββάτου 3/10 και που συνεχίσθηκαν και μετά τα μεσάνυχτα της Κυριακής είναι το εξής γεγονός που παρουσιάζει ενδιαφέρον: Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την κατοικία του Υπουργού Εξωτερικών, Γκάμπι Ασκενάζι, στην πόλη Κφαρ Σάμπα. Ο Ασκενάζι δεν ανήκει στο κόμμα Λικούντ του Βενιαμίν Νετανιάχου και δεν συγκαταλέγεται στους πολιτικούς υποστηρικτές - αλλά στους ‘κατ‘ανάγκην’ κυβερνητικούς του εταίρους, ως σημαίνον στέλεχος της παράταξης του Μπένι Γκαντς που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. Το γεγονός ότι για πρώτη φορά οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις δεν στρέφονται αποκλειστικά και μόνο κατά κυβερνητικών στελεχών του Λικούντ και του περιβάλλοντος Νετανιάχου, ίσως να σηματοδοτεί μία ενδιαφέρουσα αλλαγή , που αναμένεται να αποκρυσταλλωθεί η σημασία της τις επόμενες εβδομάδες.
Εάν οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας αρχίσουν να βάλλουν και στελέχη της παράταξης Γκαντς, δεν αποκλείεται να επισπεύσουν πολιτικές διεργασίες που πιθανόν να αναγκάσουν τον Μπένι Γκαντς να αποστασιοποιηθεί ακόμα περισσότερο από τον κυβερνητικό συνασπισμό, επισπεύδοντας την διενέργεια βουλευτικών εκλογών.
Το πρόβλημα είναι ότι τόσο ο Μπένι Γκαντς, όσο και η παράταξή του, κατά βάθος γνωρίζουν ότι τα εκλογικά αποτελέσματα δεν θα ενισχύσουν την παρουσία τους στην πολιτική σκηνή - επειδή, εν τέλει, από δριμείς κατηγόρους του Βενιαμίν Νετανιάχου προεκλογικά, κατέστησαν μετεκλογικά σε κυβερνητικούς του εταίρους.
Πάντως, από την παράταξη Νετανιάχου, πλεόν η λέξη ”εκλογές” μάλλον παύει να αποτελεί ”λέξη-ταμπού”. Σε τηλεοπτική συνέντευξη ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Λικούντ, Μίκι Ζόχαρ, κατέδειξε ότι η προσφυγή στις κάλπες είναι ίσως ο μόνος τρόπος για να ”ξεκαθαρίσει η εικόνα” στο πολιτικό σκηνικό, δεδομένου ότι ολοένα και περισσότερο πληθαίνουν οι δημόσιες δηλώσεις στελεχών της κυβέρνησης που πρόσκεινται στον Μπένι Γκαντς, που κατακρίνουν τον πρωθυπουργό Νετανιάχου προσωπικά για τον τρόπο με τον οποίον διαχειρίζεται την κρίση της πανδημίας αλλά και τα νομοθετικά εργαλεία που του προσφέρει η νομοθεσία για να επιβάλει μέτρα καταστολής κατά των διαδηλώσεων - με το πρόσχημα, κατά την άποψή τους, ότι με τον περιορισμό τους θα μειωθεί η μετάδοση του κορωνοϊού. Σαφής απόδειξη του δυσάρεστου ενδοκυβερνητικού κλίματος αποτελεί η παραίτηση του Υπουργού Τουρισμού, Ασάφ Ζαμίρ, από την παράταξη του Μπένι Γκαντς, την Παρασκευή 1/10, δηλώνοντας ότι η παρούσα πολιτική κρίση θα επιλυθεί μόνο εφόσον ο Βενιαμίν Νετανιάχου παραιτηθεί από τον πρωθυπουργικό θώκο.
Όσα υπονόησε ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής παράταξης του Λικούντ, Μίκι Ζόχαρ, περί μίας εκ νέου προσφυγής στις κάλπες, δεν αποκλείεται να αποτελεί μία κίνηση τακτικής. Οι δημοσκοπήσεις διατηρούν την δημοτικότητα του Νετανιάχου σε υψηλά επίπεδα και προφανώς δεν ενισχύουν την παράσταση νίκης του πολιτικού αντιπάλου (αλλά και κυβερνητικού του εταίρου) Μπένι Γκαντς. Έχει καταστεί επίσης σαφές ότι οι διαδηλώσεις και η δυσαρέσκεια, που εκδηλώνεται για 13ο κατά σειρά Σαββατόβραδο στους δρόμους της χώρας, δεν ενισχύει καμία αντιπολιτευτική κομματική παράταξη. Ως εκ τούτου, το Λικούντ φαίνεται ότι υπολογίζει πως ουσιαστικά, ακόμα και σε μία πρόσθετη εκλογική αναμέτρηση, ο Νετανιάχου θα αποδειχθεί και πάλι ενισχυμένος - ή τουλάχιστον, κυρίαρχος των κομματικών ισορροπιών, γεγονός που θα του επιτρέψει και πάλι να σχηματίσει κυβέρνηση με τις υπόλοιπες δυνάμεις της δεξιάς, θρησκευτικής και μη.
