Έχουν περάσει 69 χρόνια από την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και παρά το γεγονός ότι την ίδια χρονιά (1952) εντάχθηκε και η Ελλάδα, η γειτονική χώρα ”έχει κάνει περισσότερα χιλιόμετρα” στη στρατιωτική δομή της Συμμαχίας τόσο από τη χώρα μας, όσο και από τη Γαλλία που ανήκει στην ιδρυτική ομάδα κρατών (1949). Η απομάκρυνση των δυο κρατών για μια περίοδο, από το στρατιωτικό σκέλος, ”στοίχισε” αρκετά και αυτό έγινε αντιληπτό ιδιαίτερα από τους Γάλλους που επέστρεψαν σχετικά πρόσφατα (2009).
Στη διάρκεια των ετών που μεσολάβησαν η Αγκυρα αξιοποίησε στο έπακρο την εύνοια των ΗΠΑ και την εγγύτητά της με τη Σοβιετική Ένωση, ιδιαίτερα στα χρόνια της κορύφωσης του ”ψυχρου πολέμου”.
Ταυτόχρονα, έδειξε να μαθαινει πολύ καλά τη “mentalite” του Βορειοατλαντικού Συμφώνου και πως μπορει να ελίσσεται στους κόλπους της Συμμαχίας αξιοποιώντας άλλοτε το ανατολίτικο παζάρι και άλλες φορές τους διπλωματικους ελιγμούς (ενίοτε με ”εκβιασμους” και ασκώντας πίεση) , επιδιώκοντας το καλύτερο για τα συμφέροντά της.
Το 2019, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο η Τουρκία αρνείτο να υποστηρίξει ένα αμυντικό σχέδιο της Συμμαχίας για τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία [1] μέχρι να λάβει μεγαλύτερη υποστήριξη απο τη Συμμαχία στην επίθεσή της στη Συρία εναντίον της κουρδικής πολιτοφυλακής των ”Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG)”.
Δέκα χρόνια νωρίτερα τον Απρίλιο του 2009, στη σύνοδο κορυφής Strasbourg – Kehl η Αγκυρα έθετε όρους για την πλήρη επιστροφή της Γαλλίας στις δομές του ΝΑΤΟ και αντιδρούσε στην εκλογή του νέου Γενικου Γραμματέα του Οργανισμού Anders Fogh Rasmussen (Άντερς Φογκ Ράσμουσεν) προκειμένου να πάρει αυτο που ήθελε: Ανώτατες θέσεις στη νέα δομή του ΝΑΤΟ όπως και τη θέση του αναπληρωτή Γραμματέα!
Μάλιστα, η σύνοδος κινδύνευσε να ”τιναχτεί στον αέρα” από την επίμονη άρνηση της Αγκυρας να συναινεσει στην εκλογή του πρωην πρωθυπουργου της Δανίας, η οποία τελικώς κάμφθηκε απο την παρέμβαση της αμερικανικής πλευράς.
Η ερώτηση του πρακτορείου Reuters
Την περασμένη Παρασκευή 20 Αυγούστου, πραγματοποιήθηκε, μέσω τηλεδιάσκεψης, έκτακτη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ για την κατάσταση στο Αφγανιστάν.
Μετά τη συνάντηση, στη συνέντευξη Τύπου και στην αρχική του δήλωση ο ΓΓ της Συμμαχίας αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο ρόλο της Τουρκίας λέγοντας χαρακτηριστικά ”Ευχαριστώ επίσης τις στρατιωτικές δυνάμεις των συμμάχων του ΝΑΤΟ, ιδίως την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, και το Αζερμπαϊτζάν, για τον ζωτικό τους ρόλο στην ασφάλεια του αεροδρομίου.” [2 ]
Η ειδική αναφορά στην Τουρκία προκάλεσε την απορία (;) και την ερώτηση της δημοσιογράφου του πρακτορειου Reuters η οποία και ζήτησε απο το ΓΓ του ΝΑΤΟ να μιλήσει περισσότερο για αυτό .
