“«Όλο το διάστημα που περιμένεις να δεις εάν "έπιασε" και αν θα πάνε όλα καλά, νιώθεις έγκυος. Δεν ξέρω αν ήταν στο κεφάλι μου, αλλά πραγματικά, νιώθεις έγκυος. Και όταν αδιαθετείς, καταλαβαίνεις ότι δεν είσαι. Νομίζω ότι αυτό είναι το δυσκολότερο μέρος της διαδικασίας και αυτό που κοστίζει στην ψυχολογία μιας γυναίκας που δεν τα κατάφερε»”
- Ανδριάνα
Η Ανδριάνα είναι 33 ετών. Πριν λίγα χρόνια έκανε έναν ευτυχισμένο γάμο, αλλά δεν σκέφτηκαν αμέσως τα παιδιά. Είχαν χρόνια μπροστά τους. Ωστόσο ένα πρόβλημα υγείας του συζύγου, τους ανάγκασε να πάρουν αποφάσεις που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα πέρναγαν καν από το μυαλό τους.
Ο Μάριος, θα έπρεπε να αρχίσει μια φαρμακευτική αγωγή για ένα αυτοάνοσο νόσημα που αντιμετωπίζει. Όσο όμως θα έκανε αυτή την αγωγή -μπορεί και για πάντα- δεν θα μπορούσε να κάνει παιδί γιατί υπήρχε πιθανότητα να επηρεάσει την υγεία του.
Το ζευγάρι δεν ήθελε να το ρισκάρει. Η μόνη λύση για να αποφύγουν αυτόν τον κίνδυνο θα ήταν να κρατήσουν σπέρμα του Μάριου πριν αρχίσει την αγωγή, και να το χρησιμοποιήσουν όταν θα ήθελαν να κάνουν παιδιά. Και αυτό έκαναν.
Η απόφαση για την εξωσωματική λήφθηκε την περασμένη άνοιξη. Η Ανδριάνα είδε τρεις γιατρούς μέχρι να καταλήξει στον γιατρό της. Έκανε την πρώτη προσπάθεια και παρά τις υψηλές πιθανότητας επιτυχία (λόγω του γεγονότος ότι η ίδια δεν είχε κάποιο γυναικολογικό πρόβλημα), δυστυχώς απέτυχε. Τη συνάντησα στο σπίτι της στην Αθήνα, για να μου περιγράψει πως ήταν αυτή η πρωτόγνωρη για εκείνη εμπειρία.
Τι πιθανότητες σου είχαν δώσει να πετύχει;
«Είχα πολλές, με δεδομένο ότι δεν είχα κάποιο πρόβλημα. Αυτό όμως δεν σημαίνει κάτι, όπως είδαμε άλλωστε από την κατάληξη... Κάπου στη διαδικασία και αφού αδιαθέτησα…»
Αδιαθέτησες και κατάλαβες ότι δεν είσαι έγκυος; Δεν κάνεις ελέγχους πριν;
«Κάνεις, αλλά μέχρι να αδιαθετήσω, δεν φαινόταν κάποιο πρόβλημα. Γι’ αυτό και υπήρχε και μια αισιοδοξία. Αλλά τελικά αδιαθέτησα. Τώρα θα μου πεις γιατί. Αυτή είναι μια ερώτηση που δεν ξέρω αν και οι ίδιοι οι γιατροί μπορούν να σου απαντήσουν. Πιστεύω όμως ότι ο οργανισμός αποβάλει κάτι που δεν πάει καλά».
