Στην ανατολική άκρη των Ιμαλαΐων, ανάμεσα στην Ινδία και το Θιβέτ, βρίσκεται το μικροσκοπικό έθνος Ντρουκ Γιούλ, γνωστότερο ως Μπουτάν. Στην τοπική γλώσσα το όνομα του σημαίνει «η γη του δράκου των κεραυνών», που παραπέμπει στις βίαιες καταιγίδες που χτυπάνε τις δύσβατες κορυφές των βουνών και πλημμυρίζουν τις καταπράσινες κοιλάδες.
Σοβαρά υπερήφανο και προστατεύοντας τις παραδόσεις του, το Μπουτάν είναι κλειστό απέναντι στις εξωτερικές επιρροές εδώ και αιώνες. Το έθνος άνοιξε μόνο τις πόρτες του στον τουρισμό στη δεκαετία του 1970 και αποφάσισε να υιοθετήσει μια μοναδική προσέγγιση για την «δυτικοποίηση», δημιουργώντας μια έννοια που είναι γνωστή ως «συντελεστής ακαθάριστης εθνικής ευτυχίας».
Μην ξεγελιέστε από το όνομα. Αυτό δεν είναι μόνο μια μονάδα μέτρησης για το πόσο οι άνθρωποι εκεί χαμογελούν και γελούν. Πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία δίνει τόσο μεγάλο βάρος στην ανθρώπινη ευημερία όσο και στον πλούτο.
«Εμείς, στο Μπουτάν, είμαστε μοναδικοί: η δημοκρατία μας είναι πολύ, πολύ μοναδική... με την έννοια ότι βασιζόμαστε όλοι στις εθνικές αξίες μας» δήλωσε ο πρωθυπουργός του Μπουτάν, Λοτάι Τσέρινγκ, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα το Νοέμβριο του 2018. «Δεν βάζουμε το προσωπικό μας ενδιαφέρον πάνω από το εθνικό συμφέρον».
«Οταν λέμε ακαθάριστη εθνική ευτυχία, δεν είναι μιλάμε για το εορταστικό ”χα χα″ και ″χο χο″ είδος ευτυχίας που ψάχνουμε στη ζωή», εξήγησε ο Λοτάι. «Αυτό σημαίνει την ικανοποίηση, τον έλεγχο του μυαλού, τον έλεγχο των επιθυμιών στη ζωή. Μην ζηλεύετε τους άλλους, να είστε ευχαριστημένοι με αυτό που έχετε, να είστε συμπονετικοί, να είστε μια κοινωνία όπου μπορείτε να είστε περισσότερο από ευτυχείς όταν μοιράζεστε».
«Ο βασιλιάς μας σωστά αποκαλεί την ακαθάριστη εθνική ευτυχία ως ανάπτυξη με αξίες», συνεχίζει ο Λοτάι. «Εάν οι κανόνες δεν έχουν καλό δείκτη ευτυχίας, εάν η πολιτική δεν είναι φιλική προς το περιβάλλον, εάν δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι θα οδηγήσει στην ευημερία του Μπουτάν, αυτή η πολιτική δεν θα εγκριθεί ποτέ στη χώρα»
Ακαθάριστη εθνική ευτυχία
Το Κέντρο Μελετών του Μπουτάν είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση των ερευνών της ακαθάριστης εθνικής ευτυχίας της χώρας. Απευθύνουν στους πολίτες ερωτήσεις όπως «Πόσο χαρούμενος αισθάνθηκες χθες;» και «Πόσο συχνά ασκείστε το διαλογισμό;»
Μετρούν εννέα βασικούς τομείς ευτυχίας ανά πενταετία - την ψυχολογική ευημερία, την υγεία, την εκπαίδευση, την καλή διακυβέρνηση, την οικολογία, τη χρήση του χρόνου, τη ζωτικότητα της κοινότητας, τον πολιτισμό και το βιοτικό επίπεδο. Εχουν διεξαχθεί μέχρι στιγμής δύο έρευνες, το 2010 και το 2015, με άλλη μία να έχει προγραμματιστεί για το επόμενο έτος.
Στην έρευνα του 2015 συμμετείχαν περισσότεροι από 7.000 κάτοικοι του Μπουτάν. Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά ενδιαφέροντα.
«Οι δυσκολότερες συνιστώσες, όπως το βιοτικό επίπεδο, η υγεία, η πρόσβαση στην υγεία ή η πρόσβαση στην εκπαίδευση κ.λπ., βελτιώνονται στο Μπουτάν», δήλωσε ο Τσόκι Ζάνγκμο, ερευνητής στο Κέντρο.