Το μέτωπο της πανδημίας
Πέραν αυτού όμως, η φιλοκυβερνητική ανάγνωση της πραγματικότητας φαίνεται ότι βασίζεται σε τελείως διαφορετικά δεδομένα: Οι διαδηλώσεις εμφανίζονται ως μία πράξη αντικοινωνική, που θέτει σε κίνδυνο την δημόσια υγεία και που στην ουσία δεν προτείνει τίποτα περισσότερο από το να εντείνει τις κοινωνικές διαφορές, οδηγώντας τη χώρα στην αναρχία. Παρ′ όλα αυτά, το σοβαρό ερώτημα που αργά ή γρήγορα θα κληθεί να απαντήσει αυτή η φιλοκυβερνητική ανάγνωση της πραγματικότητας είναι ‘ποιος είναι ο παράγοντας που υποκινεί την ένταση στους δρόμους;’. Εάν δεν κρύβεται πίσω από τους διαδηλωτές μία κομματική σκοπιμότητα της αντιπολίτευσης ή ένα συγκεκριμένο κόμμα που επιδιώκει να καταλάβει την εξουσία ‘δια βοής’ και όχι μέσω δημοκρατικών διαδικασιών - τότε, ποιος πραγματικά φταίει (αν όχι καθαυτή η προσωπικότητα του Βενιαμίν Νετανιάχου). Δύσκολο ερώτημα - και ακόμα δυσκολότερη η απάντησή της..
Πάντως, η εξάπλωση του κορωνοϊού στο Ισραήλ καλά κρατεί. Κατά το διήμερο 2-3/10, πέθαναν άλλοι 50 άνθρωποι που νοσηλεύονταν βαριά και πάνω από 800 άλλοι βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, με το σύστημα υγείας να πλησιάζει στα δικά του όρια.
Ο επικεφαλής για την επιβολή των μέτρων κατά της πανδημίας, καθηγητής επιδημιολογίας Ρόνι Γκάμζο, φάνηκε συγκρατημένα αισιόδοξος, λέγοντας ότι η δυσκολότερη φάση του παρόντος δεύτερου κύματος της εξάπλωσης του ιού έχει μάλλον περάσει, θεωρώντας ότι η ελαφρά μείωση των κρουσμάτων (από 9.000 ημερησίως το τελευταίο δεκαήμερο στα 7.000 τα δύο προηγούμενα 24ωρα) ίσως να σημαίνει ότι τα χειρότερα έχουν περάσει. Από την άλλη πλευρά, η αστυνομία εκδηλώνει σαφώς ηπιότερη στάση στον απροκάλυπτο τρόπο με τον οποίον η κοινωνική ομάδα των Υπερορθόδοξων Εβραίων αδιαφορεί για τα υγειονομικά μέτρα , πραγματοποιώντας θρησκευτικές τελετές χωρίς να τηρεί τις κοινωνικές αποστάσεις. Και αυτή η ανοχή εκ μέρους της αστυνομίας αποτελεί ακόμα έναν λόγο που ενισχύει την δυναμική των διαμαρτυριών εκ μέρους των υπολοίπων πολιτών της χώρας, βλέποντας μάλιστα ότι το ποσοστό εξάπλωσης της πανδημίας στον πληθυσμό των Υπερορθοδόξων ανέρχεται στο 26% - έναντι του 12% σε πανεθνικό επίπεδο.
Δημοκρατία ή Υγεία;
Εάν θα έπρεπε να συνοψίσει κανείς με τρεις λέξεις το πολύ τι ακριβώς απασχολεί την κοινή γνώμη και την πολιτική ζωή στο Ισραήλ σήμερα, θα κατέληγε στο ερώτημα ”Δημοκρατία ή Υγεία”. Ένα τέτοιο δίλημμα, πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού, θα ήταν απλώς αδιανόητο. Και όμως, σήμερα, είναι όχι απλώς υπαρκτό - αλλά και το κυριότερο από πολλά άλλα χρόνια ζητήματα που παραμένουν αναπάντητα στο Ισραήλ.
Εάν δεχθούμε ότι η παρούσα κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί περισσότερο, η απάντηση στο δύσκολο αυτό δίλημμα θα μπορούσε να είναι ”Παραίτηση Νετανιάχου” ή/και ”Ξανά Εκλογές”. Όμως, όποια λύση κι αν αποδειχθεί επικρατέστερη, το σίγουρο είναι ότι θα έρθει μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ στις 3 Νοεμβρίου, με την πορεία της προεκλογικής εκστρατείας του ασθενούς Ντόναλντ Τραμπ να προλέγει πολλά για τα όσα μέλλονται να συμβούν στις ισραηλινές κομματικές ισορροπίες.