”Ο Λένιν είναι ο δημιουργός της σημερινής Ουκρανίας”
(Πούτιν).
Και να που μέσα στον ωκεανό των χριστουγεννιάτικων ευχών ξεχάστηκαν κάποια γεγονότα που σημάδεψαν την εικόνα της Ευρώπης αλλά και του κόσμου ολόκληρου. Το γεγονός αυτό είναι η επέτειος της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης και ίσως-ίσως για πολλούς το τέλος του πειράματος του κομμουνισμού, ως εφαρμογής της θεωρίας του Μαρξ.
Ο Δεκέμβριος μήνας υπήρξε ο γενέθλιος μήνας της ΕΣΣΔ (30/12/1922) αλλά και το requiem-πένθιμο τραγούδι γι αυτήν, αφού στις 25-26 Δεκεμβρίου 1991 διαλύθηκε ως πολυεθνική οντότητα.
Μία sui generis αυτοκρατορία κατέρρευσε εκ των έσω χωρίς να πέσει ούτε μία σφαίρα. Είναι από τα ιστορικά παράδοξα των αυτοκρατοριών.
”Η Ρωσία είναι ένας γρίφος τυλιγμένος σε ένα μυστήριο μέσα σε ένα αίνιγμα”
(Ουίνστον Τσώρτσιλ).
Για την διάλυση της ΕΣΣΔ πολλοί πανηγύρισαν γιατί πίστεψαν πως θα εκλείψει ο “εξ ανατολών κίνδυνος” του κομμουνισμού. Κάποιοι άλλοι μίλησαν για την δημοκρατικοποίηση της Ρωσίας και των δορυφόρων της. Πολλοί υποστήριξαν πως ο δυτικός κόσμος (ΗΠΑ και Ευρώπη) θα απαλλαγεί δια παντός από την ιδεολογική πάλη με ένα καθεστώς αυταρχικό και εσωστρεφές. Κάποιοι ρομαντικοί άρχισαν να ονειρεύονται μία μεγάλη Ευρώπη που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί στα ίσα τις ΗΠΑ τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά.
Τις παραπάνω εκτιμήσεις κωδικοποίησαν και θεμελίωσαν ως θεωρία οι Φράνσις Φουκουγιάμα και ο Σάμουελ Χάντινγκτον. Ο πρώτος στο έργο του «Το Τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος» προέβλεψε την παγκόσμια αποδοχή και επικράτηση της δημοκρατίας και του οικονομικού φιλελευθερισμού. Με το τέλος του ψυχρού πολέμου και την οικουμενοποίηση των αρχών του καπιταλισμού ήλπιζε πως ο κόσμος θα ισορροπούσε σε μία νέα πιο δημοκρατική και προοδευτική κατάσταση.
”Είμαστε μάρτυρες όχι μόνον του τέλους του Ψυχρού πολέμου...αλλά του τέλους της Ιστορίας όπως την ξέραμε μέχρι τώρα...Είναι το τέλος της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας,η οικουμενοποίηση της φιλελεύθερης δυτικής δημοκρατίας ως τελική μορφή διακυβέρνησης”(Φουκουγιάμα).
Ο Χάντινγκτον με το βιβλίο του «Η σύγκρουση των Πολιτισμών» προέβλεψε πως στο μέλλον η ανθρωπότητα δεν θα γνωρίσει πια πολέμους με την παραδοσιακή τους μορφή (διακρατικοί πόλεμοι). Θεωρούσε πως στο εξής οι πόλεμοι θα έχουν ως αιτία τις πολιτισμικές διαφορές και κατεξοχήν τις θρησκευτικές, όπως Χριστιανισμός εναντίον Μουσουλμανισμού.
Τις παραπάνω, όμως, προβλέψεις διέψευσε οικτρά η πραγματικότητα αφού η ιστορία είχε μάλλον άλλα σχέδια για τον κόσμο.
Ο αναθεωρητισμός του Πούτιν
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο συνεχιζόμενος πόλεμος θρυμμάτισε τις παραπάνω θεωρίες και προβλέψεις. Τα γεωπολιτικά δεδομένα αλλάζουν με τον αναθεωρητισμό του Πούτιν που φαίνεται να δικαιώνει τις θέσεις του Tim Marshall όπως αυτές διατυπώθηκαν στο βιβλίο του «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας».
”Η γη που πατάμε ανέκαθεν μάς καθόριζε.Καθόριζε τους πολέμους,την ισχύ,την πολιτική και την κοινωνική εξέλιξη των λαών που τώρα έχουν καταλάβει σχεδόν κάθε γωνιά του πλανήτη”
(Tim Marshall).
Ο ρώσος ηγέτης ως πρώην επιφανές στέλεχος της Κα Γκε Μπε ποτέ δεν αποδέχτηκε την διάλυση της ΕΣΣΔ .Θεωρεί πως η διάλυση της ΕΣΣΔ ήταν ένα λάθος και μία αδικία εις βάρος της Ρωσίας και πρέπει να διορθωθούν. Αφού πρώτα αμφισβήτησε τις επιλογές των Λένιν και Στάλιν και διαφοροποιήθηκε από το κομμουνιστικό παρελθόν της Ρωσίας διεκδικεί εδάφη άλλων χωρών.
Έφθασε στο σημείο να αμφισβητεί το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει ως ελεύθερο κράτος με το σκεπτικό πως αυτή αποτελεί ένα τεχνητό μόρφωμα εξαιτίας των επιλογών του Λένιν. Έτσι διαμορφώνεται μία νέα ιδεολογία, ο νέο-τσαρισμός που προσβλέπει στην ανασύσταση της ΕΣΣΔ ,έστω και σε νέα πλαίσια.
Η ανθρωπότητα πέραν της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης ζει με τον φόβο ενός νέου πυρηνικού πολέμου ξυπνώντας έτσι τους εφιάλτες του παρελθόντος. Η αβεβαιότητα, η ρευστότητα και η κυνικότητα του ρώσου ηγέτη συνθέτουν την δυστοπία των καιρών μας και την παγκόσμια εντροπία. Ο Ουκρανικός πόλεμος ξυπνά μνήμες του παρελθόντος για το οποίο κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται υπερήφανος ως άνθρωπος.
Σε αυτό το τοπίο, όμως, το πιο ανησυχητικό είναι η εξάπλωση του αναθεωρητισμού ως εθνικής πρακτικής και κάποιων άλλων χωρών. Το διεθνές δίκαιο δοκιμάζεται και η παγκόσμια ειρήνη είναι επισφαλής. Ξεκίνησε ένας νέος κύκλος εξοπλισμών που γονατίζει τις μικρές και αδύναμες χώρες με απροσδιόριστες συνέπειες τόσο για τις ίδιες όσο και την διεθνή ασφάλεια και νομιμότητα.
Κι αυτό γιατί τα όπλα δεν παράγονται και δεν εκτίθενται ως μουσειακό είδος-εκθέματα, αλλά μπορεί κάποια στιγμή να χρησιμοποιηθούν με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. φαίνεται πως το εμβληματικό Ποτέ πια ξεχάστηκε πολύ γρήγορα.
Θέλουμε να ελπίζουμε πως ο πόλεμος της Ουκρανίας και οι ποικίλοι αναθεωρητισμοί θα τελειώσουν και η ανθρωπότητα θα ισορροπήσει σε μία νέα πραγματικότητα.
”Οι λέξεις μπορούν να σου εξηγήσουν τι συμβαίνει,αλλά οι χάρτες είναι αυτοί που θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις το γιατί”
(Tim Marshall).