″Πρώτα απ’ όλα χτίζουμε ένα δίκτυο ανθρώπων. Άλλοι έκαναν το ίδιο με αποφοίτους του Stanford, εργαζομένους του Paypal ή ισραηλινούς ιδρυτές εταιρειών. Εμείς φέρνουμε κοντά Έλληνες που ασχολούνται με την τεχνολογία όπου κι αν βρίσκονται και είμαστε πραγματικά ενθουσιασμένοι με το ταλέντο και την αξία που ανακαλύπτουμε στο δίκτυό μας.”
Το άνωθι αποτελεί απόσπασμα από την ανακοίνωση λειτουργίας της Marathon Venture Capital μόλις δύο χρόνια πριν. Σήμερα είμαστε ευτυχείς να αναφέρουμε ότι το δίκτυο των Ελλήνων τεχνολόγων και επιχειρηματιών ωριμάζει ταχύτατα, δίνοντας υπόσταση στην αναδυόμενη βιομηχανία των ελληνικών startups.
Το παρόν αποτελεί το πρώτο μέρος σειράς δημοσιεύσεων που καταγράφουν την εξέλιξη της βιομηχανίας αυτής. Σε συνέχεια προηγούμενης δημοσίευσης, επεκτείνουμε την έρευνα περιλαμβάνοντας πλήρη στοιχεία για την τελευταία διετία, καθώς και εταιρείες με Έλληνες ιδρυτές στο εξωτερικό.
Ορίζουμε ως ελληνική startup κάθε τεχνολογική εταιρεία με Έλληνα ιδρυτή και επιχειρήσαμε να καταγράψουμε το σύνολο των εταιρειών αυτών που έχουν λάβει επένδυση από το 2010 ως σήμερα. Τα δεδομένα μας προέρχονται από δημόσιες αλλά και ιδιωτικές πηγές. Παρά την εκτενή μας προσπάθεια, πιθανολογούμε ότι υπάρχουν ακόμα εταιρείες που δεν συμπεριλήφθηκαν στην μελέτη μας. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύουμε πως η παρούσα καταγραφή είναι η πιο εκτενής που έχει δημοσιευτεί ποτέ επί του αντικειμένου.
Εισαγωγικά
Η μελέτη κατέγραψε 301 ελληνικές startups που έχουν λάβει συνολική χρηματοδότηση ύψους 2,4 δις δολαρίων σε 500 γύρους επένδυσης από 268 venture capital funds μεταξύ 2010 και 2018. Επίσης, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, καταγράφηκαν 47 εξαγορές τεχνολογικών εταιρειών, καθώς και 5 εισαγωγές σε χρηματιστήρια. Η αναδυόμενη βιομηχανία των ελληνικών startups έχει αποκτήσει ήδη αξιοσημείωτο μέγεθος.
Το συνολικό ποσό που επενδύθηκε σε ελληνικές startups μεγάλωσε 11 φορές μεταξύ 2010 και 2018, από 48 σε 540 εκατομμύρια δολάρια.
Ο συνολικός αριθμός γύρων επένδυσης ανά χρόνο αυξήθηκε αντίστοιχα επτά φορές, από 11 επενδύσεις το 2010 σε 75 το 2018, με μέγιστο αριθμό τις 104 επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2016.
ΣΤΑΔΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
Το παραπάνω διάγραμμα χωρίζει τον αριθμό των επενδύσεων σε στάδια, ανάλογα με την ωριμότητα κάθε επιχείρησης. Ως Seed αναφέρονται οι αρχικοί γύροι επένδυσης, τυπικά ύψους 0,1 – 5 εκ. δολαρίων, που αξιοποιούνται πρωτίστως για ανάπτυξη προϊόντος. Οι Series A γύροι επένδυσης έχουν ύψος που εκτείνεται από 1 – 30 εκ. δολάρια και αναφέρονται σε περισσότερο ώριμες εταιρείες που εστιάζουν επίσης στην εμπορική αξιοποίηση του προϊόντος τους, ενώ οι επενδύσεις Growth αναφέρονται σε επόμενα στάδια και αξιοποιούνται για περαιτέρω επέκταση δραστηριοτήτων.
