Με την ιλαρά, το ανοσοποιητικό μας σύστημα βιώνει ένα τρομερό σοκ το οποίο εκδηλώνεται με την καταστροφή κρίσιμων κυττάρων που βοηθούν το σώμα μας να ανταποκριθεί σε απειλές. Κάτι τέτοιο μας αφήνει εξαιρετικά εκτεθειμένους σε άλλους παθογόνους παράγοντες με αποτέλεσμα να είμαστε πολύ ευάλωτοι σε μελλοντικές μολύνσεις.
«Ο ιός μπορεί επίσης να επιτεθεί στα κύτταρα μνήμης του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτά τα κύτταρα θυμούνται και αναγνωρίζουν τους παθογόνους οργανισμούς που έχουμε συναντήσει κατά την διάρκεια της ζωής μας με σκοπό να μας προστατεύουν», δηλώνει ο δρ. Μάικλ Μίνα, πρώην καθηγητής επιδημιολογίας στην Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ.
Έτσι, οι επιστήμονες αποκαλούν το συγκεκριμένο φαινόμενο ως «ανοσοποιητική αμνησία».
Ιλαρά και ανοσοποιητική αμνησία
«Όποιος αρρωσταίνει με ιλαρά θα βιώσει κάποιο επίπεδο ανοσοποιητικής αμνησίας», εξηγεί ο καθηγητής. Ωστόσο, ποικίλλει από περίπτωση σε περίπτωση, καθώς για μερικούς ανθρώπους, μπορεί να σημαίνει ότι η γρίπη θα τους κρατήσει στο κρεβάτι για μια ή δύο επιπλέον μέρες. Δεν είναι λίγες όμως οι περιπτώσεις στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα αποδυναμώνεται πλήρως με αποτέλεσμα κάποιοι να είναι σε μεγάλο βαθμό επιρρεπείς στις μολύνσεις και τις λοιμώξεις. Αυτή η ανοσοποιητική αμνησία μπορεί να διαρκέσει περίπου τρία χρόνια.
«Κάτι που πρέπει να αναλογιστούμε αφορά τα παιδιά καθώς βιώνουν κρίσιμα αναπτυξιακά στάδια τα οποία πρέπει να ολοκληρωθούν σωστά», σημειώνει ο δρ. Άαρον Μίλστοουν, ειδικός σε παιδιατρικές λοιμώξεις.
Η ιλαρά μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρές, μακροχρόνιες επιπλοκές. Περίπου 1 στα 1.000 παιδιά που αναπτύσσουν ιλαρά θα εμφανίσουν κάποιο οίδημα στον εγκέφαλο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει απώλεια ακοής και όρασης, διανοητικές δυσκολίες και μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
Παράλληλα, «ακόμη και οι άνθρωποι οποιασδήποτε ηλικίας οι οποίοι ανοσοκατασταλμένοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν έναν συγκεκριμένο τύπο οιδήματος του εγκεφάλου που μπορεί να εμφανιστεί έως και ένα χρόνο μετά την ανάρρωσή τους από ιλαρά», δηλώνει ο δρ. Μίλστοουν.
Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και η σημασία του εμβολίου
Περίπου 1 στα 20 παιδιά με ιλαρά εμφανίζει πνευμονία. Η μόλυνση των πνευμόνων είναι η πιο κοινή αιτία θανάτου σε παιδιά με ιλαρά. «Ακόμα και σε παιδιά που επιβιώνουν, μια σοβαρή περίπτωση πνευμονίας μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία των πνευμόνων μακροπρόθεσμα», εξηγεί ο Σαντ Όμερ, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Σαουθγουέστερν.
Μάλιστα, η ασθένεια μπορεί να προκαλέσει ουλές στους πνεύμονες, δυσκολεύοντας την σωστή αναπνοή. Μάλιστα, τα παιδιά που αναπτύσσουν πνευμονία μπορεί επίσης να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ως ενήλικες.
Η ιλαρά είναι επίσης επικίνδυνη για τις εγκύους, οι οποίες έχουν περισσότερες πιθανότητες να νοσηλευτούν και να αναπτύξουν πνευμονία. Παράλληλα, υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες να προκληθεί αποβολή ή ακόμη και πρόωρος τοκετός.
«Τα εμβόλια παρέχουν μια δια βίου προστασία κατά του ιού για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, προστατεύοντάς τους τόσο από τους βραχυπρόθεσμους όσο και από τους μακροπρόθεσμους κινδύνους», δηλώνει ο δρ. Γουόλτερ Όρενσταϊν, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Emory.
Η ανακοίνωση του ΕΟΔΥ
Το Δεκέμβριο του 2023, το ευρωπαϊκό τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων ιλαράς σε χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ, ακόμη και σε αυτές που είχαν δηλώσει εξάλειψη της ιλαράς ως ενδημικής νόσου.
Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν περισσότερα από 30.000 κρούσματα ιλαράς σε 40 από τα 53 κράτη-μέλη, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023, εκ των οποίων 2 στα 5 ήταν παιδιά ηλικίας 1-4 ετών και 1 στα 5 ενήλικες 20 ετών και άνω. Την ίδια χρονική περίοδο καταγράφηκαν περίπου 21.000 νοσηλείες και 5 θάνατοι.
Η αναζωπύρωση αυτή της ιλαράς αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην ελάττωση της εμβολιαστικής κάλυψης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας κατά την περίοδο 2020–2022, όπου περισσότερα από 1,8 εκατομμύρια παιδιά έχασαν την ευκαιρία να εμβολιαστούν.
Ο ΕΟΔΥ, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης ενδεχόμενης έξαρσης κρουσμάτων ιλαράς, αποφάσισε την εφαρμογή των παρακάτω μέτρων κατά σειρά προτεραιότητας:
- Ενημέρωση του πληθυσμού για τον έλεγχο της εμβολιαστικής του κάλυψης και την έγκαιρη ολοκλήρωση του εμβολιασμού με δύο δόσεις, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, σε περίπτωση που δεν έχει αυτός ολοκληρωθεί και δεν υπάρχει προηγούμενη καταγεγραμμένη νόσηση.
- Επιπλέον δράσεις ενημέρωσης με τη συνεργασία των ΥΠΕ, των δήμων και των τοπικών ιατρικών συλλόγων στις περιοχές με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.
- Συνεργασία του ΕΟΔΥ με τη ΜΚΟ «Υγεία για Ολους» για τη διενέργεια μαζικού εμβολιασμού σε καταυλισμούς Ρομά με τη συνδρομή των Κινητών Ομάδων Υγείας (ΚΟΜΥ). Για τον σκοπό αυτό ο ΕΟΔΥ θα προμηθευτεί εμβόλια ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας.
- Ενημέρωση κέντρων φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, παρότι οι φιλοξενούμενοι είναι κατά κανόνα εμβολιασμένοι, εξαιτίας της κινητικότητας του πληθυσμού και του συγχρωτισμού, που ευνοεί τη μετάδοση.
- Ενημέρωση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και εκτίμηση της εμβολιαστικής τους κάλυψης.
- Ενημέρωση ταξιδιωτών ώστε να ολοκληρώνουν τον εμβολιασμό έναντι της ιλαράς πριν από το ταξίδι τους, ιδιαίτερα αν πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με έξαρση κρουσμάτων, σε συνεργασία με τα ταξιδιωτικά γραφεία τουρισμού.
Με πληροφορίες από The New York Times.