Η απάντηση του Γενς Στόλτενμπεργκ ήταν πως ”η Τουρκία ήταν για αρκετά χρόνια υπεύθυνη του αεροδρομίου και πως συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία (του αεροδρομίου).” Συνέχισε δε, λέγοντας πως ”Όλοι οι Σύμμαχοι, ευχαρίστησαν σήμερα εκείνους τους Συμμάχους που βοηθούν στη λειτουργία του αεροδρομίου, ιδίως την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και μερικούς άλλους Συμμάχους.... !!! ”.
Δύο παρατηρήσεις:
A. Η εικόνα που υπάρχει είναι διαφορετική σε αρκετούς , όπως άλλωστε είπε και η πρωην ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη (συνέντευξη στο ενημερωτικο site iefimerida): ”Ο,τι πούλαγε όλο αυτό τον καιρό ο Ερντογάν στους Αμερικάνους περί αεροδρομίου της Καμπούλ απεδείχθη αέρας φρέσκος -οι πρώτοι που έφυγαν ήταν οι Τούρκοι παρεμπιπτόντως.” [3]
B. Στο αεροδρομιο της Kabul επιχειρούν δυναμεις απο πολλές χώρες του ΝΑΤΟ και μαλιστα οι χωρες αυτες διατηρούσαν στο Αφγανιστάν μεγαλο αριθμο στρατευμάτων , όπως η Γερμανία [4], και η Ιταλία για τις οποίες δεν βρήκε να πει κάτι ο ΓΓ! Ούτε καν να τις συμπεριλάβει μεταξυ της Τουρκίας (!), των ΗΠΑ και του Η.Βασιλείου! Για να έχουμε μια καλύτερη εικονα οι γερμανικές δυνάμεις (Bundeswehr) μετέφεραν , εκτος απο στρατιώτες και ελικόπτερα (H145M) για να κάνουν ασφαλή εκκένωση από αστικές περιοχές προκειμένου να μεταφέρουν προσωπικό και πολίτες Αφγανούς στο αεροδρόμιο ...
Από την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης εκκένωσης έως το πρωί της Τετάρτης οι γερμανικές δυνάμεις (Lutwaffe) μετέφεραν στην πατρίδα τους (κυρίως με Αirbus 400Μ) πάνω από 4.600 άτομα από 44 εθνικότητες με 31 πτήσεις, χρησιμοποιώντας το αεροδρόμιο της Τασκένδης ( Ουζμπεκιστάν ).
Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται πολλές οικογένειες με παιδιά των Αφγανών που υπηρετούσαν ως βοηθητικό προσωπικό (διερμηνείς, μάγειρες) αλλά και προσωπα που ζητηθηκαν απο άλλες ευρωπαϊκες χώρες.
Επιπλέον, οι ειδικές δυνάμεις-αλεξιπτωτιστές (BundeswehrimEinsatz) συμμετέχουν μαζί με αμερικανους συναδελφους τους στην ασφάλεια του αεροδρομίου.
Γιατί λοιπόν η ειδική αναφορά του ΓΓ του ΝΑΤΟ στην Τουρκία; Την οποία μάλιστα προέβαλε , όπως ήταν αναμενόμενο, η τουρκική Yeni Safak με τίτλο: “NATO chief thanks Turkey for securing Kabul airport”! [5]
Βρώμικη δουλειά ή “soft power”;
Σημειωτέον πως τόσο οι Ιταλοί, όσο και οι Γερμανοί , εκτος απο αριθμητική υπεροχή έναντι άλλων συμμάχων συμμετέχουν και στην πολυεθνική διοίκηση της Resolute Support Mission του NATO στο Afghanistan.[6]
Πάντως , το γεγονός ότι η τουρκική δύναμη είχε την ευθύνη του αεροδρομίου δεν φαίνεται ότι καθιστά την Άγκυρα ”απαραίτητη” να αναλάβει την ασφάλεια του αεροδρομίου της αφγανικής πρωτεύουσας και στο μέλλον.
