Οι επιπτώσεις της βαθιάς κρίσης, που συνεχίζεται λόγω έλλειψης πολιτικού θάρρους και έλλειψης επεξεργασμένου σχεδίου, αναδεικνύονται σε όλους τους τομείς. Χρέος, παραγωγή, ελλείμματα, διοίκηση, δημόσιες συμπεριφορές, διεθνείς δείκτες, κοκ, όλα είναι σε οριακό σημείο και δυστυχώς η πολιτική ζωή δεν είναι σε θέση να διασφαλίσει την ανάσχεση της παρακμής, ούτε πολύ περισσότερο να ξεκινήσει την βιώσιμη ανασυγκρότηση της χώρας.
Λόγω των πολιτικών εξελίξεων προέκυψε η διάλυση των υφισταμένων μικρών κομμάτων. Αυτό δημιουργεί κατ’αρχήν ένα νέο κοινοβουλευτικό τοπίο. Θα συσταθούν πολλά νέα κόμματα, η δημοκρατική πολυφωνία το επιτάσσει. Μέχρι τις επόμενες εκλογές θα δούμε διάφορες εκδοχές κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, ο αγώνας για πολιτική επιβίωση και οι στρατηγικές επιλογές των πρωταγωνιστών θα απασχολήσουν συχνά τον δημόσιο βίο. Τα επικοινωνιακά παίγνια άρχισαν με ένταση και πάθος. Η δημόσια αντιπαράθεση οδηγείται μεθοδευμένα σε λάθος δρόμο (ποιος στρίμωξε ποιόν…), ενώ η παρατεταμένη προεκλογική ατμόσφαιρα επηρεάζει σαφώς την οικονομία. Τα σημαντικά κοινωνικά προβλήματα (εξάπλωση της φτώχειας, φυγή της νεολαίας, υψηλή ανεργία, εγκατάλειψη της υπαίθρου, έλλειψη επενδύσεων) δεν συζητούνται.
Ας μείνουμε όμως στην πολιτική ζωή, με ένα απτό παράδειγμα. Το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ) ως κόμμα ομοσπονδιακού τύπου απέτυχε. Η θαρραλέα ανάληψη ευθύνης της Προέδρου του κας Φώφης Γεννηματά δείχνει τα όρια ενός τέτοιου εγχειρήματος. Σύμπραξη ή συνεργασία κομμάτων στη βάση ενός κυβερνητικού προγράμματος είναι και επιθυμητή και κατανοητή, αλλά ομοσπονδία κομμάτων μέσα σε ένα νέο πολιτικό σχήμα, είναι κάτι το ανεφάρμοστο. Ούτε η φύση του πολιτικού κόμματος, ούτε ο αναπόφευκτος αγώνας για ηγεμονία συνάδουν με μια τέτοια αντίληψη. Ως πείραμα λοιπόν, το παλιό ΚΙΝΑΛ εκρίθη. Η πρόθεση των πρωταγωνιστών δεν ενδιαφέρει, αφού δεν έφερε αποτέλεσμα.
Ενόψει της δημιουργίας ενός νέου πολιτικού φορέα, μέσω έκτακτου Συνεδρίου, οι συμμετέχοντες στο πείραμα του ΚΙΝΑΛ, έχουν να αντιμετωπίσουν μια διπλή πρόκληση. Πρώτον αυτή της συμμετοχής, αφού οι 212.000 πολίτες που συμμετείχαν, συζήτησαν, και ψήφισαν, έθεσαν μέσω της απόφασής τους αυτής τη νέα σφραγίδα. Σφραγίδα για κάτι νέο, κάτι ελπιδοφόρο και δημιουργικό στην πολιτική ζωή. Το ζήτημα είναι η αξιοποίηση της ιστορικής εθνικής και ευρωπαϊκής πορείας του άλλοτε ισχυρού ΠΑΣΟΚ στη νέα εποχή και παράλληλα η ουσιαστική μεταμόρφωση της ελληνικής πολιτικής ζωής. Οι πολίτες αυτοί απαιτούν σοβαρότητα, προτάσεις, υπευθυνότητα και όχι φτηνές προσωπικές στρατηγικές.
