Ούτε που θα μπορούσε να σκεφθεί ο ξυλουργός Τόμας Κουκ, το 1841 πως το πρώτο οργανωμένο ταξίδι στο Ηνωμένο Βασίλειο, με ένα aller - retour τρένο από το Λέστερ στο Λουμπόροου της κεντρικής Αγγλίας για 500 άτομα με προσυμφωνημένη ενιαία ταρίφα, θα αποτελούσε την απαρχή για τη δημιουργία μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς, εταιρείες διοργάνωσης ταξιδίων (Tour operator) και που μετά από 178 χρόνια θα κατέρρεε.
Who is who…
Η Thomas Cook, η αρχαιότερη βρετανική εταιρεία tour operator, έφθασε να εξυπηρετεί πάνω από 20 εκ πελάτες, με 100 ιδιόκτητα αεροσκάφη, με 200 ξενοδοχεία με την επωνυμία της (Thomas Cook Hotels & Resorts), και με περισσότερα από 40.000 δωμάτια σε 47 προορισμούς ανά τον κόσμο και 22.000 υπαλλήλους. Συμπεριλάμβανε στον στόλο της, την εταιρεία Jet Tours, την Neckerman στην ηπειρωτική Ευρώπη, μαζί με εκατό αεροσκάφη στο όνομά της ή υπό το εμπορικό σήμα Condor.
Στην προσπάθεια της να διαφύγει από την χρεοκοπία το 2012, χαράσσει μια νέα στρατηγική επιλογή όπου στρέφεται και στα branded ξενοδοχεία. Μια επιλογή που τελικά δεν θα συμβάλλει στη αποφυγή της κατάρρευσης της.
Δια ταύτα…
Τα άμεσα αποτελέσματα από αυτή την κατάρρευση αφορούν αφενός σε εκατοντάδες χιλιάδες ταξιδιώτες (γύρω στους 600 χιλ) που πρέπει να επαναπατρισθούν και αφετέρου στους 22.000 εργαζόμενους της εταιρείας που θα μείνουν άνεργοι καθώς και στους ξενοδόχους, πράκτορες και προμηθευτές που θα μείνουν απλήρωτοι.
Η αναζήτηση των αιτιών είναι σύνθετη και σίγουρα όχι μονοσήμαντη και αφορά σε παράγοντες όπως η απελευθέρωση των αερομεταφορών με τη συμφωνία των «ανοιχτών ουρανών»*, όπου δόθηκε η δυνατότητα να ευδοκιμήσουν οι low cost εταιρείες, όπως η easyJet, η Raynair, στην ανάδειξη του διαδικτύου ως εργαλείο κρατήσεων και οργάνωσης των διακοπών, στην αύξηση των καυσίμων, στις γεωπολιτικές εξελίξεις, στις καιρικές συνθήκες, κα. Σαφώς, και η μέχρι σήμερα αναποτελεσματική διαδικασία του Brexit, συνέτεινε στην επιδείνωση του προβλήματος και στην απουσία ενός οργανωμένου σχεδίου διάσωσης της βρετανικής εταιρείας.
Τι μέλλει γενέσθαι
Η κατάρρευση της βρετανικής Thomas Cook έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από πτωχεύσεις - Air Berlin, Monarch Airlines, NIKI, και της Germania προσφάτως- όπου σαφώς δημιουργούν ερωτήματα ως προς τη βιωσιμότητα των αεροπορικών εταιρειών όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της Thomas Cook που όμως στην τελευταία έχουμε ένα πιο σύνθετο πακέτο καθώς η εταιρεία αποτελεί μια εταιρεία που διαθέτει και διαχειριζόταν μέχρι πρότινος και ένα μεγάλο τμήμα του ξενοδοχειακού κλάδου παγκοσμίως.
Η κατάρρευση μια μεγάλης τουριστικής εταιρείας αποτελεί ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο ζήτημα καθώς οι παρενέργειες είναι πολλαπλές και αφορούν αφενός, τους ταξιδιώτες ( κόστος επαναπατρισμού και κόστος διαμονής) και αφετέρου, τις υποχρεώσεις της εταιρείας προς τους εργαζόμενους και προς τρίτους. Όμως άλλη μια διάσταση αφορά στη λειτουργία του αθέμιτου ανταγωνισμού και στον κίνδυνο δημιουργίας μονοπωλιακών καταστάσεων…
Εγείρονται θέματα ως προς τους μηχανισμούς προστασίας και διασφάλισης τόσο των εργαζομένων, όσο και της αγοράς από τέτοιες διαδικασίες και σαφώς ως προς τον κίνδυνο δημιουργίας μονοπωλιακής αγοράς καθώς ένας μεγάλος ανταγωνιστής της Thomas Cook, όπως είναι η TUI είδε τις μετοχές της να αυξάνονται περισσότερο από 6% στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου), ενώ η αεροπορική EasyJet είδε κέρδη 5%.
Σημειωτέον, η βρετανική κυβέρνηση δεν προέβη σε καμία πολιτική απόφαση προκειμένου να συμβάλει σε ένα σχέδιο διάσωσης της εταιρείας, παρά την παρότρυνση του Εργατικού Κόμματος. Επειδή η κατάρρευση της βρετανικής Thomas Cook μπορεί να γίνει ντόμινο για τις θυγατρικές της σε άλλες χώρες, η διεθνής τουριστική κοινότητα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τη στάση που θα κρατήσουν άλλα κράτη, όπως πχ η Γερμανία, το Βέλγιο, οι σκανδιναβικές χώρες όπου δραστηριοποιείται η Thomas Cook, προκειμένου να μην έχουν την ίδια τύχη με τη βρετανική ”μαμά” εταιρεία.
Παραμένει ζητούμενο κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα λειτουργήσει άμεσα για την άντληση πόρων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, το οποίο παρέχει στήριξη σε αντίστοιχες περιπτώσεις αποχώρησης μεγάλων επιχειρήσεων από την αγορά, εξ’ αιτίας αλλαγής συνθηκών στο παγκόσμιο εμπόριο, όσο και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ).
Εν κατακλείδι, όμως αυτό που προκύπτει από την πορεία της Thomas Cook αφορά σε βαθύτερα ζητήματα που εγείρονται ως προς την τουριστική ‘βιομηχανία’ παγκοσμίως και τις ριζικές αλλαγές που επέρχονται στη ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος. Αλλαγές που θα οδηγήσουν σε χρεοκοπία κι άλλες μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις καθώς ο τουρισμός αλλάζει άρδην και το κλασικό μοντέλο του tour operating δίνει τη σκυτάλη σε άλλα μοντέλα, όπως είναι οι individual travelers, κα.
*Συμφωνίες ”ανοικτών ουρανών:βλ.