Διαφορετικά, οι συζητήσεις μεταξύ Αμερικανών και Τούρκων θα είχαν καταλήξει... Πιθανόν οι όροι (και όχι μόνο οικονομικοί) που θέτει η Τουρκία δυσκολεύουν την επίτευξη συμφωνίας παρα το γεγονός ότι οι αμερικανοί επείγονται και ενδιαφέρονται πραγματικά για την ”προσφορά” των Τούρκων. Ισως ελλείψει άλλων ενδιαφερομένων...
Παράλληλα, φαίνεται ότι υπήρχαν (και ισως συνεχίζουν να υπάρχουν) σοβαρά θέματα με το αεροδρόμιο και την ασφάλεια των πτήσεων κατω απο τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες που επικρατούν εκεί ήδη απο την έναρξη των επιχειρήσεων εκκένωσης. Η εικόνα συμμαχικού αεροσκάφους, εν προκειμένου ενός γαλλικού A400 M Atlas, που κατα την απογείωσή του απελευθέρωνει flares [7] δεν συμβαδίζει με τα νατοϊκά standards για ασφαλείς πτήσεις.
Η πιθανότητα να ηταν λάθος του κυβερνητη είναι μάλλον πολύ μικρή.Η εξειδικευμένη ιστοσελίδα airlive.net, μάλιστα , διατυπώνει την ερώτηση ”Γιατι ενα Α400 της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας απελευθερωνει φωτοβολίδες κατα την απογείωσή του απο το αεροδρόμιο της Καμπούλ; ”.
Η New York Post στο δικό της άρθρο (22/8) με τιτλο “Evacuation planes using combat landings, decoy flares at Kabul airport”,εξηγούν πως τα συμμαχικά αεροσκάφη επιχειρούν με δυσκολία (κινδυνεύουν κάνοντας προσγειώσεις μάχης, λεει χαρακτηριστικά) και αφήνουν φωτοβολίδες για να αποτρέψουν πιθανές πυραυλικές επιθέσεις”.
Και κάτι τελευταίο. Σε πείσμα πολλών υποστηρικτων της Αγκυρας και του ρόλου της, το αφήγημα που πουλάνε οι Τούρκοι, προκειμένου να εκμεταλλευτούν την ”επόμενη ημέρα” στο Αφγανιστάν και να είναι μεταξύ εκείνων που θα μοιραστούν τα ”κέρδη”, είναι το γεγονός πως εκείνοι, ως εκ του ρόλου τους, δεν ενεπλάκησαν σε συγκρούσεις με τις δυνάμεις των Ταλιμπάν.
Και ακόμα, πως ως μια μουσουλμανική χώρα, η μόνη στο ΝΑΤΟ [8] , μπορεί να ενισχυσει περεταιρω τους ιστορικους, πολιτισμικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με το Αφγανιστάν της μετα-ΝΑΤΟϊκής εποχής σε σύμπνοια και απόλυτη συνεργασία με το Πακιστάν, έναν πολύτιμο φίλο και σύμμαχο της Τουρκίας στην κεντρική Ασία και με στενή συνεργασία όχι μονον στον οικονομικό αλλά και στον στρατιωτικό τομέα. [9]
Τελικά, κάτι δεν κάνουν καλά οι Γερμανοί. Αντίθετα, κάτι καλύτερο κάνουν οι Τούρκοι. Αλλά μπορεί να ισχύουν και τα δύο και για αυτο έχει σημασία η ιδιαίτερη αναφορά στο ρόλο της Τουρκίας στα όσα είπε στη συνέντευξη του ο Γενικος Γραμματέας του ΝΑΤΟ, πριν απο τέσσερις μέρες: Ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ενώ ήταν εξαιρετικά γενναιόδωρος μιλώντας για την Τουρκία και τη συμβολή της στις επιχειρήσεις της Συμμαχίας στο Αφγανιστάν, ”αγνόησε” ή έστω απέφυγε να αναφερθεί σε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ που όχι μονον συνεισφέρουν περισσότερα από την Τουρκία [10] αλλά και διεξάγουν σύνθετες επιχειρήσεις στην περιοχή, όπως η Γερμανία.
