Η τρέχουσα δύσκολη κατάσταση στη Σαντορίνη, λόγω της πολυήμερης σεισμικής δραστηριότητας, επαναφέρει στην επιφάνεια τα σημαντικά και διαχρονικά ζητήματα της αντισεισμικής προστασίας, της στατικής επάρκειας και της ασφάλισης των κτιρίων.
Στην Ελλάδα, οι αντισεισμικοί κανονισμοί εφαρμόζονται από το 1959, με ιδιαίτερα αυστηρές προδιαγραφές για τις στατικές μελέτες από το 1984. Η πλειονότητα των σύγχρονων κτιρίων διαθέτει υψηλή ποιότητα κατασκευής και στατική επάρκεια. Μέχρι σήμερα, τα περισσότερα κτίρια έχουν ανταποκριθεί θετικά σε αρκετές σεισμικές δονήσεις, επιδεικνύοντας υψηλή αντοχή. Ωστόσο, υπάρχουν τρεις κατηγορίες κτιρίων που απαιτούν άμεσο αντισεισμικό έλεγχο, καθώς θεωρούνται υψηλής στατικής σημασίας.
1. Τα κτίρια που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό ατόμων και συνάθροισης κοινού, όπως δημόσιες εγκαταστάσεις και συγκεκριμένα σχολεία, ΚΑΠΗ, Δημαρχεία, Παιδικοί Σταθμοί, Νοσοκομεία, Υπουργεία κ.λπ., ιδιαίτερα εκείνα που κατασκευάστηκαν πριν από το 1980 και δεν έχουν συντηρηθεί επαρκώς, κυρίως λόγω ανεπαρκούς υγρομόνωσης.
2. Τα πολυώροφα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 1980, όπως πολυκατοικίες και επαγγελματικοί χώροι, τα οποία επίσης χρειάζονται αντισεισμικούς ελέγχους και μελέτη για τη στατική τους επάρκεια.
3. Τα αυθαίρετα κτίρια, ιδιαίτερα αυτά που έχουν περισσότερους από δύο ορόφους, τα οποία έχουν κατασκευαστεί χωρίς άδεια και στατική μελέτη, και ειδικά εκείνα που είναι αυτοτελή ακίνητα και όχι τμήματα άλλων ακινήτων.
Για την πρώτη κατηγορία των δημοσίων ακινήτων, πριν από λίγους μήνες, και μετά από χρόνια καθυστέρησης, ιδρύθηκε το μητρώο μηχανικών μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Με ευθύνη της Πολιτείας, ξεκίνησε η απογραφή και ο πρωτοβάθμιος έλεγχος των δημοσίων κτιρίων, τα οποία εκτιμώνται σε περίπου 65.000 σε όλη την Ελλάδα. Αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα και σε δεύτερη φάση θα οδηγήσει σε δευτεροβάθμιους ελέγχους και μελέτες στατικής επάρκειας όπου κρίνεται απαραίτητο. Μια άμεση ενημέρωση για την πορεία τους είναι επιβεβλημένη.
Αναφορικά με τη δεύτερη κατηγορία, που περιλαμβάνει τα ιδιωτικά κτίρια παλαιότητας, ανεξαρτήτου χρήσης, η κύρια προστασία τους προέρχεται από τον πρωτοβάθμιο στατικό έλεγχο. Όπου απαιτείται, θα πρέπει να γίνεται και μελέτη στατικής επάρκειας, καθώς και ασφάλιση για φυσικές καταστροφές και κυρίως σεισμό, μια κρίσιμη κίνηση επένδυσης που δεν είναι ακόμη φιλοσοφία στην ελληνική κοινωνία καθώς μόνο το 18% των κτιρίων είναι ασφαλισμένα σήμερα. Αυτές οι δύο ενέργειες αποτελούν μια σημαντική επένδυση και όχι απλώς κόστος, καθώς ενισχύουν την ασφάλεια των ακινήτων μας απέναντι σε σεισμικά φαινόμενα και ταυτόχρονα αυξάνει ουσιαστικά την αξία τους περιορίζοντας το ρίσκο απαξιώσης. Άλλωστε σε ακίνητα κατασκευής άνω της 40ετίας είναι το μεγαλύτερο ρίσκο η εξασφάλιση της κατασκευαστικής ετοιμότητας και επάρκειας και της δυνατότητας αποζημίωσης σε περίπτωση ζημίας από ένα σεισμικό γεγονός ή άλλες φυσικές καταστροφές.
Για την τρίτη κατηγορία αυθαιρέτων κτισμάτων που δεν διαθέτουν καμία στατική μελέτη, είναι απαραίτητη και υποχρεωτική η εκπόνηση μελέτης στατικής επάρκειας, η οποία θα περιλαμβάνει τις απαιτούμενες ενισχύσεις. Αυτά τα ακίνητα ενέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και ρίσκο, και μόνο μια μελέτη στατικής επάρκειας μπορεί να τα προστατεύσει και να τους προσδώσει σημαντική αξία και ασφάλεια χρήσης.