Έκανες λοιπόν όλες τις εξετάσεις σου μετά τη τοποθέτηση και έρχεται η περίοδος. Θες να μου πεις λίγο πως ένιωσες εκεί;
«Εκεί νιώθεις πολύ μεγάλη απογοήτευση. Η αλήθεια είναι ότι εγώ δεν πήγα με καμία βεβαιότητα. Και επίσης δεν είχα την ψυχολογία μιας γυναίκας που λέει ότι αν δεν μείνω έγκυος τώρα, τέλος, θα χάσω τον κόσμο κτλ. Ήθελα να κάνω αυτή την προσπάθεια γιατί νιώθω έτοιμη, αλλά είχα στο μυαλό μου -και ήμουν προετοιμασμένη- ότι μπορεί να αποτύχει. Πως την πατάς όμως τώρα στην περίπτωση της εξωσωματικής και τελικά απογοητεύτηκα πάρα πολύ, πολύ περισσότερο από ότι πίστευα;
Όλο το διάστημα που περιμένεις να δεις εάν «έπιασε» και αν θα πάνε όλα καλά, νιώθεις έγκυος. Αυτό είναι το πρόβλημα. Έχεις όλα τα συμπτώματα. Δεν ξέρω αν ήταν στο κεφάλι μου, αλλά πραγματικά, νιώθεις έγκυος. Βλέπεις αλλαγή στο στήθος σου, νιώθεις στην κοιλιά σου ότι νιώθουμε όταν έχουμε ωορρηξία, γενικά νιώθεις ότι κάτι αλλάζει. Ότι είσαι έγκυος. Και όταν αδιαθετείς, καταλαβαίνεις ότι δεν είσαι. Νομίζω ότι αυτό είναι το δυσκολότερο και αυτό κοστίζει στην ψυχολογία μιας γυναίκας που δεν τα κατάφερε. Εγώ λοιπόν, όποια απογοήτευση πήρα, την πήρα από αυτό.
Αν με ρωτήσεις τι κρατάς από όλη αυτή τη διαδικασία, θα σου πω αυτό».
Πως βίωσε ο σύζυγος την πρώτη αποτυχία;
«Κοίτα, δεν είναι υποχρεωτικό πάντα ότι μια γυναίκα, επειδή είναι γυναίκα και θέλει να γίνει μάνα, πως στεναχωριέται περισσότερο. Νομίζω ότι ο άντρας μου στεναχωρήθηκε περισσότερο από εμένα. Ίσως λόγω της δικής μου αισιοδοξίας, που έβλεπε ότι εκείνο το διάστημα ήμουν ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, να του δημιουργούσα και εγώ την εντύπωση ότι όλα καλά; Σίγουρα στεναχωρήθηκε και σίγουρα φοβήθηκε αν θα επιβαρυνθεί η δική μου ψυχολογία. Γενικά έγινε λίγο υπερπροστατευτικός για ένα διάστημα, αλλά θεωρώ ότι κατά βάθος στεναχωρήθηκε περισσότερο από εμένα. Ίσως ΓΙΑ εμένα, αλλά περισσότερο. Είναι ευαίσθητοι, μη νομίζεις. Εγώ, παρόλο που πέρασα αυτό που σου είπα, ήμουν πιο συνειδητοποιημένη ότι έχει Χ πιθανότητες, δεν έγινε, εντάξει».
Γενικά έχεις δει όλη αυτή η κατάσταση να επηρεάζει τη σχέση σας;
«Στη δική μου περίπτωση και στη σχέση που έχουμε καταφέρει να χτίσουμε, όχι. Όπως ξέρω και ότι δεν θα την επηρεάσει ακόμη και αν δεν τα καταφέρουμε γενικώς. Αυτό δεν είναι ίδιο για όλα τα ζευγάρια. Προσωπικά είναι ένα θέμα που το βλέπω ως εξής: Ο άντρας μου είναι ένας άνθρωπος ο οποίος υπάρχει στη ζωή μου, τον αγαπώ ΠΑΡΑ πολύ, γι′ αυτό και τον παντρεύτηκα, είναι ένας άνθρωπος που υπάρχει ήδη, δεν μπορώ να χαλάσω την σχέση μου για κάτι το οποίο δεν υπάρχει ακόμη, ή μπορεί και να μην υπάρξει. Η σχέση μας αυτή τη στιγμή είναι το πρώτο και μακάρι να είμαστε τυχεροί και να κάνουμε και ένα παιδί».
