3/4/2021 και στη 13.00 ώρα Ελλάδος ο κος «what ever it takes»1, Μάριο Ντράγκι πέρασε την είσοδο του «Κουιρινάλε» στη Ρώμη, προκειμένου ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, να του αναθέσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης τεχνοκρατών, «υψηλών προδιαγραφών» όπως ο ίδιος τη χαρακτήρισε και ευρείας αποδοχής, σε μια ύστατη προσπάθεια να αποφευχθεί η διαφαινόμενη κυβερνητική αστάθεια που θα αποτελείωνε την ήδη κλονισμένη από την υγειονομική κρίση, ιταλική οικονομία και θα δημιουργούσε εστίες αποσταθεροποίησης της ευρωζώνης.
Ο 73χρονος οικονολόγος, ο άνθρωπος που σύμφωνα με πολλούς αναλυτές «έσωσε την ευρωζώνη», από το τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επιστρέφει στην κεντρική πολιτική σκηνή και μάλιστα σε μια κομβική συγκυρία.
Αν θα τα καταφέρει και πάλι να βρει τις απαραίτητες κοινοβουλευτικές ισορροπίες στο πολυδιασπασμένο, δαιδαλώδες πολιτικό κατεστημένο μένει να φανεί και πάντως αυτή η αποστολή ίσως αποδειχθεί πιο δύσκολη και επικίνδυνη, για τον επονομαζόμενο και «super Mario», από αυτή της επιβολής μιας σιδερένιας αποφασιστικότητας και ιδιοφυούς μαεστρίας, στο ασταθές χρηματοοικονομικό περιβάλλον της Ε.Ε. κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Όμως το ζητούμενο δεν είναι αυτό. Ούτως ή άλλως η νέα κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει άμεσα, την ανεξέλεγκτη έκρηξη της ανεργίας και του δημόσιου χρέους, ως αποτέλεσμα (και) της πανδημίας, αλλά και εξαιρετικά σύνθετες προκλήσεις σε παγκόσμιο γεωστρατηγικό επίπεδο.
Σημειώνεται ότι ήδη δυνάμεις από όλο σχεδόν το φάσμα της πολιτικής ζωής της Ιταλίας, εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους, έως και την πλήρη αντίθεσή τους, στην απόφαση αυτή του πρόεδρου της Δημοκρατίας.
Όμως παρόμοιες κυβερνήσεις, τεχνοκρατών, «σοφών», η «εθνικού σκοπού» είχαμε αρκετές τα τελευταία χρόνια. Τι διαφοροποιεί αυτή την επιλογή; Και γιατί παρατηρείται τώρα, αυτή η επιφυλακτική στάση του πολιτικού κόσμου;
Το γραφείο τύπου της Ιταλικής Προεδρίας, σε ένα σύντομο non paper, εξηγεί ότι η απόφαση αυτή πάρθηκε με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες που προκύπτουν από την υγειονομική κρίση, οι οποίες είναι αποτρεπτικές της διενέργειας εκλογών, προκειμένου να μην υπάρξει ο σχετικός συνωστισμός(!).
Υποστηρίζεται δηλαδή, ότι είναι προτιμότερο να αποφευχθεί μια επιβαρυντική για την κατάσταση «κινητικότητα», που θα προέκυπτε μοιραία από την εκλογική διαδικασία, προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία.
Η πολιτική δηλαδή και οι προβλεπόμενες συνταγματικές πρόνοιες, έρχονται σε δεύτερη μοίρα ή πιο επίκαιρα μπαίνουν σε μια ιδιότυπη αναστολή, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες με αιτιολογία την προστασία της δημόσιας υγείας.
Τον Μάρτιο του 2020, ο καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τρυντώ, ακριβώς στην αρχή της πανδημίας, είχε προτείνει τη δημιουργία ενός παγκόσμιου συντονιστικού μηχανισμού, ο οποίος σε περιπτώσεις ανάλογων κρίσεων, θα υπερίσχυε κυβερνήσεων και οργανισμών (ΠΟΥ, ΟΗΕ, ΕΕ, κλπ) και θα δρούσε με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, πέρα από όσα προβλέπουν τα κατά τόπους συντάγματα και οι νομοθεσίες.
Η ιδέα αυτή του δημοφιλούς πολιτικού σε συνδυασμό με τα όσα διαδραματίζονται στην Ιταλία αλλά και τις επερχόμενες εκλογές σε Γαλλία και Γερμανία, ίσως θα πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα.
Μπορεί δηλαδή να είναι αρκετά βολική μια κατά περίπτωση «παράκαμψη» της πολιτικής κανονικότητας, στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος, ειδικά αν σκεφτεί κανείς τις μεγάλες προκλήσεις του άμεσου μέλλοντος, όπως η κλιματική αλλαγή και όσα καταστροφικά σχετίζονται με αυτή (επισιτιστική κρίση, ακραία καιρικά φαινόμενα, μεταναστευτικό κλπ.), η ενεργειακή αστάθεια, οι μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, αλλά και καθόλου απίθανες νέες και ακόμα πιο νοσηρές επιδημίες.
Η άποψη που κερδίζει συνεχώς έδαφος, ειδικά μετά την θλιβερή αδυναμία της Ε.Ε και των διεθνών οργανισμών να συνεννοηθούν στα στοιχειώδη, (ακόμη και για την παραγωγή και διάθεση των πολυαναμενόμενων εμβολίων), ότι η δημοκρατία εμποδίζει ή πάντως δεν διευκολύνει την επίλυση παρόμοιων προβλημάτων τα οποία πιθανώς να αντιμετωπίζονται καλύτερα από ένα παγκόσμιο διευθυντήριο σε περιόδους γενικευμένης κρίσης και συναγερμού, μπορεί σε πρώτη ανάγνωση να μοιάζει λογική, όμως ίσως αποδειχθεί πιο επικίνδυνη ακόμη κι από τις απειλές εκείνες, που αναπόφευκτα θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια.
«Αν σε καταφέρουν να ρωτάς λάθος ερωτήσεις δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τις απαντήσεις»2.. Ας προσπαθήσουμε να θέσουμε λοιπόν το σωστό ερώτημα, αναζητώντας ανάλογη απάντηση: Σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένες οι κοινωνίες να απεμπολήσουν τα δημοκρατικά δικαιώματά τους, όπως αυτά απορρέουν από τα συντάγματα και τους θεσμούς κρατών και οργανισμών, προκειμένου να προστατέψουν σήμερα τη δημόσια υγεία και αύριο π.χ. τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια;
1 Με τη φράση αυτή ο Μάριο Ντράγκι, πέρασε στην ιστορία αφού ως επικεφαλής της ΕΚΤ υποσχέθηκε τότε να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για το κοινό νόμισμα.
2 Thomas Pychon, 1937-. Αμερικανός συγγραφέας, γνωστός για τα έργα του Το Ουράνιο τόξο της Βαρύτητας και The Crying of Lot 49 και την συστηματική αποχή από κάθε δημοσιότητα.