Ξεκινάμε με την βασική ερώτηση για το πρόσφατο διπλωματικό καψώνι στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τον κ. Ερντογάν: εσκεμμένη κίνηση του κ. Ερντογάν, ανθρώπινο λάθος ή αυστηρή προσήλωση στο πρωτόκολλο;
Η απάντηση είναι αναμφίβολα και πασιφανέστατα εσκεμμένη κίνηση, δεδομένου ότι ο κ. Ερντογάν έχει κάνει παρόμοια διπλωματικά ατοπήματα εναντίον, π.χ., Ελλήνων επισήμων, όπως με το να μην υπάρχουν Ελληνικές σημαίες στο δωμάτιο υποδοχής παρά μόνο Τουρκικές.
Οπότε το δεύτερο ερώτημα είναι γιατί.
Η απάντηση είναι για πληθώρα επικοινωνιακών, συμβολικών, πολιτικών, στρατηγικών και ψυχολογικών λόγων. Πρέπει κανείς να βάλλει διαφορετικούς φακούς για να καταλάβει απολύτως το γιατί.
Πρώτον, διότι ο κ. Ερντογάν θέλει να παραμείνει στην πολυθρόνα του, και πολλές προκλητικές κινήσεις εναντίον των Ευρωπαίων που είναι σύμμαχοι της Ελλάδας, και εναντίον άλλων συμμάχων, γίνονται για εσωτερική κατανάλωση, και για να δείξει ο κ. Ερντογάν στους δικούς του συμμάχους (Πακιστάν, Αζερμπαϊτζάν κ.λ.π) ότι δεν κωλώνει.
Δεύτερον, λόγω της ψυχοσύνθεσης του κ. Ερντογάν. Όπως κάθε αυταρχικός ηγέτης που σέβεται τον εαυτό του, παίρνει πολύτιμες πληροφορίες για τους αντιπάλους του τεστάροντας τις αντοχές τους.
Αυτό το κάνει συστηματικά και διακαώς σε όλους και για όλα. Τεστάροντας κάποιον, τον φέρνει σε δύσκολη θέση, παίζει με τις ανασφάλειές του, τον βάζει σε θέση αμύνης, και τον κάνει να προσπαθεί να τον κατευνάσει.
Έτσι, όπως το έχουμε πει αρκετές φορές, κερδίζει κάτι από το τίποτα. Αυτό το παιχνίδι ο κ. Ερντογάν το έχει τελειοποιήσει.
Θυμάστε πώς κάθισε στον καναπέ στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ανοίγοντάς τα πόδια και εκτοπίζοντας τον συμπαθή κ. Παυλόπουλο που εμφανίστηκε αδύναμος.
Ανεξάρτητα από πολιτικές τοποθετήσεις, μόνο ο κ. Τσίπρας στάθηκε στο ύψος του και στην αντιφώνηση του κ. Ερντογάν έδωσε την ιστορική απάντηση για τη Συνθήκη της Λωζάνης που άρμοζε απολύτως στην περίσταση. Βέβαια ακόμα προσπαθώ να καταλάβω για πιο λόγο ο κ. Τσίπρας κάλεσε τον κ. Ερντογάν.
Μετά την επίσκεψη του κ. Ερντογάν στην Ελλάδα, όταν επισκέφτηκε τη Γαλλία, ο κ. Μακρόν, που είχε προφανώς παρακολουθήσει την ατυχή συμπεριφορά του κ. Παυλόπουλου, δεν άφησε πολύ χώρο στον καναπέ για τον κ. Ερντογάν. Ο καναπές είναι σαν την χειραψία. Ο σωστός ηγέτης έχει χειραψία με αυτοπεποίθηση. Άντε να πάρει ο κ. Ερντογάν τον κ. Παυλόπουλο σοβαρά μετά όταν έβγαζε τις «αυστηρές προειδοποιήσεις» εναντίον της Τουρκίας.