“«Το θέμα των ορμονών δεν σε τρόμαζε;». «Όχι. Έχω ένα πάρα πολύ κοντινό μου άτομο το οποίο έχει κάνει 7 εξωσωματικές, πολύ πιο παλιά, που τα φάρμακα και οι διαδικασίες δεν ήταν ίδιες, χωρίς αυτό να της βγάλει κάποιο πρόβλημα στην υγεία της. Άρα όχι, δεν φοβάμαι».”
- Ανδριάνα
Η Ανδριάνα τους επόμενους μήνες θα κάνει τη δεύτερη προσπάθεια. Δεν ήθελε να βιαστεί. Αν και ο γιατρός της είπε ότι μετά από δύο μήνες θα μπορούσε να ξαναπροσπαθήσει, δεδομένου ότι υπάρχουν ήδη διαθέσιμα έμβρυα που την περιμένουν από την πρώτη προσπάθεια, θέλησε να το αφήσει για λίγο αργότερα. Αμέσως μετά την αποβολή, συνέβη κάτι πολύ άσχημο στο οικογενειακό της περιβάλλον και της χάλασε πάρα πολύ την ψυχολογία. «Ήμουν επιβαρυμένη ψυχολογικά. Νιώθω ότι πρέπει να είμαι καλά, για να κάνω ξανά αυτή τη διαδικασία. Γιατί όσο δύσκολη κι αν είναι, ή επίπονη, ή προβληματίζεσαι για το πως θα καταλήξει, ε, πας για κάτι αισιόδοξο», μου εξηγεί.
Την ρωτάω πως ήταν η διαδικασία της πρώτης εξωσωματικής.
«Κάνεις τις πρώτες εξετάσεις, γενικής φύσεως, καρδιογράφημα κτλ, γυναικολογικές εξετάσεις για να δουν σε τι κατάσταση είσαι. Εκτός αν έχεις φάκελο, ανάλογα την περίπτωση. Εγώ δεν ήμουν μια περίπτωση που είχε πρόβλημα. Μετά μπαίνεις στη διαδικασία με τα φάρμακα, μετά η ωοληψία, η γονιμοποίηση και η τοποθέτηση».
Πόσες ενέσεις έκανες;
«Αυτό εξαρτάται γιατί υπάρχουν διαφορετικές φαρμακευτικές αγωγές για κάθε περίσταση. Στη δική μου ήταν δύο διαφορετικών ειδών ενέσεις. Την πρώτη την έκανα την πρώτη ημέρα του κύκλου. Με την καθοδήγηση του γιατρού και αφού σε βλέπει, αποφασίζει πότε είναι η στιγμή για να γίνει η τελευταία».
Όπως μου εξηγεί ο γυναικολόγος, ειδικός σε θέματα γονιμότητας, δρ. Μηνάς Μαστρομηνάς, όταν τον συνάντησα λίγες ημέρες αργότερα στο ιατρείο του, η φαρμακευτική αγωγή εξατομικεύεται σε κάθε γυναίκα, ανάλογα με το ιατρικό προφίλ της. Συνήθως περιλαμβάνει καθημερινές ενέσεις και παρακολούθηση κάθε δεύτερη ημέρα για να εξατομικεύεται η δοσολογία. Ωστόσο, υπάρχει ένα σκεύασμα, το Elonv, το οποίο έχει διάρκεια επτά ημέρες.
«Εμένα ήταν σύντομη η όλη διαδικασία και η ωοληψία χαρακτηρίστηκε μάλιστα επιτυχής, ασχέτως του αποτελέσματος, γιατί έδωσα πάρα πολλά ωάρια».
Πόσα πήραν από σένα;
«Πήραν 14. Όπως μου είπαν, υπάρχουν κοπέλες που είναι τυχερές εάν δώσουν δύο».
