Ιστορική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πρόσφατη έκδοση της δημοσιογραφικής έρευνας του Δημήτρη Αλικάκου, “Λύτρωση” (εκδ. Εκκρεμές), που κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες στα βιβλιοπωλεία της χώρας. Κι αυτό διότι ύστερα από 11 αιώνες, το περίφημο άγιο φως των Ιεροσολύμων μοιάζει να απεκδύεται οριστικά και αμετάκλητα τη θαυματουργική του φύση.
Μια σειρά από συνεντεύξεις με τον ίδιο τον πατριάρχη, τον σκευοφύλακα και υψηλόβαθμους αγιοταφίτες ιερείς που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, έρχονται να προκαλέσουν αναταραχή στις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανά τον κόσμο πιστών, αφού αποκαλύπτουν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η αφή του αγίου φωτός πραγματοποιείται κάθε χρόνο με τη βοήθεια ενός... αναπτήρα. Άλλωστε, εδώ και μερικούς μήνες, η επίσημη ιστοσελίδα του πατριαρχείου έχει φροντίσει να αφαιρέσει από τα κείμενά της κάθε αναφορά ή υπόνοια σε θαυματουργικό γεγονός που λαμβάνει χώρα εντός του “πανάγιου τάφου” κάθε Μ. Σάββατο. Για την έρευνα του Δημήτρη Αλικάκου απαιτήθηκαν τρία ταξίδια στα Ιεροσόλυμα, συζητήσεις με τους πρωταγωνιστές της ετήσιας τελετής του αγίου φωτός (όλες τους καταγεγραμμένες με οπτικοακουστικά μέσα) και φυσικά η απαραίτητη βιβλιογραφική έρευνα.
Τεράστια εντύπωση προκαλεί στον αναγνώστη η τραγικότητα της ψυχοσύνθεσης των μελών της αγιοταφικής κοινότητας, από τα λεγόμενα των οποίων συμπεραίνει κανείς ότι λαχταρούσαν εδώ και χρόνια να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά την αλήθεια για την αφή του αγίου φωτός, ένα γεγονός που εδραιώθηκε ως (υποτιθέμενο) θαύμα διαμέσου των αιώνων στις συνειδήσεις των πιστών. Οι αγιοταφίτες αποπειρώνται, πλέον, να προσδώσουν στην όλη τελετή ένα βαθιά συμβολικό χαρακτήρα, αντίστοιχο με τον καθαγιασμό των υδάτων που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο κατά την ημέρα των Θεοφανείων.
“Νομίζεις εύκολον μετά μακράν και πολυχρόνιον πλάνην, να φανερώσης εις τους πλανημένους, ότι εθαυματούργεις διά να τους πλανάς;”, διερωτήθηκε στα 1826 ο Αδαμάντιος Κοραής... Λαμβάνοντας υπόψιν αρκετές από τις αντιδράσεις που προκαλούν στο διαδίκτυο τα πρώτα δημοσιεύματα και τηλεοπτικά ρεπορτάζ σχετικά με τις πρόσφατες αποκαλύψεις, θα έλεγε κανείς ότι οι σκέψεις του μεγάλου Έλληνα Διαφωτιστή αποδεικνύονται ιδιαίτερα προφητικές. Ο Κοραής είπε και κάτι ακόμη αναφορικά με τα τεράστια ποσά που ξόδευαν οι “πλανημένοι” συμπατριώτες του στις αρχές του 19ου αιώνα, με σκοπό να ταξιδέψουν και να δουν από κοντά το “θαύμα των θαυμάτων” της Ορθοδοξίας: “Αφίνω σε τώρα να συλλογισθής, εάν με τόσην αργυρίου ποσότητα, αντί δύο ή τριών ταπεινών ακόμη σχολείων επιστημονικών, δεν εδυνάμεθα να έχωμεν πολλά γυμνάσια στολισμένα με πολλούς διαφόρων επιστημών και τεχνών διδασκάλους. Αντί διακοσίων νέων σπουδαζόντων εις την φωτισμένην Ευρώπην, τετρακοσίους ή πεντακοσίους. Εάν με τόσα μέσα φωτισμού, δεν ήθελ′ εις πολλά μικρόν χρόνου διάστημα η ταλαίπωρος Ελλάς συνερίζεσθαι με τα σοφώτερα έθνη της Ευρώπης”. Αντιλαμβανόμαστε ότι τα προηγούμενα ανοίγουν μία τεράστια συζήτηση, ηθικής, κυρίως, φύσεως, που δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί εδώ.
Μεγαλύτερη φρονώ πώς είναι η ανάγκη να εξετασθεί το τι μέλει γεννέσθαι από εδώ και στο εξής με ένα άλλο, κεφαλαιώδους σημασίας πρόβλημα, που καλούμαστε, ως χώρα και κοινωνία, να λύσουμε. Αυτό το πρόβλημα, που συζητείται τα τελευταία χρόνια με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση στη Δημόσια Σφαίρα, συμπυκνώνεται σε ένα και μόνον ερώτημα που απευθύνεται ξεκάθαρα στην ελληνική κυβέρνηση και αφορά στην από το 2001 απόφαση για υποδοχή με τιμές... αρχηγού κράτους (!) του αγίου φωτός, που καταφτάνει κάθε χρόνο στον κρατικό αερολιμένα των Αθηνών. Θα συνεχίσει η Ελλάδα να εκτίθεται σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο μέσα από μία τέτοιου είδους πρακτική που παραπέμπει ξεκάθαρα σε υπανάπτυκτες και μη κοσμικές κοινωνίες; Οι διαρκείς συζητήσεις για την ανάγκη διακριτών ρόλων Κράτους και Εκκλησίας τα τελευταία χρόνια (περισσότερα στην πρόσφατη δημοσιογραφική μου έρευνα “Διαχωρισμός Κράτους και Εκκλησίας: Η αναγκαιότητα και τα οφέλη για τον πολίτη”, εκδ. iWrite), που έχουν οδηγήσει την κυβένηση ΣΥΡΙΖΑ σε ουκ ολίγες αλλόκοτες υποχωρήσεις απέναντι στην Ιεραρχία κατά τους προηγούμενους μήνες, ενδεχομένως θα μπορούσαν να βρουν μία νέα εκκίνηση μέσα από τη γενναία απόφαση κατάργησης ενός τελετουργικού, που πέρα και πάνω από όλα, προσβάλλει τους ίδιους τους Έλληνες πολίτες. Όπως, άλλωστε, τονίζει στον πρόλογο της “Λύτρωσης” ο πρόεδρος του βιβλικού ιδρύματος “Άρτος Ζωής” αλλά και του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Σταύρος Ζουμπουλάκης, “όσο εύκολο είναι ένας υποκριτής και δημαγωγός να καθιερώσει μία γελοία τελετουργία, άλλο τόσο είναι δύσκολο, φαίνεται, ένας μυαλωμένος άνθρωπος να αναλάβει την ευθύνη να την καταργήσει. Και αν για τους εχέφρονες εν γένει ανθρώπους όλη αυτή η φανφάρα είναι γελοιότητα, για τους χριστιανούς ειδικότερα είναι και ασέβεια”!