Για να δώσω λίγο θάρρος στον γιο μου, που είχε μόλις ενηλικιωθεί του έδωσα να διαβάσει μερικούς στίχους:
Αν πας στην έρημο
και κανείς δεν φαίνεται στον ορίζοντα,
μην είσαι σιωπηλός.
Βάλε μια φωνή.
Κάποιος θα εμφανισθεί.
Θα δεις.
Κοίτα να δεις, του λέω, τι έχει συμβεί σε μένα. Από πού ν′ αρχίσω; Από τον παλιό μου φίλο τον Μιχάλη που είχαμε χαθεί τα τελευταία δέκα χρόνια και που σηκώνοντας το κεφάλι από την μακαρονάδα που έτρωγε ένα βράδυ σ′ ένα εστιατόριο του Σικάγου βλέπει από το παράθυρο να περνάει μια σκιά στον κατασκότεινο δρόμο και νομίζει ότι είμαι εγώ; Τρέχει έξω και με φωνάζει.
Ν′ αρχίσω από τον Τομ που γνώρισα όταν πηγαινοερχόμασταν στο Αιγαίο γυρίζοντας μια ταινία γα το ΒΒC το 1961; Ο οποίος Τομ επέστρεψε στην Ισπανία όπου διέμενε και δεν τον ξαναείδα μέχρι το 1972 όταν έβγαινα από ένα σπίτι στο Σαν Φρανσίσκο και βγάζω μια φωνή για να σταματήσω ένα από τα ταξί που περνούσαν και ποιος νομίζετε ότι είναι ο σοφέρ; Ο Τομ!
Λέω να σταθώ σε δυο άλλες ιστορίες που συνδέονται στο διάστημα και που ξεπερνούν κάθε φαντασία και δυσπιστία.
Η πρώτη: Ο Δρ Κούλσκι, πρώην υπουργός εξωτερικών της Πολωνίας και καθηγητής μου στο μάθημα Διεθνείς Σχέσεις μου αναθέτει μια εργασία με θέμα την αποπομπή του Στρατάρχη Τίτο από την Κομινφόρμ (Συμμαχία Κομμουνιστικών χωρών της Ανατολικής Ευρώπης) ύστερα από εντολή του Στάλιν. Πηγαίνω στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου για να κάνω έρευνα και, διασχίζοντας έναν διάδρομο, βλέπω ένα βιβλίο με τίτλο International Exchanges (Διεθνείς ανταλλαγές). Δεν μπορεί να έχει σχέση μα τον Τίτο αλλά τον ανοίγω από περιέργεια. Και εκεί που το ανοίγω τι νομίζετε ότι βλέπω; Την φωτογραφία μου! Θα είχε βγάλει μια φωνή η φωτογραφία μου όταν με είδε να περνάω, αλλιώς δεν εξηγείται.
Η Δεύτερη: Είμαστε εξόριστοι στο Παρίσι επί Χούντας. Ο φίλος μου ο Προβελέγγιος, Δημοτικός Σύμβουλος Αθήνας, είναι εξορία στην Λέσβο. Ο συγγενής του και φίλος μου, ο Νίκος Τερζάκης, με παίρνει στο τηλέφωνο από την Αθήνα και μου λέει:
-Ο Κώστας μοιάζει να έχει κάτι το πολύ σοβαρό. Και μεταφέρθηκε στην Αθήνα για να υποστεί μια παρακέντηση στον εγκέφαλο. Επειδή η επέμβαση αυτή είναι επικίνδυνη θέλει να δει, πριν, την κόρη του την Καιτούλα. Αλά η Καιτούλα κάνει διακοπές στην Γιουγκοσλαβία! Ταξιδεύει με τον θείο της Γιώργο Βουδούρη και τα ξαδέρφια της. Αλλά δεν ξέρουμε πού! Έχουμε μόνο τον αριθμό του αυτοκινήτου. Εσύ που ήσουν πέρσι στο Πιράνο της Γιουγκοσλαβίας μπορείς να την βρεις; Πρέπει το αργότερο σε μια ώρα να είναι στη Βενετία γιατί αλλιώς θα χάσει το αεροπλάνο για την Ρώμη και μια απογευματινή πτήση της Alitalia για την Αθήνα. Άλλη πτήση δεν υπάρχει!
Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι μου ζητάει. Μου ζητάει, από το Παρίσι, να βρω την Καιτούλα στην Γιουγκοσλαβία, χωρίς διεύθυνση ή τηλέφωνο. Λέω να δοκιμάσω από σκέτη περιέργεια. Είναι Κυριακή αργία. Το 1972 για να πάρεις τηλέφωνο στο εξωτερικό πρέπει να περάσεις από την γαλλίδα τηλεφωνήτρια η οποία θα πάρει την Γιουγκοσλάβα συναδέλφισσά της η οποία, αφού μεταδώσει την κλήση, θα μεταφέρει την σύνδεση στο Παρίσι με τον ίδιο τρόπο.
Παίρνω λοιπόν την Γαλλίδα και ζητάω την αστυνομία στο Πιράνο. Μου την δίνουν, τους δίνω το νούμερο του αυτοκινήτου και ζητάω να στείλουν αστυνομικούς να το ψάξουν. Μου κλείσαν το τηλέφωνο. Ζητάω την Γενική Διεύθυνση της Αστυνομίας της Γιουγκοσλαβίας στο Βελιγράδι, για να διαμαρτυρηθώ και να τους δώσω το νούμερο του αυτοκινήτου. Βγαίνει μια φωνή -προφανώς μαγνητοφωνημένη- που κάτι λέει στα σέρβικα, μάλλον ”είναι Κυριακή, ξαναπάρτε αύριο” ή κάτι τέτοιο…
Ε, λέω, ο μόνος που μπορεί να στείλει ένα σύνταγμα φαντάρους να ψάχνουν για το αυτοκίνητο είναι ο Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας, ο Στρατάρχης Τίτο! Του είχα στείλει ένα γράμμα, τότε που έγραφα για την απέλασή του από την Κομινφόρμ και ύστερα από λίγο έλαβα 18 βιβλία σχετικά με το θέμα, στα αγγλικά, από την Γιουγκοσλαβική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον. (”Ο Στάλιν απεχθάνονταν τον Τίτο γιατί ανέβαινε συνέχεια το γόητρό του στην Ευρώπη”. Η εξήγηση μου είχε φανεί πειστική).
