Ιούνιος 2016
Μόλις πριν μερικές ημέρες μια απλή κίνηση 12 δευτερολέπτων κόστισε στον πολυεθνικό κολοσσό της Coca Cola, 4 δισεκατομμύρια δολάρια, με την αξία της μετοχής της να σημειώνει απώλειες 1.6% και να υποχωρεί από τα 56.10δολ. στα 55.22 δολάρια ανά μετοχή!
Αρκούσε η μετακίνηση δυο μπουκαλιών με το γνωστό αναψυκτικό μερικά εκατοστά πιο πέρα. Ο σούπερ σταρ των γηπέδων Κριστιάνο Ρονάλντο φανερά εκνευρισμένος κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης συνέντευξης τύπου πριν τον αγώνα της εθνικής Πορτογαλίας-Ουγγαρίας για το Euro 2020, έβγαλε από το τηλεοπτικό πλάνο τα δυο μπουκάλια Coca Cola και σαν μην έφτανε αυτό τα αντικατέστησε με ένα μπουκάλι νερό.
Οι δημοσιογράφοι που κάλυπταν τη συνέντευξη μετέδωσαν αστραπιαία την εικόνα, ειδικά μέσω Instagram και Twitter. Ακολούθησε πανδαιμόνιο στις διεθνείς χρηματαγορές. Η εταιρεία έσπευσε να δηλώσει ότι «ο καθένας μπορεί να κάνει τις επιλογές του, και να έχει ξεχωριστές προτιμήσεις και ανάγκες». Η ζημιά όμως είχε γίνει και κόστισε την υποχώρηση της αγοραστικής αξίας του ομίλου, από τα 242 στα 238 δισ. δολάρια.
Ήδη από τα πρώτα βήματα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην πολύπλοκη πραγματικότητα της ελεύθερης οικονομίας, των χρηματιστηριακών αγορών και της νέας παγκοσμιοποιημένης τάξης πραγμάτων, μια απλή είδηση, μια φωτογραφία ή μια φήμη αρκούσε για να προκαλέσει το λεγόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον, με θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο, προκαλώντας τεράστια κέρδη ή ζημιές σε εταιρείες και ομίλους.
Όμως ειδικά στη σύγχρονη εποχή της άμεσης μετάδοσης είδησης και πληροφορίας, της πολυεπίπεδης αλληλεπίδρασης σε πραγματικό χρόνο και της δημιουργίας μιας κοινής «ψηφιακής οικονομικής Παγγαίας», ο αντίκτυπος κάθε παρόμοιου γεγονότος είναι όχι απλώς ανάλογος αλλά εκθετικά πολλαπλάσιος στο προφίλ, στη χρηματιστηριακή αξία, στην ανάπτυξη ή στην ύφεση κρατών, οργανισμών, εταιρειών, ανεξάρτητα από τη δυναμική και τις δυνατότητές τους.
Το γεγονός αυτό -ειδικά σε αυτή την τόσο «ευαίσθητη» περίοδο της πανδημίας, οι επιπτώσεις της οποίας είναι μπροστά μας έστω κι αν το υγειονομικό της σκέλος δείχνει να υποχωρεί- θα πρέπει να αξιολογηθεί και να αναλυθεί πολύ σοβαρά, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τα εκατομμύρια δολαρίων που ξοδεύουν πολυεθνικές και κράτη προκειμένου να διαφημίσουν ή να «επικοινωνήσουν» κάθε φορά προϊόντα, υπηρεσίες, μεταρρυθμίσεις, προγράμματα.
Προς το παρόν: διαφημίσεις όπου πρωταγωνιστούν φιλικοί και καλοκάγαθοι υπάλληλοι τραπεζών, υπερβολικά χαμογελαστοί εργαζόμενοι σε σουπερμάρκετ, ανεξήγητα χαρούμενοι πωλητές ηλεκτρονικών συσκευών. Έντονα χρώματα, ευχάριστες ή νεανικές μουσικές, όμορφες εικόνες. Μια πλαστή πραγματικότητα, πλασματικών προσφορών και ευκαιριών με ημερομηνία λήξης. Όλα αστραφτερά, σίγουρα κι ανθρώπινα. Τα ίδια άνοστα και συνηθισμένα και στις συναντάμε και στις καμπάνιες των πολιτικών κομμάτων, ευτυχώς όμως, περίπου κάθε τετραετία. Όλα διατίθενται όπως πρέπει, για εκείνους που πρέπει.
Αποτέλεσμα: η εμπιστοσύνη διαρκώς μειώνεται, όπως και το ενδιαφέρον για αγορά, συμμετοχή και κατανάλωση. Πείθονται όλο και λιγότεροι, και οι πρόθυμοι συνεχώς λιγοστεύουν. Αποστροφή, δυσαρέσκεια, δυσπιστία, αποχή. Και όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει αυτό για την ανάπτυξη της οικονομίας, τουλάχιστον όπως την ξέρουμε σήμερα.
Και από την άλλη ποια είναι η πραγματικότητα στους χώρους εργασίας; Μα αυτή π.χ. της Amazon με τους υπαλλήλους «μιας χρήσης» και των πεντάλεπτων διαλλειμάτων, των πολυεθνικών με τις τετράωρες συμβάσεις, των απλήρωτων υπερωριών και τώρα της τηλεργασίας, της κατάργησης κάθε εργασιακού δικαιώματος σε τράπεζες, πολυκαταστήματα και βιομηχανίες (πέρα από το οκτάωρο και τις Κυριακές, αυτά είναι από χρόνια παρελθόν), της αβεβαιότητας, του ολοένα και πιο αόριστου μέλλοντος.
Ας λάβουν λοιπόν σοβαρά υπόψη όλοι όσοι παρέχουν, παράγουν ή πωλούν υπηρεσίες ή προϊόντα αυτά τα 12 δευτερόλεπτα -περίπου τόσο διαρκεί και μια τηλεοπτική διαφήμιση ή ένα πολιτικό σποτ- όχι απλώς για να αλλάξουν στρατηγικές και επικοινωνιακά μοντέλα προσέγγισης των κοινωνιών, αλλά για να ασχοληθούν σε βάθος με την απλή αλήθεια που αφορά τον τρόπο με τον οποίο πλέον θα επηρεάζεται, θα αποφασίζει και ως ένα βαθμό θα κατευθύνεται, το αγοραστικό κοινό, οι ψηφοφόροι, οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, αλλά και την αντικειμενική ποιότητα των παροχών, προϊόντων, υπηρεσιών.
Ο βαθμός αυθεντικότητας μιας εικόνας, ενός διαφημιστικού μηνύματος ή ενός πολιτικού συνθήματος ελέγχεται και αξιολογείται σήμερα με τρόπο και ταχύτητα εκατοντάδων Mbps και με κύριο εργαλείο όπως πάντα την πληροφορία που όμως πλέον διαδίδεται αστραπιαία και ως ένα βαθμό ανεξέλεγκτα κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία εξ’ αρχής δημιουργήθηκαν για να ελέγχουν, να χειραγωγούν και να περιορίζουν.