«Ομως, οι πιο ήπιες συνιστώσες όπως η ψυχολογική ευημερία ή ο δείκτης εμπιστοσύνης που έχουμε στην κοινότητας μας, επιδεινώνονται» πρόσθεσε. «Ο δείκτης εμπιστοσύνης στις αστικές περιοχές της χώρας χειροτέρεψε».
Σωστά, το Μπουτάν δεν είναι η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο. Στην πραγματικότητα κατατάσσεται στην 95η από τις 156 χώρες στην έκθεση Παγκόσμιας Ευτυχίας 2019.
Αυτό εν πολλοίς έχει να κάνει με τη φτώχεια του έθνους και την πρόκληση να επιτευχθεί οικονομική και κοινωνική ισότητα σε μια κυρίως γεωργική κοινωνία. Μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού βασίζεται στη γεωργία για την επιβίωσή του, σε ένα υψηλά ορεινό περιβάλλον που είναι ευάλωτο στην αλλαγή του κλίματος. Το τραχύ έδαφος, οι συχνές πλημμύρες και οι κατολισθήσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη. Η σύνδεση αστικών-αγροτικών περιοχών είναι κακή. Η τηλεόραση μπήκε στη ζωή τους μόλις το 1999 και δεν υπάρχουν ακόμα φανάρια στην πρωτεύουσα.
«Υπάρχει μια άλλη παρανόηση ... ότι το Μπουτάν έχει ισχυριστεί ότι είναι η πιο ευτυχισμένη χώρα», δήλωσε ο Τσόκι. «Δεν νομίζω ότι είμαστε η πιο ευτυχισμένη χώρα. Αλλά αυτό που κάνει το Μπουτάν να ξεχωρίζει από τις άλλες χώρες είναι ότι το όραμά μας είναι σαφές», πρόσθεσε. «Το όραμά μας είναι να φτάσουμε σε μια κατάσταση όπου οι κοινωνίες θα έχουν όλες τις ευνοϊκές συνθήκες άθικτες, όχι μόνο τις οικονομικές πτυχές αλλά και τις άλλες πτυχές, όπως το περιβάλλον, την κοινότητα, την πρόσβαση στην υγεία και την εκπαίδευση κ.λπ.»
Ο Δρ. Πρωθυπουργός
Το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι να ακολουθήσει μόνο τον 50χρονο Λοτάι για να δει τον τρόπο του Μπουτάν σε δράση. Ασκείται καθημερινά, αλλά μια μέρα της εβδομάδας είναι ξεχωριστή. Κάθε Πέμπτη ανεβαίνει με το ποδήλατο έναν απότομο λόφο έξω από το Θίμφου, πρωτεύουσα του Μπουτάν. Ο προορισμός του είναι το άγαλμα του Βούδα Ντορντέμνα, ύψους 51 μέτρων ποδιών, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Η αποστολή του είναι διττή: άσκηση για την ενδυνάμωση του σώματός του, και προσευχή και διαλογισμός για να ενισχύσει το μυαλό του.
«Οταν λέμε να είμαστε δυνατότεροι, δεν σημαίνει ακριβώς τη μυϊκή δύναμη» λέει ο Λοτάι. «Σημαίνει την ψυχική δύναμη, τη δύναμη των νευρώνων. Αυτά είναι τα συστατικά που βοηθούν τους νευρώνες να είναι πολύ ισχυροί».
Μετά την ποδηλατική του βόλτα, ο πρωθυπουργός πηγαίνει στο νοσοκομείο. Ως ουρολόγος και χειρουργός για περισσότερα από 20 χρόνια, το να είναι γιατρός είναι αναπόσπαστο μέρος αυτού που τον κάνει ευτυχισμένο. Ως εκ τούτου, βρίσκει χρόνο τις Πέμπτες και τα Σάββατα για να ακολουθήσει το πάθος του, το οποίο τυχαίνει να αντικατοπτρίζει τις αξίες του.
«Από τη στιγμή που προέρχομαι από μια παραδοσιακή οικογένεια, πάντα πίστευα ότι πρέπει να βοηθούμε τους άλλους», λέει ο Λοτάι. «Νόμιζα ότι το να είσαι θρήσκος, είναι ο τρόπος για να πας μπροστά εμπρός, για αυτό και ήθελα πραγματικά να γίνω μοναχός. Η μητέρα μου ρώτησε γιατί να μην γίνω γιατρός, ώστε να μπορέσω να βοηθήσω τους άπορους, και έτσι ... αποφάσισα να γίνω γιατρός».
Ο Λοτάι προσπαθεί να ενσταλάξει τις αξίες του στους πολίτες και στους ασθενείς του. Αξίες που λέει ότι συμβαδίζουν με δύο από τους κορυφαίους στόχους του Μπουτάν: την καθολική υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση.