Δεύτερο, αυτή της ανασυγκρότησης της χώρας σε όλους τους τομείς: θεσμοί, οικονομία, κοινωνία, παραγωγή, διοίκηση. Εκεί θα κριθούν κυρίως τα πρόσωπα και οι προτάσεις τους. Η πρωτοβουλία της κας Γεννηματά για έκτακτο Συνέδριο είναι ένα αξιέπαινο στοιχείο. Ο πολίτης που συμμετέχει, ως κύριος πυρήνας της πολιτικής πρωτοβουλίας, ως κύτταρο της δημοκρατίας, θα κρίνει και θα κριθεί, θα συμμετάσχει και θα προτείνει, θα ψηφίσει και θα ψηφιστεί, αν είναι υποψήφιος. Σημασία έχει το ουσιώδες, το αποτέλεσμα, δηλαδή η δημοκρατική εκλογή των οργάνων του νέου κόμματος σε όλα τα επίπεδα και η επεξεργασία πολιτικών προτάσεων.
Η πρόκληση όμως του νέου φορέα παραμένει. Ένα πείραμα έγινε με αίσθηση ευθύνης, τα διδάγματα είναι σαφέστατα, μια νέα φάση ξεκινά με σκοπό την αναδιάταξη της δημοκρατικής παράταξης. Χωρίς προκαταλήψεις, αλλά με αποφασιστικότητα και αισιοδοξία, ας αρχίσουν οι εργασίες χωρίς υστεροβουλίες. Η ισοτιμία και η ισοπολιτεία είναι βασικές αρχές της δημοκρατίας, πρέπει να ισχύουν στα δημοκρατικά πολιτεύματα, αλλά το ίδιο πρέπει να ισχύει και στα δημοκρατικά κόμματα.
Στην πολιτική η πρόκληση του νέου είναι πάντα ελπιδοφόρα, ακόμα και σήμερα που κυριαρχεί η πολιτική συναλλαγή και η ισοπέδωση. Το πείραμα αυτό αφορά σήμερα την δημοκρατική παράταξη, αύριο όμως θα αφορά όλα τα σχήματα, η βαθιά κρίση που ζούμε θα επηρεάσει αναπόφευκτα το σύνολο της πολιτικής ζωής. Υπό την έννοια αυτή, το νέο πείραμα αφορά όλη την πολιτική υποδομή, τώρα ξεκινά ουσιαστικά η πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας. Γι αυτό είναι πολλαπλά ενδιαφέρον.
Σήμερα το ΚΙΝΑΛ, αύριο η αριστερά, μεθαύριο η κεντροδεξιά, όλοι θα αναγκασθούν να προσαρμοστούν, να ανασυγκροτηθούν. Η κρίση έφερε τα Μνημόνια και η διεθνής εμπειρία και ανάλυση (ΟΟΣΑ) δείχνει ότι οι χώρες που υποχρεώθηκαν σε «προγράμματα διαρθρωτικών προσαρμογών» σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη περνούν από βαθιές, ριζικές κοινωνικές και οικονομικές ανακατατάξεις, υφίστανται δραματικές κοινωνικές επιπτώσεις. Η πολιτική ζωή δεν αποτελεί εξαίρεση, το αντίθετο συμβαίνει, η πολιτική, ως κύρια δημόσια δραστηριότητα, οφείλει να πρωτοστατήσει και να αναδείξει νέες πολιτικές και νέα πρότυπα για το μέλλον.
Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να συγκρατήσουμε δύο αλληλένδετα στοιχεία. Πρώτον δεν είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει ένας νέος ισχυρός δικομματισμός, παρά την επιδιωκόμενη πόλωση, και δεύτερον, τα μικρά κόμματα, που ευτυχώς πάντα θα υπάρχουν, καλό είναι να ξεκινήσουν την προετοιμασία για τον νέο τους ρόλο. Ρόλο πολιτικού καταλύτη στη νέα πολιτική περίοδο που αρχίζει, αυτή των κυβερνήσεων συνεργασίας. Όχι βέβαια στη βάση προσωπικών πολιτικών και ευκαιριακής συναλλαγής, αλλά στη βάση προτάσεων και προγραμματικών δεσμεύσεων. Η κανονικότητα θα ξεκινήσει από την πολιτική.