Η Τουρκία μπορεί πλέον να συμμετέχει ενεργά στον αμυντικό σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με δυνατότητα παροχής έως και του 35% ενός αμυντικού προϊόντος. Για να ξεπεράσει αυτό το όριο, απαιτείται επίσημη συμφωνία ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ. Το νέο αυτό πλαίσιο παρουσίασαν σήμερα οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών σε τηλεδιάσκεψη με ηγέτες τρίτων χωρών, ανάμεσά τους και ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.
Η συνάντηση και η ενημέρωση με τις «ομοϊδεάτες» χώρες, όπως τις χαρακτηρίζει η ΕΕ έγινε λίγες ώρες μετά τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες και το αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία, με αφορμή τη σύλληψη του Ιμάμογλου, όπου η ΕΕ προειδοποιούσε ότι «ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου είναι αναπόσπαστο μέρος των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας».
Αν και διαφαινόταν από τα άρθρα της Λευκής Βίβλου, όπως αυτά παρουσιάστηκαν προ ημερών, οι επικεφαλείς της Ενωσης το έκαναν σήμερα σαφές.
Συγκεκριμένα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλλας είχαν νέα τηλεδιάσκεψη σήμερα με ηγέτες τρίτων χωρών προκειμένου να τους ενημερώσουν για τις συζητήσεις των «27» σχετικά με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφορικά με την Ουκρανία και την άμυνα.
Στη συνάντηση συμμετείχαν ηγέτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Τουρκία, τη Νορβηγία και την Ισλανδία, ενώ λόγω διαφορετικών ζωνών ώρας δεν συμμετείχαν οι ηγέτες της Νέας Ζηλανδίας, της Ιαπωνίας, του Καναδά και της Αυστραλίας.
Οι εκπρόσωποι της Ένωσης παρουσίασαν τους προτεινόμενους μηχανισμούς χρηματοδότησης για τις απαιτούμενες επενδύσεις στον τομέα της άμυνας και τις ευκαιρίες για τις χώρες εταίρους που απορρέουν από αυτές.
Οπως εξήγησαν ο πρώτος - εθνική ρήτρα διαφυγής - θα απελευθερώσει δημοσιονομικό χώρο έως 650 δισ. ευρώ στους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών. Δεν θα συνοδεύεται από όρους όσον αφορά την προέλευση του αμυντικού εξοπλισμού. Επομένως, ο στρατιωτικός εξοπλισμός από τις χώρες εταίρους μπορεί να επωφεληθεί άμεσα από αυτό.
Το δεύτερο - “SAFE” με δάνεια ύψους έως 150 δισ. ευρώ. Η Νορβηγία και η Ισλανδία μπορούν ήδη να συμμετάσχουν άμεσα, δεδομένου ότι είναι μέλη της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς ή η Τουρκία, μπορούν να παρέχουν άμεσα έως και το 35% ενός αμυντικού προϊόντος. Για να αυξηθεί η βιομηχανική συμμετοχή πέραν του 35%, είναι απαραίτητη μια εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας και μια επακόλουθη συμφωνία σύνδεσης.
Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν να συνεχίσουν να συντονίζουν τις προσπάθειες με στόχο την ενίσχυση της Ουκρανίας και την αύξηση της ασφάλειας της Ευρώπης. Οι κυβερνήσεις της Αυστραλίας, του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας και της Ιαπωνίας θα ενημερωθούν στη συνέχεια για τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Επιπλέον στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι ηγέτες της ΕΕ εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το γεγονός ότι η Ουκρανία είναι έτοιμη για πλήρη κατάπαυση του πυρός και υπογράμμισαν ότι η ειρήνη δεν πρέπει να ανταμείβει τον επιτιθέμενο και ότι πρέπει να ενισχυθεί η πίεση στη Ρωσία.
