Στη μεταπολίτευση είχαμε τη μεγαλύτερη περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας στην ελληνική πολιτική ιστορία. Εντούτοις, η ομαλότητα αυτή οδήγησε σε μια θεσμική αδράνεια που συντήρησε τις παραδοσιακές πελατειακές δομές, τη στατική και γραφειοκρατική διοίκηση, την κρατικιστική αντίληψη περί ανάπτυξης και την ευμετάβολη και κακή νομοθεσία. Δυστυχώς, η έκρηξη της σοβούσας οικονομικής κρίσης έχει επιτείνει τις υπάρχουσες παθογένειες και έχει αναδείξει την ανελαστικότητα των δημοκρατικών μας θεσμών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις δυσμενείς προκλήσεις.
Στην πράξη βιώνουμε σήμερα τη μεγαλύτερη στη μεταπολίτευση απαξίωση της δημοκρατίας. Και αυτό διότι οι δύο βασικοί πολιτικοί βραχίονες του πολιτεύματος, η Βουλή και η Κυβέρνηση, έχουν συνειδητά ή ακούσια περιέλθει σε πλήρη παρακμή. Δεν είναι μόνο η περιφρόνηση των δεσμεύσεων που αναλαμβάνονται πριν από τις εκλογικές διαδικασίες, αλλά και η προεξόφληση της συναίνεσης του Κοινοβουλίου σε ειλημμένες από την Κυβέρνηση ή και εκτός αυτής πολιτικές αποφάσεις, η άρνηση οποιουδήποτε διαβουλευτικού χαρακτήρα στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων, η αδιαφορία για το Σύνταγμα και τους νόμους, η ατελέσφορη δημαγωγία.
Στο πνεύμα αυτό, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται μια βαθιά αναδιάταξη θεσμών, που δεν θα έχει χαρακτήρα συντήρησης των υφιστάμενων δομών αλλά ριζικό και καινοτόμο. Η αντιμετώπιση της πιο σύνθετης δημοσιονομικής και θεσμικής κρίσης στην ιστορία της χώρας δεν μπορεί να γίνεται με όρους παρελθόντος και με στείρα ρητορική, που παραπέμπει σε μια λογική μόχλευσης των παθών. Η λύση για τη δημοκρατία μας δεν μπορεί να είναι άλλη από την ενδυνάμωση και τον σεβασμό των δημοκρατικών θεσμών και πρώτα από όλα του Κοινοβουλίου, τον εκσυγχρονισμό και την ευλαβική τήρηση του Συντάγματος και την επικράτηση του ορθού λόγου απέναντι στον λαϊκισμό. Η αναδιάταξη των θεσμών θα πρέπει να επικεντρωθεί στη διαμόρφωση ενός επιτελικού κράτους στο πλαίσιο μια λειτουργικής δημοκρατίας.
Στο επίπεδο του Κοινοβουλίου θα πρέπει να διασφαλιστεί η βελτίωση της ποιότητας των νόμων, η κωδικοποίηση και απλοποίηση όλης της υφιστάμενης νομοθεσίας, η αποτελεσματική εποπτεία της εφαρμογής των νόμων και η αναβάθμιση του κοινοβουλευτικού ελέγχου της Βουλής προς την Κυβέρνηση.
Στο επίπεδο της Κυβέρνησης, θα πρέπει να αποκατασταθεί η συλλογικότητα του Υπουργικού Συμβουλίου, η γνήσια λογοδοσία των μελών της Κυβέρνησης και η καθιέρωση πάγιων και τυποποιημένων διαδικασιών για την λειτουργία της κυβέρνησης και της διοίκησης.
Στο επίπεδο της διοίκησης, σκοπός θα πρέπει να είναι η εγκαθίδρυση γνήσιας αξιοκρατίας μέσω της αξιολόγησης, η απόδοση κινήτρων για τη βελτιστοποίηση της απόδοσης των υπαλλήλων, ο επακριβής καθορισμός των αρμοδιοτήτων των υπαλλήλων με απόδοση περισσοτέρων και αυτοτελών αρμοδιοτήτων στη διοικητική ιεραρχία και περιορισμό των συναρμοδιοτήτων και ο εξορθολογισμός του δημοσιοϋπαλληλικού πειθαρχικού δικαίου.
Στο πεδίο των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να υπάρξει ουσιώδης ενίσχυση αρμοδιοτήτων με διεύρυνση της δημοσιονομικής τους αυτοτέλειας, ανεξάρτητη, διαφανής και πιστοποιημένη λογοδοσία και έλεγχος και συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση των τοπικών πολιτικών και των οικονομικών της αυτοδιοίκησης.
Τέλος, σε σχέση με τη δικαιοσύνη, σκοπός θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της δικαστικής ανεξαρτησίας και η απαγκίστρωσή της από εν δυνάμει πολιτικές παρεμβάσεις, η επιτάχυνση των διαδικασιών, η αναμόρφωση, όπου απαιτείται, στη δικαστική χωροταξία και η πλήρης αξιοποίηση ηλεκτρονικών εφαρμογών για την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων.
Η προϊούσα κρίση των θεσμών καθιστά την ρυθμιστική παρέμβαση απολύτως αναγκαία και ήδη έχει καθυστερήσει πολύ. Όλες οι κοινοβουλευτικές δυνάμεις θα πρέπει με γενναιότητα να αφήσουν τον στείρο διάλογο και να προχωρήσουν με γνήσια διαβουλευτική διάθεση, δεχόμενες να αποστούν από στείρες ιδεολογικές θέσεις και παρωχημένα σύμβολα. Η συζήτηση για την αναδιάταξη των θεσμών οφείλει να αποτελέσει το εφαλτήριο αναβάθμισης του πολιτικού λόγου στο φυσικό φόρουμ της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τη Βουλή, όπου θα αξιολογηθούν οι δημόσιες πολιτικές της Κυβέρνησης. Σπαταλήσαμε δυσανάλογα πολύ χρόνο στην αδράνεια της μεταπολιτευτικής ευημερίας, ώστε σήμερα, δυστυχώς, δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια του χρόνου.