Το θέμα των ορμονών δεν σε τρόμαξε;
«Εννοείς αν θα έχεις επιπτώσεις στην υγεία σου από τις ορμόνες;»
Ναι.
«Όχι. Όπως όλα τα φάρμακα, σίγουρα επηρεάζουν, δεν τίθεται θέμα. Έτσι και αλλιώς ένας άνθρωπος πρέπει να φροντίζει να κάνει σωστά στις εξετάσεις του. Επίσης έχω ένα πάρα πολύ κοντινό μου άτομο το οποίο έχει κάνει 7 εξωσωματικές, σε μια περίοδο πολύ πιο παλιά, που τα φάρμακα και οι διαδικασίες δεν ήταν ίδιες, χωρίς αυτό να της βγάλει κάποιο πρόβλημα στην υγεία της. Άρα όχι, δεν φοβάμαι».
Με τις ορμόνες λένε ότι η ψυχολογία επηρεάζεται. Σε είχε προετοιμάσει ο γιατρός;
«Με είχε προετοιμάσει, γιατί εγώ είχα και μια επιπλέον δυσκολία, επειδή είμαι φανατική καπνίστρια. Το κάπνισμα όπως καταλαβαίνεις απαγορεύεται δια ροπάλου. Πέρα από το ότι είναι κακό, η νικοτίνη, όπως έμαθα που δεν ήξερα, δημιουργεί συσπάσεις στη μήτρα.
Οπότε εγώ έπρεπε να κόψω το κάπνισμα και επειδή οι γιατροί έχουν την ικανότητα να καταλαβαίνουν τους καπνιστές (γέλια) συζητήσαμε αρκετά το θέμα με τα νεύρα. Δεν ένιωσα όμως να έχω νεύρα από τις ορμόνες. Βέβαια έχω κάνει μόνο μια φορά. Έχω ακούσει και εγώ πολλές γυναίκες που έκαναν εξωσωματικές και λένε ότι τις πείραξαν οι ορμόνες. Εγώ δεν μπορώ να το πω αυτό».
Οι γύρω τι είπαν;
«Δεν μου έλεγαν και πολλά. Συνήθως δεν σου λένε, σε προσέχουν περισσότερο (γέλια). Εντάξει είχα νεύρα κάποιες ώρες που μου έλειπε το τσιγάρο, που θα είχα νομίζω έτσι και αλλιώς αν έκοβα το τσιγάρο. Ήμουν ίσως και λίγο πιο ευσυγκίνητη, που γενικά δεν είμαι».
Άρα σε επηρέασε…
«Ναι… λίγο».
Είχες άγχος για τη διαδικασία γενικά;
«Ναι αλλά ως προς το κομμάτι του να το κάνω σωστά. Γιατί αυτό που δεν ξέρει η γυναίκα που δεν έχει κάνει εξωσωματική είναι ότι είναι μια διαδικασία στην οποία πρέπει να είσαι πάρα πολύ αλέρτ. Όταν λέμε ότι πρέπει να είσαι στο λεπτό, είναι στο λεπτό. Δεν μπορείς να κάνεις την ένεση όποτε θες, ούτε να την κάνεις γενικά το πρωί και το βράδυ. Θα το κάνεις στη 1.15, ή στις 3.15 ή όποτε οριστεί. Πρέπει να έχεις κάνει το πρόγραμμά σου έτσι ώστε να μπορείς να είσαι κάπου για να κάνεις την ένεση.
Εμένα αυτό ήταν το άγχος μου, να τα κάνω όλα σωστά. Όταν πήγα την πρώτη φορά και μου είπε ότι όλα ήταν εντάξει μετά χαλάρωσα. Έτρωγα πολύ επίσης».
Σου είχε ανοίξει η όρεξη;
«Πάρα πολύ! Αλλά δεν ξέρω αν πρέπει να το αποδώσω στο τσιγάρο αυτό».