Εν γένει, παρατηρείται μεγάλη αύξηση του όγκου επενδύσεων σε όλα τα στάδια. Ωστόσο, είναι επίσης φανερό ότι οι περισσότερο ώριμες εταιρείες απορροφούν τα μεγαλύτερα ποσά επί του συνόλου των χρηματοδοτήσεων. Ενδεικτικά, το 2018 επενδύθηκαν συνολικά 43 εκ. δολάρια σε Seed, 152 εκ. δολάρια σε Series A και 345 εκ. δολάρια σε Growth.
Αναφορικά με τον αριθμό των επενδύσεων, αναμενόμενα η εικόνα είναι αντίστροφη. Ποσοστό 73% επί του συνόλου του αριθμού επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν ήταν αρχικού σταδίου Seed, ενώ οι Series A επενδύσεις ανήλθαν σε ποσοστό 17% και οι Growth σε 10%.
Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι το 2013 ξεκίνησαν τη λειτουργία τους τέσσερα funds αρχικού σταδίου που δραστηριοποιήθηκαν σε εταιρείες τεχνολογίας στην Ελλάδα, ως μέρος του Jeremie fund of funds. Η επίδραση των funds αυτών είναι εμφανής στον συνολικό αριθμό επενδύσεων Seed ως και το 2016, οπότε και ολοκληρώθηκε η περίοδος επένδυσής τους, ενώ σημαντικός αριθμός εταιρειών που χρηματοδοτήθηκαν από τα εν λόγω funds βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης.
Κατά τη διάρκεια του 2017 και μεγάλου μέρους του 2018, υπήρξε μείωση της λειτουργίας των funds που εστίαζαν σε ελληνικές εταιρείες, ωστόσο ο αριθμός επενδύσεων παρέμεινε σημαντικός. Το Equifund, ένα νέο fund of funds τέσσερις φορές μεγαλύτερο του προηγούμενου, έδωσε ώθηση για τη δημιουργία οκτώ νέων funds, τα οποία τέθηκαν σε λειτουργία ως και τα τέλη του 2018, και αναμένεται να τροφοδοτήσουν την πολλαπλασιαστική ανάπτυξη της αγοράς τα επόμενα χρόνια.
ΕΛΛΑΔΑ
338 από τους 500 γύρους επένδυσης, ποσοστό 68% επί του συνόλου, τοποθετήθηκαν σε εταιρείες που διατηρούν τμήμα ή το σύνολο της ομάδας τους στην Ελλάδα. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, ωστόσο θεωρούμε ότι η μεταβολή αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό προσωρινή.
Αναφορικά με τα ποσά επένδυσης, η αναλογία αντιστρέφεται, καθώς εταιρείες Ελλήνων ιδρυτών που δεν διατηρούν ομάδα στην Ελλάδα άντλησαν το 73% των συνολικών κεφαλαίων. Ωστόσο, η αύξηση του όγκου επενδύσεων σε εταιρείες που διατηρούν ομάδα στην χώρα παραμένει, αν μη τι άλλο, σημαντική, καθώς το σχετικό ποσό αυξήθηκε κατά 16 φορές, από 10 εκ. δολάρια το 2010 σε 155 εκ. δολάρια το 2018.
Το μέσο μέγεθος επένδυσης σταδίου Seed για εταιρείες που διατηρούν ομάδα στην Ελλάδα τριπλασιάστηκε στην εν λόγω περίοδο, απο 171 χιλ. δολάρια το 2011 σε 740 χιλ δολάρια το 2017, ωστόσο παραμένει σημαντικά μικρότερο σε σχέση με αντίστοιχες επενδύσεις σε περισσότερο ανεπτυγμένες αγορές, όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα. Η διαφορά αυτή αναδεικνύει την επενδυτική ευκαιρία που παρουσιάζεται στην ελληνική αγορά. Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται, σε μικρότερο βαθμό, και στα επόμενα στάδια χρηματοδότησης.
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
Οι startups δεν έχουν γεωγραφικούς περιορισμούς, και οι ελληνικές startups δεν είναι περιορισμένες στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, 134 απο τις 301 startups με Έλληνες ιδρυτές που έλαβαν χρηματοδότηση στο υπό μελέτη διάστημα δεν διατηρούν ομάδα στην Eλλάδα. To επόμενο διάγραμμα περιγράφει τις πιο δημοφιλείς γεωγραφίες που τις φιλοξενούν.