Ζητάω λοιπόν να με συνδέσουν με τον Τίτο. Ένα λεπτό μου λένε. Και επανέρχονται: «Ο Στρατάρχης Τίτο δεν είναι στο Βελιγράδι». Πού είναι, ρωτάω; Είναι διακοπές στο νησί του, μου λένε. (Φυσικά η διαδρομή της τηλεφωνικής επικοινωνίας είναι: Γαλλίδα τηλεφωνήτρια- Γιουγκοσλάβα τηλεφωνήτρια- Γαλλίδα τηλεφωνήτρια και πίσω σ′ εμένα).
Πέστε τους να με συνδέσουν με το νησί του, λέω. Φαίνεται πως η Γιουγκοσλάβα άκουγε από την άλλη άκρη αλλά δεν είχε δικαίωμα να επέμβει. Όμως, ξαφνικά, επεμβαίνει, με άπταιστα γαλλικά:
- Επί τέλους, τι τον θέλετε τον Στρατάρχη Τίτο; Μου λέει.
Της εξηγώ όλη την ιστορία: Προβελέγγιος σοβαρά άρρωστος. Στην Αθήνα για παρακέντηση. Θέλει να δει σήμερα, πριν την επικίνδυνη επέμβαση την κόρη του, την Καιτούλα που είναι στη χώρα σας. Δεν έχουμε ούτε διεύθυνση ούτε τηλέφωνο. Μόνο ο Στρατάρχης μπορεί να στείλει στρατό να ψάξει το αυτοκίνητο!
- Αφήστε να δω τι μπορώ να κάνω, μου λέει. Και θα σας πάρω να σας πω. Και η φωνή της, που έμοιαζε συγκινημένη, εξαφανίζεται από το διάστημα.
Τι είναι αυτό που έκανε τον Τερζάκη να μου ζητήσει κάτι τέτοιο; Τι είναι αυτό που με έκανε εμένα να το επιχειρήσω; Και τι έκανε την γιουγκοσλάβα τηλεφωνήτρια να μην μου κλείσει το τηλέφωνο, να πήρε ίσως τον Τίτο στο τηλέφωνο και να με πάρει να μου πει αυτό που μου είπε;
Οι αναγνώστες μου θα το μάθουν αμέσως, εγώ χρειάστηκα μισή ώρα! Όσο χρειάζονταν η Καιτούλα για να προλάβει αεροπλάνο για τη Ρώμη στη Βενετία.
Σε λιγότερο από μισή ώρα, χτυπάει το τηλέφωνο και είναι κατευθείαν η Γιουγκοσλάβα:
- Ομιλείτε με τον φίλο σας τον Κύριο Βουδούρη, μου λέει!
Αδύνατον. Κάποιο λάθος θα έχει γίνει.
-Εμπρός; Ακούω τη φωνή του Γιώργου!
Του εξηγώ και του λέω να φύγει αμέσως για την Βενετία. Μόλις προλαβαίνει. Πες μου μόνο πώς σε βρήκε, τον ρωτάω.
-Μου τέλειωσαν τα τσιγάρα και, Κυριακή, μόνο σε ξενοδοχεία μπορείς να βρεις. Την ώρα που πλήρωνα ακούω από το μεγάφωνο: Μπουντούρης-Μπουντούρη. Πήγα να δω και βγήκες εσύ!
Ακολούθησε μια ταραγμένη σιωπή. Μένω σαστισμένος με το ακουστικό στο χέρι. Με ξύπνησε η φωνή της Γιουγκοσλάβας:
-Εντάξει; Μιλήσατε με τον φίλο σας;
Αφού την ευχαρίστησα και της είπα ότι θα της στείλω λουλούδια, πώς τον βρήκατε, την ρώτησα.
- Πήραμε στο τηλέφωνο όλα τα ξενοδοχεία, στις ακτές της Γιουγκοσλαβίας και ζητήσαμε να φωνάζουν επί μία ώρα, ασταμάτητα, το όνομα του φίλου σας!
Ξέχασα να την ρωτήσω αν είχε πάρει την άδεια του Τίτο…
Το επεισόδιο είναι στην ταινία Lilly′s Story [1] στη οποία υπάρχουν μόνο αληθινές ιστορίες. Όταν κανείς το θεωρεί σκηνοθετικό εύρημα του στέλνω την επιβεβαίωση του Οδυσσέα Βουδούρη -των Γιατρών του Κόσμου και τ. Βουλευτή- εξαδέλφου της Καιτούλας, ο οποίος ήταν μαζί της στο αυτοκίνητο και έζησε όλη την ιστορία. Όσο για την Καιτούλα, ήταν στην Αθήνα κοντά στον πατέρα της, πριν από την επέμβαση στον εγκέφαλο, στην Πολυκλινική Αθηνών..
(1) LILLY’S STORY (Εκδ. Εξάντας)
Βασισμένο στο σενάριο της ομώνυμης ταινίας (Φεστιβάλ Βενετίας 2002)