Άρα θεωρείς ότι οι επιπτώσεις ήταν περισσότερο από το κόψιμο του τσιγάρου και λιγότερο από την αγωγή;
«Όχι, δεν μπορώ να το ξεχωρίσω, αλλά είναι κάτι το οποίο με μπερδεύει σε σχέση με μια κοπέλα η οποία θα ήταν μη καπνίστρια και θα σου έλεγε, ναι, έτρωγα πολύ. Εγώ ξέρω ότι είχα νευρικότητα όταν δεν μπορούσα να καπνίσω».
Η ωοληψία πονάει;
«Κοίτα, τη διαδικασία δεν την καταλαβαίνεις γιατί είσαι σε μέθη. Σε εμένα όμως, επειδή τρύπησαν πολλές φορές γιατί έδωσα πολλά, ένιωσα πόνο στην κοιλιά όταν ξύπνησα. Όχι κάτι μη υποφερτό, ένας πόνος που αντέχεται.
Μετά την ωοληψία γίνεται η γονιμοποίηση και ουσιαστικά μπαίνουν σε ένα περιβάλλον εργαστηρίου μέχρι να είναι έτοιμα. Παράλληλα εσύ προετοιμάζεσαι –είσαι λίγο στη τσίτα- γιατί θα σου πουν “τώρα πρέπει”. Η τοποθέτηση είναι μια διαδικασία που πραγματικά δεν καταλαβαίνεις τίποτα. Δηλαδή αν δεν φοβάσαι γιατρούς, τα φώτα, το περιβάλλον που μοιάζει λίγο με χειρουργείο, δεν καταλαβαίνεις τίποτα».
“Η Ανδριάνα μου λέει ότι γενικά η διαδικασία της φάνηκε πιο απλή από ότι φανταζόταν. «Φανταζόμουν μια τεράστια ταλαιπωρία, την οποία τελικά δεν βίωσα».”
Πόσα έβαλαν;
«Δύο. Πήγαινε καλά ένα διάστημα και απέβαλα προς το τέλος».
Θα κάνεις ξανά προσπάθεια;
«Ναι, θα κάνω τους επόμενους μήνες και θα δούμε».
Πόσο στοίχισε η πρώτη προσπάθεια;
«Το κόστος είναι ένα μπερδεμένο κομμάτι γιατί εξαρτάται και από το τι ασφάλεια έχει ο καθένας. Εγώ δεν ασχολήθηκα με το θέμα της ασφάλειας. Όλα μαζί (ενέσεις, ωοληψία, γονιμοποίηση κτλ) ήταν περίπου 2.000 με 2.500 ευρώ».
Η Ανδριάνα μου λέει πάντως ότι γενικά η διαδικασία της φάνηκε πιο απλή από ότι φανταζόταν. «Φανταζόμουν μια τεράστια ταλαιπωρία, την οποία τελικά δεν βίωσα. Στην πρώτη εξωσωματική βέβαια. Δεν ξέρω αν κάνω δύο, τρεις, πέντε, μετά πως θα είμαι».
Τι συμβουλή θα έδινες σε κάποια που ξεκινά τώρα;
«Δεν ξέρω αν είμαι η κατάλληλη γιατί γενικά είναι ένα θέμα που έχει να κάνει και με τον χαρακτήρα. Γενικά πιστεύω ότι είναι κάτι που πρέπει να κάνεις όταν είσαι ήρεμη, όσο το δυνατόν πιο καλά ψυχολογικά, σίγουρα να πας με αισιοδοξία, σίγουρα για ένα διάστημα πρέπει να επικεντρωθείς στον εαυτό σου, και να τον προσέχεις. Και πάντα να είσαι προετοιμασμένη και για το χειρότερο, γιατί δεν υπάρχει το 100%. Όπως δεν υπάρχει το 100% και σε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη».
*Για τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας των γυναικών που μας μίλησαν στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, τα ονόματα έχουν αλλάξει.