Τρίτον, εφ’ όσον δεν έχει πλέον Πρωθυπουργό η Τουρκία, αν κάθονταν τρεις σε πολυθρόνες, επικοινωνιακά θα φαίνονταν ο κ. Ερντογάν μόνος, περιτριγυρισμένος από δύο, που αντιπροσωπεύουν 27 χώρες. Αυτό δεν συμφέρει τον κ. Ερντογάν.
Εφ’ όσον έπαιζε μπάλα στην έδρα του, εκμηδένισε τον ένα αντιπρόσωπο της Ε.Ε. Δεδομένου ότι η κ. φον ντερ Λάιεν είναι Γερμανίδα, ο κ. Ερντογάν δεν κινδυνεύει από Γερμανικές αντιδράσεις όταν έχει την κ. Μέρκελ στο τσεπάκι του, ας πούμε.
Βέβαια προκάλεσε αντιδράσεις από άλλους, όπως ο κ. Μάριο Ντράγκι, που πιθανώς τον εξέπληξε.
Τέταρτον, ακολούθησε τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε, και σε κάποιο βαθμό πέτυχε.
Αντί ο κ. Σάρλ Μισέλ να απλώσει τα πόδια του και να στρογγυλοκαθίσει στην πολυθρόνα, που επικοινωνιακά ήταν ότι χειρότερο θα μπορούσε να κάνει, έπρεπε να δείξει ότι οι Ευρωπαίοι σεβόμαστε και τιμούμε τις γυναίκες.
Έπρεπε να παραμείνει όρθιος και να προσφέρει την πολυθρόνα στην κ. φον ντερ Λάιεν, που θα εξανάγκαζε τους Τούρκους να φέρουν τρίτη πολυθρόνα και θα εξέθετε ανεπανόρθωτα την Τουρκία. Τότε θα του έβγαζα το καπέλο.
Αλλά είτε δεν είχε την ετοιμότητα ή ψυχραιμία, ή τη νηφαλιότητα, να πράξει το σωστό.
Υπάρχει βέβαια μια πιθανότητα ο κ. Ερντογάν να διέγνωσε κάποια υπολανθάνουσα αντιπαλότητα ανάμεσα στον κ. Μισέλ και στην κ. φον ντερ Λάιεν για την πρωτοκαθεδρία σε προηγούμενες συναντήσεις τους, και την εκμεταλλεύτηκε δεόντως χτυπώντας τον πιο αδύναμο κρίκο. Κλασσική κίνηση κάποιου που είναι street-wise, ας πούμε καπάτσος.
Πέμπτον, διότι όπως έλεγε και ο Φρόιντ, πίσω από κάθε σύμπλεγμα ανωτερότητας κρύβεται ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Κάποιοι γείτονές μας δεν το έχουν ξεπεράσει ακόμα. Και τώρα που η Τουρκία οικονομικά δεν είναι ο φτωχότερος γείτονας πλέον, είναι ευκαιρία.
Άφησα τον προφανέστερο λόγο για τελευταίο.
Έκτον, ο κ. Ερντογάν ήθελε να δείξει την αντίδρασή του στην απόγνωση της Ε.Ε. όταν η Τουρκία εγκατέλειψε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, που η Τουρκία θεωρεί εσωτερικό ζήτημα μεν, αλλά δεν συνάδει με τις Ευρωπαϊκές αξίες δε. Ποιος καλύτερος τρόπος να δείξει ο κ. Ερντογάν την αντίδρασή του από το να μειώσει την κ. φον ντερ Λάιεν στέλνοντας το μήνυμα ότι εδώ είναι Τουρκία.
Ένα έχω να πω για όλα τα παραπάνω. Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος.
* Ο Φάνης Τσουλουχάς facebook.com/theofanis.tsoulouhas είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντίκεινται στον φίλο Τουρκικό λαό αλλά στην τωρινή ηγεσία του, και δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.