Για τον λόγο αυτό, η πολιτεία πρέπει άμεσα να ολοκληρώσει τους χιλιάδες ελέγχους, καθώς το 30% εξ αυτών, περίπου 2 εκατομμύρια, είναι προ του 1980. Επιπλέον, υπάρχουν χιλιάδες κτίρια που χρησιμοποιούνται για τη συνάθροιση κοινού σε όλη τη χώρα. Τα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί πριν από το 1959, δηλαδή πριν από την εφαρμογή του πρώτου αντισεισμικού κανονισμού, ανέρχονται κοντά στο 1 εκατομμύριο. Ωστόσο, τα κτίρια που χρήζουν άμεσου ελέγχου, δημόσια και ιδιωτικά, υπολογίζονται σε 80-100 χιλιάδες και περιλαμβάνουν κτίρια όπως νοσοκομεία, σχολεία, γραφεία και εμπορικά κέντρα, στα οποία πρέπει να προηγηθεί ο αντισεισμικός έλεγχος και να πραγματοποιηθεί άμεση συντήρηση και ενίσχυση, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Μάλιστα, υπάρχουν ήδη χιλιάδες εκκρεμείς αντισεισμικοί έλεγχοι που δεν έχουν πραγματοποιηθεί μετά τον σεισμό της Πάρνηθας το 1999!
Επίσης απαιτούνται φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα για την εκπόνηση στατικών μελετών σε ιδιωτικά κτίρια, ακριβώς όπως και για την ασφάλιση των ακινήτων με έκπτωση από ΕΝΦΙΑ ή φόρο εισοδήματος. Επίσης για τα αυθαίρετα η υποχρεωτική μελέτη στατικής επάρκειας μειώνει το πρόστιμο του αυθαιρέτου και επίσης οι εργασίες στατικής ενίσχυσης εκπίπτουν υπό προϋποθέσεις από το φορολογητέο εισόδημα μέχρι 16.000€ αλλά με ένα ανελαστικό κίνητρο.
Απαιτείται άμεση παρέμβαση, καθώς οι αντισεισμικοί έλεγχοι και οι μελέτες χρειάζονται χρόνο. Εκτός από τον πρωτοβάθμιο μακροσκοπικό έλεγχο του φέροντα οργανισμού, είναι απαραίτητη μια δευτεροβάθμια μελέτη στατικής επάρκειας. Αυτή η διαδικασία είναι λεπτομερής και εκπονείται από εξειδικευμένο πολιτικό μηχανικό, ο οποίος πραγματοποιεί πλήρη επιτόπια αποτύπωση του φέροντος οργανισμού και ελέγχει τα εγκεκριμένα στατικά σχέδια της οικοδομικής άδειας. Η μελέτη περιλαμβάνει ειδικούς ελέγχους, όπως υπέρηχοι, κρουσιμετρήσεις, εξόλκευση ήλων και πυρηνοληψία. Τέλος, με τη βοήθεια κατάλληλου λογισμικού, πραγματοποιείται η ανάλυση του φορέα, από την οποία προκύπτει ένα συμπέρασμα και μια μελέτη στατικής επάρκειας.
Για τα νέα κτίρια, είναι ζωτικής σημασίας να συνεχίζεται η σωστή στατική μελέτη, η τήρηση του αυστηρού αντισεισμικού κανονισμού μελετών και η ανάθεση της πραγματικής επίβλεψης από τους αρμόδιους μηχανικούς. Κεντρικό σημείο είναι να ενσωματωθεί σε βάθος στη φιλοσοφία του κράτους, των ιδιοκτητών και των επενδυτών η αντίληψη ότι η επένδυση σε αξιόπιστες στατικές μελέτες, αντισεισμικές κατασκευές με υλικά υψηλής ποιότητας, καθώς και σε λεπτομερείς ελέγχους στατικής επάρκειας και ασφάλειας των υφιστάμενων κτιρίων. Συνιστά στρατηγική προστασίας και προάγει τη μεγαλύτερη υπεραξία που σχετίζεται με την ασφαλή διαβίωση, χρήση, οίκηση και επαγγελματική δραστηριότητα. Είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσες πρωτοβουλίες από την κυβέρνηση και την πολιτεία σε όλα τα ανωτέρω επίπεδα, καθώς η καθυστέρηση είναι ήδη σημαντική και εγκυμονεί σοβαρούς προφανείς κινδύνους σε περίπτωση μεγάλου σεισμικού γεγονότος.
***
Του Μάνου Κρανίδη*
*Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, CEO «KRAMA PROPERTY”, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου
Πρόεδρος ΕΝΙΒΟΠΑ Γραμματέας Ενημέρωσης μέλος ΔΣ Διοικητικού Συμβουλίου ΠΟΜΙΔΑ