Η Ευρώπη χωλαίνει. Οι ΗΠΑ φρόντισαν αυτή την εβδομάδα με σκληρό και απαξιωτικό τρόπο να υπενθυμίσουν στην ΕΕ το μέγεθος των αδυναμιών της και να αμφισβητήσουν τη γεωπολιτική της αξία. Το ευρωπαϊκό μαρτύριο αναμένεται να συνεχιστεί για τις επόμενες τρεις ημέρες στη Γερμανία όπου διεξάγεται η ετήσια Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.
Η φετινή διάσκεψη δεν θα μοιάζει με καμία άλλη σημειώνουν αναλυτές και λένε ότι πέφτει βαριά η ιστορική σκιά της Συμφωνίας του Μονάχου του 1938, που επέτρεψε στη Γερμανία να προσαρτήσει μέρος της τότε Τσεχοσλοβακίας. Η συμφωνία υπεγράφη λιγότερο από ένα χιλιόμετρο από τον τόπο διεξαγωγής της φετινής Συνόδου.
Και αυτή η σκιά πέφτει καθώς οι ηγέτες του κόσμου που θα συμμετέχουν αναμένουν να δουν ποια θα είναι η στάση των ΗΠΑ και πως αυτή θα επηρρεάσει την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Δύσης και πολύ περισσότερο της Ευρώπης.
Άλλωστε όλοι περιμένουν με αγωνία την ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος αναμένεται να αναπτύξει την θέση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης για τον παγκόσμιο ρόλο των ΗΠΑ και την σχέση τους με τους εταίρους τους.
Το βάρος της Ιστορίας
Η απόφαση του Τραμπ να ξεκινήσει άμεσα ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία αφήνοντας εκτός ρόλου την ΕΕ, οι δηλώσεις του θυμωμένου υπουργού Αμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ, που είπε ότι η Ευρώπη πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνη της και ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα επιτρέψει σε κανέναν να μετατρέψουν τον «Θείο Σάμ» σε «Θείο κορόιδο», αλλά και η απόφαση της αμερικανικής διοίκησης να επιβάλλει δασμούς στα εισαγόμενα από το εξωτερικό προϊόντα, έχουν προκαλέσει σοκ στην ηγεσία της Ένωσης, με την Υπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ Κάγια Κάλας να κατηγορεί τις ΗΠΑ για κατευνασμό.
Τον ίδιο κατευναυσμό που επέδειξε η Ευρώπη απέναντι στον Χίτλερ και οδήγησε στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, η λήξη του οποίου οδήγησε στη Διάσκεψη της Γιάλτας, στην Κριμαία όπου οι ΗΠΑ, η ΕΣΣΔ, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο μοίρασαν τη Γερμανία και τις σφαίρες επιρροής στον κόσμο.
Το ιστορικό ντε ζα βου το προκάλεσε ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας όταν με το πνεύμα του κυρίαρχου δήλωσε ότι θα υπάρξουν εδαφικές απώλειες για την Ουκρανία και σωστά ευρωπαίοι αξιωματούχοι και όχι μόνο, διερωτώνται γιατί οι ΗΠΑ δίνουν στη Ρωσία όλα όσα θέλει πριν ακόμη ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Η αναθεωρητική Ρωσία του Πούτιν θα ήθελε πολύ να δει τις σφαίρες επιρροής της κάποτε ΕΣΣΔ να επανέρχονται υπό τον έλεγχο της. Γι΄αυτό και τα ευρωπαϊκά κράτη στα σύνορα φοβούνται ότι μετά την Ουκρανία θα είναι τα επόμενα.
Ο Πούτιν, βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στο στόχο του στο να διαμορφώσει μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας, που θα δίνει στη Ρωσία μια σφαίρα επιρροής στην Ευρώπη όπως συνέβη στη διάσκεψη της Γιάλτας για τη Σοβιετική Ένωση, εκτιμούν αναλυτές.
Όταν ο Πούτιν κήρυξε τον πόλεμο στη Δύση από το Μόναχο
Πριν από ένα χρόνο, την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου 2024 ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε στη φυλακή, συνέπεσε με τη 17η επέτειο της ομιλίας που εκφώνησε ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου - μια ομιλία που πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως κήρυξη πολέμου στη Δύση.
Τότε, ο Πούτιν, ο οποίος είχε εκλεγεί το 2000 με το σύνθημα «Να κάνουμε τη Ρωσία σπουδαία ξανά» (Make Russia great again), είπε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι προσπαθούν να διδάξουν τη Ρωσία για τη δημοκρατία αυτοί που δεν τηρούν τις αρχές της. Τον Φεβρουάριο του 2007, πάλι στο Μόναχο ο Πούτιν προειδοποίησε ενάντια στην οιαδήποτε επέκταση του ΝΑΤΟ, ενώ απέρριψε τις προσπάθειες της Δύσης να συμπεριλάβει τη Ρωσία σε μια νέα δομή ασφάλειας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Το 2014 η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και το 2022 εισέβαλε στην Ουκρανία.
Πέρυσι, η HuffPost έγραφε, ότι η ανακοίνωση για το θάνατο του Ναβάλνι έγινε εκεί όπου ο Πούτιν είχε οριοθετήσει το παιχνίδι, στο Μόναχο, και συγκεκριμένα στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου την ώρα που είχαν μαζευτεί οι ηγέτες των κρατών μελών της Δύσης, της ΕΕ και ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, λίγα λεπτά πριν ανέβει στο βήμα η σύζυγος του Ναβάλνι, η Γιούλια Ναβάλναγια.