Μάλιστα οι ηγέτες της ΕΕ επιδοκίμασαν την πρωτοβουλία της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου να σχηματίσουν έναν συνασπισμό των προθύμων με στόχο τον καθορισμό της υποστήριξης προς τον ουκρανικό στρατό και των εγγυήσεων ασφαλείας που μπορούν να παράσχουν οι ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτό τον τομέα η Τουρκία μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη για πολλούς λόγους για παράδειγμα μπορεί να στείλει στρατό χωρίς να υπάρχουν κοινωνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, ενώ είναι καλοδεχούμενη από την Ουκρανία και πιθανά και από τη Ρωσία.
«Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για τη διεθνή ασφάλεια, η συνεργασία με παγκόσμιους εταίρους είναι ζωτικής σημασίας....Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά τις επόμενες εβδομάδες και μήνες» ανέφερε ο πρόεδρος του Συμβουλίου σε ανάρτησή του στο Χ έπειτα από τη συνάντηση που είχε..
H HuffPost είχε διευκρινίσει, με αφορμή την παρουσίαση της Λευκής Βίβλου, ότι παρόλο που το χρηματοδοτικό εργαλείο των 150 δισ ευρώ θα προορίζεται αποκλειστικά για τα κράτη μέλη, σύμμαχες χώρες εκτός της ΕΕ θα μπορούν επίσης να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες οπλικών συστημάτων.
Μάλιστα πηγή της HuffPost στις Βρυξέλλες, σχολίαζε ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ωφέλειας της Τουρκίας από αυτές τις χρηματοδοτήσεις, καθώς στις προμήθειες θα μπορούν να συμμετάσχουν, κατόπιν διαπραγματεύσεων, αμυντικές βιομηχανίες από υποψήφιες χώρες, πιθανες υποψηφιες χώρες, καθώς και χώρες με συμφωνίες ασφαλείας και Άμυνας με την Τουρκία. Άλλωστε το έγγραφο υπενθυμίζει, σε ειδική παράγραφο για την Τουρκία, ότι τυγχάνει υποψήφια και σε ειδική σχέση με την ΕΕ.
Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του σχεδίου SAFE, θέτει αυστηρούς όρους για τη χρηματοδότηση αμυντικών προμηθειών, απαιτώντας τουλάχιστον 65% ευρωπαϊκό περιεχόμενο στα στρατιωτικά αναλώσιμα και τα πολύπλοκα αμυντικά συστήματα. Επιπλέον, για τα πιο προηγμένα οπλικά συστήματα, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι ευρωπαϊκοί ανάδοχοι διατηρούν πλήρη έλεγχο του σχεδιασμού, προκειμένου να αποφευχθούν νέες εξαρτήσεις από τρίτες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι θα αποκλείονται συστήματα όπου μια τρίτη χώρα έχει ”εξουσία σχεδιασμού” ή περιορισμούς στη χρήση τους, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τα αμερικανικά οπλικά συστήματα.
Επίσης, εταιρείες από τρίτες χώρες δεν αποκλείονται αυτόματα από τις προμήθειες, εφόσον διατηρούν έδρα και παραγωγή στην ΕΕ και συμμορφώνονται με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις, το 65% των εξαρτημάτων πρέπει να προέρχεται από την ΕΕ, την ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος) και ΕΖΕΣ (Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών) ή την Ουκρανία.
Χθες μετά τη Σύνοδο Κορυφής η πρόεδρος της Κομισιόν εξήγησε ότι οι εταιρείες στην Ευρώπη δεν είναι απαραίτητο να είναι ευρωπαϊκές, μπορεί επίσης να είναι θυγατρική από διαφορετική εταιρεία, με έδρα την ΕΕ. «Θα δαπανήσουμε δισεκατομμύρια ευρώ και θέλουμε επιστροφή της επένδυσης. Και όπου δαπανηθούν αυτά τα χρήματα θα δημιουργήσουν καλές θέσεις εργασίας, θα φέρουν την καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη και αυτό πρέπει να γίνει εντός της ΕΕ», είπε η Φον ντερ Λάιεν.