«Η υγεία και η παιδεία είναι οι πιο ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί», λέει ο πρωθυπουργός. «Με βάση αυτό, διαθέτουμε δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και δωρεάν παιδεία στη χώρα μας. Ενώ είναι δωρεάν, δεν είναι εύκολα προσβάσιμα και διαθέσιμο για όλους όσους χρειάζονται αυτές τις υπηρεσίες.
«Νόμιζα ότι θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε την προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ειδικά για τους άπορους, εκείνους που ζουν στα χωριά», είπε, προσθέτοντας ότι «αυτά χέρια (σ.σ. τα δικά του) μπορούν να κάνουν λίγα πράγματα. Μια χειρουργική λεπίδα μπορεί να χειρουργεί έναν ασθενή τη φορά».
«Μπήκα στην πολιτική για να δω κυρίως εάν μπορώ να φέρω κάποιες αλλαγές προς το καλύτερο», πρόσθεσε, «Mε το χτύπημα της χειρουργικής μου λεπίδας θεραπεύω έναν ασθενή. Με το χτύπημα ενός στυλό μπορώ να εξυπηρετήσω ένα ολόκληρο το έθνος».
Το μέλλον του Μπουτάν
Η χώρα μπορεί να μην έχει την υψηλότερη θέση στη λίστα με τα πιο ευτυχισμένα κράτη του κόσμου, αλλά έχει κάνει σημαντική πρόοδο. Χιλιάδες χιλιόμετρα δρόμων έχουν κατασκευαστεί και έχουν εγκατασταθεί τηλεφωνικές γραμμές. Το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας της ποντάρει στο υδροηλεκτρικό έργο Run-of-the-River.
Η Παγκόσμια Τράπεζα αποκαλεί το Μπουτάν μια επιτυχημένη ιστορία ανάπτυξης, με μειωμένα τα επίπεδα ακραίας φτώχειας και βελτίωση της ισότητας των φύλων, καθώς και σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.
«Μόλις τις τελευταίες τρεις έως τέσσερις δεκαετίες το προσδόκιμο ζωής μας κατά τη γέννηση αυξήθηκε από περίπου 50 σε πάνω από 70 χρόνια», δήλωσε ο Λοτάι. «Με τον εκσυγχρονισμό, με αξιοπρεπή πρόσβαση σε καλή υγειονομική περίθαλψη, με περισσότερο θρεπτικό φαγητό και με τη γνώση σε θ καλύτερη μέρα με τη μέρα, τόσο πολλοί Μπουτάν ζουν πλέον περισσότερο».
Λόγω της φυσικής ομορφιάς και της τοπικής κουλτούρας της χώρας, ο οικοτουρισμός είναι τεράστιος. Για να τον διαχειριστεί, στο πλαίσιο της εντολής της εθνικής ακαθάριστης εθνικής ευτυχίας, το Μπουτάν επιβάλλει φόρο οικοτουρισμού ύψους 250 δολαρίων ημερησίως ανά άτομο, τον οποίο χρησιμοποιεί για να αντισταθμίσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις χιλιάδων επισκεπτών. Είναι τόσο επιτυχής, μάλιστα, που το Μπουτάν λέει ότι δεν είναι μόνο ουδέτερο σε άνθρακα, αλλά έχει αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα.
Η χώρα συνεργάζεται εδώ και καιρό με τη WWF για την προστασία της άγριας ζωής σε πολλά πάρκα. Οι πλαστικές σακούλες έχουν απαγορευτεί από το 1999. Ο καπνός έχει απαγορευτεί από το 2005, καθιστώντας το Μπουτάν το πρώτο έθνος χωρίς καπνό στον κόσμο. Σύμφωνα με το Σύνταγμα του Μπουτάν, τουλάχιστον το 60% της χώρας παραμένει κάτω από δασική κάλυψη. Αυτή τη στιγμή, είπε ο Λοτάι, είναι στο 70%.
Παρά την ανάγκη για οικονομική ανάπτυξη, ο πρωθυπουργός είναι σίγουρος ότι αυτές οι προτεραιότητες δεν θα αλλάξουν για τον λαό του Μπουτάν. «Οταν γνωρίζουμε ότι ο νομισματικός πλούτος και ο υλικός πλούτος δεν θα μεταφραστούν σε αυτό που πραγματικά θέλουμε στη ζωή μας... την ειρήνη του μυαλού και την ευτυχία ... τότε γιατί να το θέσουμε ως τον κύριο στόχο μας;»
«Πρέπει να σκεφτούμε τις επόμενες γενιές που θα έρθουν», πρόσθεσε. «Αυτές είναι οι αξίες της Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας που ασκούμε».
Πηγή: CNN