Η εικόνα ενός ηλικιωμένου ατόμου που του λείπουν δόντια ήταν οικεία μερικές δεκαετίες πριν. Σήμερα η απώλεια των δοντιών δεν είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της γήρανσης. Η πρόοδος της οδοντιατρικής επιστήμης αλλά και η δυνατότητα πρόσβασης σε υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες, μας δίνουν τη δυνατότητα να διατηρήσουμε το ωραίο μας χαμόγελο για πάντα.
Επίσης, σήμερα γνωρίζουμε ότι εκτός από την ηλικία, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που οδηγούν στην απώλεια δοντιών. Μάλιστα οι στατιστικές δείχνουν ότι το 25% του πληθυσμού έχει χάσει τουλάχιστον ένα δόντι μέχρι την ηλικία των 30 ετών. Ο πρώτος τρόπος «αντιμετώπισης», όπως σε όλα τα προβλήματα υγείας, είναι η πρόληψη. Οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο και η καθημερινή σχολαστική υγιεινή μας βοηθά να διατηρήσουμε όλα τα δόντια για όλη μας της ζωή. Αν παρόλα αυτά, από ατύχημα, περιοδοντίτιδα ή γήρανση χάσουμε ένα ή περισσότερα δόντια, μπορούμε να τα αντικαταστήσουμε. Ποιες είναι οι πληροφορίες που μας δίνει πάνω σ′ αυτό το θέμα ο χειρουργός-οδοντίατρος Μιχάλης Καλαϊτζάκης;
Εμφυτεύματα δοντιών
Ο στόχος της οδοντιατρικής για πολλά χρόνια ήταν να αναπτύξει ένα σύστημα αξιόπιστης αποκατάστασης χαμένων δοντιών, βασισμένο σε μια σταθερή βάση ή ρίζα στο οστό της γνάθου. Αυτή η τεχνική αντικατάστασης δοντιών είναι τα οδοντικά εμφυτεύματα. Τα εμφυτεύματα δοντιών προσφέρουν το ποιοτικότερο αποτέλεσμα όσον αφορά τη λειτουργικότητα αλλά και την αισθητική.
Η δυνατότητα να τοποθετηθεί με ασφάλεια ένα υλικό στο ανθρώπινο οστό και να έχει ένα εύλογο χρονικό προσδόκιμο επιτυχούς λειτουργίας, ανακαλύφθηκε από τον πρωτοπόρο καθηγητή Π. Ι. Μπρέινμαρκ στην Σουηδία πριν από περίπου 40 χρόνια. Τα κλειδιά στη θεραπεία με τα εμφυτεύματα είναι:
- η χρήση του τιτανίου υψηλής καθαρότητας, εξαιρετικά βιοσυμβατού με το κόκαλο,
- το σχήμα τους
- η εξειδικευμένη τεχνική τοποθέτησης.
Αυτός ο τύπος του εμφυτεύματος είναι εκ φύσεως πολύ διαφορετικός από τους τύπους που έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν με αμφίβολα αποτελέσματα. Οι αρχικές μελέτες του Μπρέινμαρκ ήταν σε ασθενείς που δεν είχαν καθόλου δόντια. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, τα ποσοστά επιτυχίας ήταν αρκετά υψηλά. Θα λέγαμε ότι, γενικά με αυτό τον τύπο θεραπείας, αναμένουμε πάνω από 90% ποσοστό επιτυχίας σε βάθος 15ετιας.
Παράγοντες επιτυχίας
Προτείνεται σε κάθε ασθενή να πάρει λίγο χρόνο και να ενημερωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο σχετικά με τις θεραπευτικές επιλογές που είναι διαθέσιμες για τη δική του περίπτωση καθώς πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το ποσοστό επιτυχίας των εμφυτευμάτων.
Παρακάτω υπάρχει μια σύντομη σύνοψη από τους σημαντικότερους.
Η ποσότητα και η ποιότητα του οστού. Όσο περισσότερο οστό υπάρχει γύρω από την περιοχή που θα τοποθετηθεί το εμφύτευμα, τόσο ενισχύεται η ασφάλεια και η σταθερότητά του. Η ποιότητα του οστού, δηλαδή το πόσο γερό και υγιές είναι, παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στη βιολογική του σταθερότητα.
Ο αριθμός των εμφυτευμάτων που χρησιμοποιούνται για να αποκαταστήσουν μια περιοχή χαμένων δοντιών, πρέπει να είναι επαρκής ώστε να ανταπεξέλθει στα αντίστοιχα λειτουργικά φορτία της μάσησης. Για παράδειγμα, αν τοποθετηθεί μια μεγάλη γέφυρα πολλών δοντιών πάνω σε δύο μόνο εμφυτεύματα, είναι πιθανό τα εμφυτεύματα αυτά να μην αντέξουν το βάρος της μάσησης και να σπάσουν ή να χαλαρώσουν από το κόκκαλο και να χαθούν.
Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η γενική υγεία του ασθενή. Ειδικά όταν ο ασθενής είναι καπνιστής ή πάσχει από μεταβολικά νοσήματα. Αναλυτικά, το κάπνισμα αφενός παρεμποδίζει την ομαλή επούλωση των εμφυτευμάτων μετά την χειρουργική τοποθέτηση τους και αφετέρου επιβαρύνει διαρκώς την υγεία των ούλων γενικά (άρα και των ούλων γύρω από τα εμφυτεύματα) γιατί μειώνει την άμυνα τους απέναντι στα παθογόνα μικρόβια. Το κάπνισμα θεωρείται η Νο1 απειλή για την απώλεια εμφυτευμάτων. Από διατροφική άποψη, τα σωστά ρυθμισμένα επίπεδα της χοληστερίνης καθώς και της βιταμίνης D, φαίνεται σε όλο και περισσότερες μελέτες ότι παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην λειτουργική και αισθητική μακροβιότητα των εμφυτευμάτων. Τα οστά μας επιβάλλεται να βρίσκονται διαρκώς σε καλή κατάσταση αν θέλουμε να κρατήσουμε γερά τα δόντια μας και τα εμφυτεύματα μας. Καταστάσεις που απασχολούν τη γενική υγεία του οργανισμού όπως οστεοπόρωση, διαβήτης και άλλα μεταβολικά και αιματολογικά νοσήματα, επιβάλλεται να παρακολουθούνται και να ρυθμίζονται δια βίου. Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ότι η φυσική άσκηση είναι απαραίτητη για όλους μας.
Τα εμφυτεύματα επηρεάζονται από τη συνολική κατάσταση των δοντιών καθώς και το επίπεδο στοματικής υγιεινής. Η παρουσία χαλασμένων δοντιών που αποτελούν εστίες μικροβίων ή που δεν είναι λειτουργικά κατά τη μάσηση, επιβαρύνουν τα εμφυτεύματα εξαιτίας πιθανών μικροβιακών μολύνσεων ή/και υπερφόρτισης. Η καθημερινή στοματική υγιεινή είναι απαραίτητο να είναι σχολαστική. Τα εμφυτεύματα δεν συγχωρούν αμέλεια καθημερινής φροντίδας, παρουσία πλάκας και πέτρας και ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων στο περιβάλλον τους. Προσεκτικό βούρτσισμα των δοντιών με καθαρή οδοντόβουρτσα και φθοριούχο οδοντόκρεμα, καθώς επίσης και χρήση μεσοδόντιων μέσων καθαρισμού (νήμα, μεσοδόντια βουρτσάκια), είναι απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να επαναλαμβάνονται καθημερινά πρωί και βράδυ.
Μεγάλη σημασία, ειδικά στις μέρες μας με τον ιδιαίτερα στρεσογόνο τρόπο ζωής, έχει ο έλεγχος των παραλειτουργικών δυνάμεων που αναπτύσονται στις γνάθους με το σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών, που ονομάζεται βρουξισμός. Υπολογίζεται ότι το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού κάνει βρουξισμό μικρού ή μεγάλου βαθμού. Κατά τον βρουξισμό αναπτύσσονται δυνάμεις και τάσεις διάτμησης μεταξύ των δοντιών πολλαπλάσιες των φυσιολογικών, οι οποίες είναι σε θέση να προκαλέσουν εκτεταμένες δομικές φθορές στα δόντια, τα εμφυτεύματα και τις προσθετικές εργασίες. Είναι σημαντικό να διαγνωσθεί έγκαιρα η παραλειτουργική τάση που μπορεί να έχει ένα στόμα και να ληφθούν άμεσα τα ανάλογα μέτρα πρόληψης και προστασίας με την χρήση κατάλληλου νάρθηκα. Ο ασθενής πρέπει να είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει πρόωρες φθορές και αποτυχίες στη θεραπεία του.
Απαραίτητες είναι οι τακτικές επισκέψεις στο ιατρείο με συχνότητα που θα υποδείξει ο οδοντίατρος, ανάλογα με τις ανάγκες σας. Οι επισκέψεις καθορίζονται από την έκταση της οδοντιατρικής/εμφυτευματικής θεραπείας και τη βιολογική επικινδυνότητα του στόματος - περιοδοντολογική κατάσταση, τάση τερηδονισμού, βρουξισμό. Οι ασθενείς που πάσχουν από περιοδοντίτιδα ή που τα δόντια τους χαλάνε γρήγορα πρέπει να επισκέπτονται τον οδοντίατρο τρεις με τέσσερις φορές τον χρόνο. Όσοι δεν έχουν τόσο υψηλούς παράγοντες κινδύνου, ένας απλός καθαρισμός δοντιών δυο φορές τον χρόνο (κάθε έξι μήνες), είναι αρκετός. Ο πλήρης κλινικός και ακτινογραφικός έλεγχος των εμφυτευμάτων και η προσεκτική ρύθμιση της σύγκλισης ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, είναι παρά πολύ σημαντικά για την ορθή παρακολούθηση και καλή συντήρηση τους ώστε να παραμείνουν στο στόμα για πολλά χρόνια.