Τα ηλεκτροσόκ του Τραμπ
Ενα χρόνο μετά ο Τράμπ βρέθηκε πάλι στην εξουσία, βρίζει την ΕΕ και τη χαρακτηρίζει ως κάτι πολύ κακό για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Τρομάζει δε το γεγονός ότι έχει εκφράσει τον θαυμασμό του για αυταρχικούς ηγέτες, δικτάτορες, που συμπεριλαμβάνουν από τον Κιμ γιονκ Ουν της Βόρειας Κορέας, τον Ερντογάν και φυσικά τον Πούτιν που θα ήθελε να τον βάλει πάλι στο παιχνίδι, ίσως για να ισορροπήσει με τον γεωπολιτικό αντίπαλο την Κίνα.
Όμως με ποιο κόστος και ποιος θα του αντισταθεί;
Δικαιολογημένα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε συνέντευξή του στους FT, κάνει λόγο για «ηλεκτροσόκ» από μέρους του Τραμπ και καλεί την Ευρώπη να απαντήσει και να διασφαλίσει το δικό της μέλλον καθώς και το μέλλον της Ουκρανίας, όμως αυτά έχουν ειπωθεί πλειστάκις και εκτός αυτού ποιος τον ακούει, άλλωστε με τις πολιτικές του αποφάσεις αποδυνάμωσε την κυβέρνησή του και έχασε την ευκαιρία να ηγηθεί της Ενωσης όπως επιθυμούσε. Επίσης σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά δεν θα είναι καν στη διάσκεψη του Μονάχου.
Ο Γερμανός Καγκελάριος Σολτς, δεν έχει πλέον πολιτικό αντίκτυπο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Βανς δεν θα συναντηθεί με τον Σολτς, παρότι αυτός είναι που φιλοξενεί τη διάσκεψη. Αντίθετα θα συναντηθεί με τον πολιτικό του αντίπαλο Φρίντιχ Μέτς.
Οι 72 ώρες που μπορεί να αλλάξουν τον κόσμο
Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν κάνει κάποιες προσεκτικές δηλώσεις αναφορικά με την Ουκρανία λέγοντας πως η οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ΕΕ. Αλλά έχει ξαφνιάσει η αφωνία της επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τις δηλώσεις Βανς και Τραμπ.
Το πιο πιθανό είναι ότι κράτησε στάση αναμονής προκειμένου να έχει περιθώριο ελιγμών στις συναντήσεις με τους αμερικανούς αξιωματούχους στο Μόναχο.
Είναι γεγονός ότι στο περιθώριο της Διάσκεψης αναμένεται να πραγματοποιηθούν σημαντικές διμερείς συναντήσεις, όπως αυτή του Τζέι Ντι Βανς και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαρκ Ρούμπιο με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη μιλήσει για συνάντηση απόψε «υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Ρωσίας, της Ουκρανίας και των ΗΠΑ», χωρίς να δώσει άλλες πληροφορίες.
Συναντήσεις αναμένονται και μεταξύ των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών, αλλά προβλέπται και ένα σχήμα που θα περιλαμβάνει τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και την Ιαπωνία.
Στη διάσκεψη θα βρίσκεται και ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε ο οποίος φορώντας το κοστούμι του ΓΓ της Βορειατλαντικής Συμμαχίας κάλεσε τους Ευρωπαίους σε μεγαλύτερη αμυντική παραγωγή και αύξηση των δαπανών για την άμυνα συντασσόμενος πλήρως με τον Αμερικανό υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ.
Οι Ευρωπαίοι Επίτροποι θα έχουν και αυτοί συναντήσεις, το ίδιο και η φον ντερ Λάιεν όπως και η Κάλλας η οποία θα συναντηθεί με τον αμερικανό ΥΠΕΞ και τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ για την Ουκρανία/Ρωσία, Κιθ Κέλογκ.
Φυσικά θα είναι και ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ο οποίος παλεύει για το μέλλον της χώρας του και ίσως και του ίδιου. Μια κακή συμφωνία θα έχει δυσάρεστα αποτελέσματα και δεν θα γίνει αποδεκτή από τον λαό.
Τελευταία ευκαιρία
Όμως παρότι οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι η Ουκρανία και ο Ζελένσκι θα είναι μέρος των διαπραγματεύσεων φαίνεται ότι οι όποιες αποφάσεις έχουν ληφθεί χωρίς αυτόν. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι παρακολουθούν αμήχανοι και όλοι φοβούνται ότι θα ακολουθήσει μια συμφωνία εις βάρος του Κιέβου, που θα δημιουργεί επιπρόσθετους κινδύνους και βάρη για την ΕΕ, ενώ την ίδια ώρα οι ΗΠΑ θα εκμεταλλεύονται τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας ως αντάλλαγμα για προστασία.
Αυτή η λογική των ΗΠΑ, θυμίζει άλλες εποχές.
Οταν δε ο ηγέτης του ”ελεύθερου κόσμου” απειλεί για προσάρτηση της Γροιλανδίας, εκφράζει τη συμπάθειά του σε δικτάτορες και απολυταρχικά καθεστώτα και απειλεί την Ευρώπη, τότε στέλνει ένα μήνυμα στον κόσμο που μόνο αισιοδοξία δεν μπορεί να εμπνέει.
Η Ευρώπη έχει την τελευταία της ευκαιρία να ξεφύγει από την αδράνεια και να πετύχει μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία. Η ΕΕ πρέπει να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της άμεσα. Το ερώτημα είναι αν αυτή η αφύπνιση θα έρθει έγκαιρα ή αν θα μείνει, για μια ακόμη φορά, ένα ανεφάρμοστο όραμα σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.