Η Εσθονία, μια χώρα με περίπου 1 εκατομμύριο πληθυσμό στη Βόρεια Ευρώπη, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να αποτελέσει σημαντικό κέντρο της διεθνούς startup σκηνής. Πρέπει να σημειωθεί ότι πριν από περίπου 26 χρόνια ανεξαρτητοποιήθηκε και μόλις το 2004 έγινε μέλος της ΕΕ. Για να επιτευχθεί αυτή η σημαντική εξέλιξη στην επιχειρηματικότητα της χώρας, έχουν συμμετάσχει ενεργά τόσο δημόσιοι όσο και ιδιωτικοί φορείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της εσθονικής κυβέρνησης αποτελεί η πρωτοβουλία του e-Residency, μια «ψηφιακή υπηκοότητα», η οποία επιτρέπει σε μη Εσθονούς πολίτες να ιδρύσουν εταιρείες και να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς, μεταξύ άλλων, με αρκετά απλοποιημένη διαδικασία. Γίνεται αντιληπτό ότι το e-Residency διευκολύνει ιδιαίτερα πολίτες χωρών εκτός της ΕΕ. Έτσι, το επιχειρηματικό περιβάλλον φαίνεται να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
Την ίδια ώρα εκατοντάδες επιχειρηματικές προσπάθειες αποφέρουν καρπούς με σημαντικό αντίκτυπο στην τοπική αγορά όσο και σταδιακές επεκτάσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σε ό,τι αφορά τις πιο γνωστές εταιρείες της, πρόκειται αναμφίβολα για το Skype, αλλά και τη νέα εταιρεία της ιδρυτικής ομάδας του, Transferwise. Για όσους δε γνωρίζουν, το Transferwise είναι μια υπηρεσία μεταφοράς χρημάτων, με πολύ μικρή προμήθεια, διατηρώντας την πραγματική ισοτιμία σε περίπτωση συναλλάγματος. Μια επίσκεψη σε κάποιες από τις εκδηλώσεις (social event) τους δίνει τη δυνατότητα για καλύτερη κατανόηση του οικοσυστήματος: ιδρυτών και επενδυτών. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι συμμετοχές επενδυτών από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ. Προσωπικά, οι συζητήσεις που είχα στο Latitude59 event στο Ταλίν τον Ιούνιο του 2016, με παρουσία περίπου 1500 συμμετεχόντων, με βοήθησαν στη βαθύτερη κατανόηση των προβλημάτων που προσπαθούν να λύσουν καθώς και της επιχειρηματικής κουλτούρας τους.
Αυτήν την εβδομάδα, μάλιστα, ανακοινώθηκαν ενδιαφέροντα στατιστικά αποτελέσματα για το πρώτο εξάμηνο του 2017 σχετικά με τους φόρους που αποδόθηκαν στο κράτος, τις εταιρείες με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, τη χρηματοδότηση που έλαβαν, καθώς και τις μεγαλύτερες εταιρείες με βάση τον αριθμό εργαζομένων. Την ώρα που διάβαζα τα στατιστικά αυτά, εντυπωσιάστηκα κυρίως με την αναφορά στους φορολογούμενους με τη μεγαλύτερη απόδοση φόρου, το οποίο είναι εκτός της ελληνικής πραγματικότητας. Σημειωτέον, κάποιες από τις αναφερθείσες εταιρείες έχουν επεκτείνει τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στο αρκετά ανταγωνιστικό περιβάλλον του Λονδίνου. Η επέκταση των δραστηριοτήτων εκτός της Εσθονίας είναι αναγκαία για την ανάπτυξη των εταιρειών, αφού πρόκειται για μια σχετικά μικρή εγχώρια αγορά που δεν επιτρέπει τη μεγιστοποίηση κερδών.
Από την άλλη πλευρά, το ελληνικό κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον φαίνεται να υπολείπεται αρκετά από την παραπάνω κατάσταση της βαλτικής χώρας. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες κάποιων οργανισμών, κυρίως στην Αθήνα, η γενικότερη κατάσταση της χώρας και συχνά η έλλειψη κινήτρων εμποδίζουν την εκμετάλλευση των εξαιρετικών καιρικών καταστάσεων και γεωγραφικής τοποθεσίας. Πιο συγκεκριμένα, μια συζήτηση με πιθανούς επενδυτές για χρηματοοικονομικούς δείκτες και εκτιμώμενα κέρδη startup εταιρειών καθιστά σαφή την αποθάρρυνσή τους λόγω της σημαντικής άμεσης και έμμεσης φορολογίας της Ελλάδας. Η αντίστοιχη συζήτηση με ξένους επενδυτές αναδεικνύει επιπρόσθετα ζητήματα σχετικά με την αστάθεια του ελληνικού περιβάλλοντος και μεταφοράς της νομικής έδρας σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Συνεπώς, αρκετά συχνά προτιμώνται άλλες χώρες για ίδρυση εταιρειών με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την Ελλάδα.
Τέλος, αναρωτιέμαι αν θα πρέπει να αλλάξουμε αντίληψη σχετικά με το επιχειρείν και να επηρεαστούμε θετικά από πρωτοβουλίες άλλων χωρών, αντί να αναπολούμε το «ένδοξο παρελθόν». Δε θα πρέπει επίσης να αγνοούμε το σημαντικό γνωστικό υπόβαθρο και εμπειρίες των νέων, εντός και εκτός Ελλάδας.