Χρήζει αναφοράς το γεγονός ότι, χωρίς εξαίρεση, όλες οι startups που ξεκίνησαν ή δημιούργησαν αργότερα ομάδα στην Ελλάδα, εξακολουθούν να απασχολούν προσωπικό στην χώρα. Επίσης, στην εμπειρία μας, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων ιδρυτών που δεν έχουν ακόμα παρουσία στην Ελλάδα επιθυμεί να διερευνήσει το ενδεχόμενο μεταφοράς μέρος των δραστηριοτήτων τους στη χώρα. Θεωρούμε πως τα παραπάνω συνιστούν περαιτέρω απόδειξη της ελκυστικότητας του κλάδου, και αναμένουμε οι τάσεις αυτές να διευρυνθούν στο εγγύς μέλλον.
ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ
Συνολικά 268 venture capital funds (ταμεία επιχειρηματικών συμμετοχών) εμπιστεύτηκαν ελληνικές startups στο διάστημα της μελέτης. Μόλις 12 από αυτά τα funds ήταν ελληνικά, ενώ 256 είχαν την έδρα τους αλλού, κυρίως στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη και το Ισραήλ. Αξίζει να σημειωθεί πως ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τους επιχειρηματικούς αγγέλους (ιδιώτες επενδυτές) που επίσης συμμετείχαν σε μία ή περισσότερες από τις εταιρείες αυτές το εν λόγω διάστημα.
Τα ελληνικά funds ηγήθηκαν 178 επενδύσεων (35% του συνόλου), ενώ άλλα funds ηγήθηκαν 248 επενδύσεων (50%). Σημαντική υπήρξε και η συνεισφορά των ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι και ηγήθηκαν 74 επενδύσεων (15%), ενώ συμμετείχαν σε πολλούς περισσότερους.
Αναφορικά με το συνολικά ποσά επένδυσης, η συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχεται από ξένους επενδυτές, οι οποίοι κατά κύριο λόγο ηγούνται των Series A και Growth επενδύσεων. Οι ελληνικές startups προσελκύουν σημαντικό όγκο κεφαλαίων.
Η παραπάνω εικόνα αναδεικνύει τα μη ελληνικά funds που έχουν επενδύσει σε τρεις ή περισσότερες ελληνικές startups.
Η λίστα είναι εντυπωσιακή – συμβαίνει ήδη: μερικά από τα μεγαλύτερα και περισσότερο επιφανή funds στον κόσμο επενδύουν επανειλημμένα στη βιομηχανία των ελληνικών startups.
ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ IPO
Μεταξύ 2010 και 2018, 47 ελληνικές startups εξαγοράστηκαν και 5 πραγματοποίησαν IPO (αρχική δημόσια εγγραφή σε χρηματιστήριο). Ο αριθμός των εξαγορών αυξήθηκε από μηδέν το 2010 σε δέκα το 2016 και οκτώ το 2018, ενώ έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο σημαντικές εξαγορές το 2019.
Η παραπάνω εικόνα περιλαμβάνει μερικές από τις εταιρείες που έχουν ήδη εξαγοράσει ελληνικές startups.
Η βιομηχανία των ελληνικών startups προσελκύει το αγοραστικό ενδιαφέρον των μεγαλύτερων εταιρειών τεχνολογίας στον κόσμο.
Συνοψίζοντας, πολλά από τα παραπάνω στοιχεία ίσως αποτελούν έκπληξη, ακόμη και για εκείνους που παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στις ελληνικές startups. Η επενδυτική δραστηριότητα είναι ήδη σημαντική, όπως επίσης σημαντικά είναι τα περιθώρια ανάπτυξής της στο διάστημα που ακολουθεί.
Ευελπιστούμε τα γεγονότα και τα μεγέθη που μοιράζεται η παρούσα καταγραφή να τονώσουν την αυτοπεποίθηση κάθε εμπλεκόμενου, επίσης να διευρύνουν την εμπιστοσύνη προς αυτούς, προσελκύοντας περισσότερους ανθρώπους, εταιρείες και κεφάλαια στη βιομηχανία των ελληνικών startups.
Κλείνοντας, θέλουμε να παραθέσουμε τα λόγια μίας ιδρυτικής φιγούρας της αντίστοιχης ισραηλινής βιομηχανίας, καθώς του παραθέταμε το πού βρισκόμαστε σήμερα: «Γίνονται οι δύο τρεις πρώτες επιτυχίες, μετά γίνονται δέκα ή είκοσι, και τα υπόλοιπα είναι ιστορία».
Πηγή: Marathon Venture Capital