Φαίνεται πως κάποιοι εργάζονται αθόρυβα και μεθοδικά για την αναβάθμιση της Τουρκίας, και την υπερ-προβολή των ικανοτήτών της. Η ανάληψη από την Άγκυρα ενός ρόλου στο Αφγανιστάν, μετά την αποχώρηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ, αφενός θα μετριάσει την κριτική των άλλων συμμάχων για τους τυχοδιωκτισμούς της στη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη και αφετέρου θα βελτιώσει τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες γιατί, αναλαμβάνοντας υποχρεώσεις που δεν θέλουν οι άλλοι θα γίνει περισσότερο απαραίτητη.
Την ίδια στιγμή όμως θα επιτρέψει στην Τουρκία να ανοίξει το βηματισμό της στο μέλλον και να γίνει πιο απαιτητική και περισσότερο φιλόδοξη, διεκδικώντας το ρόλο της περιφερειακής δύναμης δηλαδή αυτό που περιέγραψαν αρκετά εύστοχα οι New York Times ″ως τον ελέφαντα στο δωμάτιο”.
1. Reuters: Η Τουρκία καθυστερεί στρατιωτικά σχέδια του ΝΑΤΟ λόγω Συρίας
2. ” I also thank the military forces of NATO Allies, in particular Turkey, the United States, and the United Kingdom, and our partner Azerbaijan, for their vital role in securing the airport. And I thank all the Allies who have today pledged to receive Afghans at risk. ”
(Press conference by NATO Secretary General Jens Stoltenberg following the extraordinary meeting of NATO Ministers of Foreign Affairs)
4. Η Γερμανία έχει , αμεσως μετα τις ΗΠΑ, το μεγαλύτερο αριθμό στρατιωτικών στο Αφγανισταν ( Resolute Support Mission) , μια δύναμη 1.300 ανδρων και γυναικών.
5 “NATO chief thanks Turkey for securing Kabul airport” https://www.yenisafak.com/en/world/nato-chief-thanks-turkey-for-securing-kabul-airport-3578588
6.Τις θέσεις του υποδιοικητή (Deputy Commander) έχουν ο Ιταλός Lt. Gen. Nicola Zenelli και αυτες των βοηθών διοικητών εκπαίδευσης (Train Advise Assist Command) , ο Γερμανός Brig. Gen. Ansgar Meyer και ο Ιταλός συνάδελφός του (Brig. Gen.) Alberto Vezzoli με διαφορετικούς, γεωγραφικά, τοιμείς ευθύνης. Ανάλογη θέση έχει και ο Τούρκος (Train, Advise and Assist Command (TAAC) BG Ahmet Yaşar Dener.
7. Σύστημα αντιμέτρων που χρησιμοποιούν τα αεροσκάφη για να προστατευτούν απο πυραύλους.
8. Υπάρχουν μουσουλμάνοι και σε άλλες νατοΪκές χώρες όπως η Γαλλία , η Γερμανία αλλά και η Αλβανία αλλα σε καμιά απο αυτες το δόγμα αυτο δεν αποτελεί πλειοψηφία.
9. Τουρκία και Πακιστάν πραγματοποιούν κοινές στρατιωτικες ασκήσεις εναλλάξ στα ύδατα του Ειρηνικου Ωκεανού και της Ανατολικής Μεσογείου με την επωνυμία “Turgutreis”
10. Η Γερμανια συνεισφέρει πολλαπλάσια οικονομική συνδρομή στο ταμείο Afghan National Army (ANA) Trust Fund που δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει οικονομικά τις Αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας.Με 810 εκατ. δολάρια έναντι 116 εκατ. δολαρίων της Τουρκίας.