Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης παρουσίασαν την Τετάρτη το πιο φιλόδοξο σχέδιό τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με στόχο να μετατρέψουν τους πράσινους στόχους σε συγκεκριμένη δράση αυτή τη δεκαετία, δείχνοντας τον δρόμο και στις άλλες μεγάλες οικονομίες του κόσμου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, παρουσίασε με λεπτομέρεια πώς οι 27 χώρες του μπλοκ μπορούν να επιτύχουν τον συλλογικό τους στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 - ένα σημαντικό βήμα προς τις «μηδενικές» εκπομπές έως το 2050.
Αυτό σημαίνει αύξηση κόστους του εκπεμπόμενου άνθρακα για θέρμανση, μεταφορές και κατασκευές, φορολόγηση των καυσίμων υψηλού άνθρακα στις αεροπορικές μεταφορές και χρέωση στους εισαγωγείς στα σύνορα για τον άνθρακα που εκπέμπεται στην παραγωγή προϊόντων όπως τσιμέντο, χάλυβας και αλουμίνιο στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι κινητήρες εσωτερικής καύσης των αυτοκινήτων θα αποτελέσουν παρελθόν.
«Θα ρωτήσουμε πολλούς από τους πολίτες μας. Θα ζητήσουμε επίσης πολλές από τις βιομηχανίες μας, αλλά το κάνουμε για καλό σκοπό», δήλωσε ο επικεφαλής της ΕΕ για την κλιματική πολιτική, Φρανς Τίμερμανς.
«Το κάνουμε για να δώσουμε στην ανθρωπότητα μια καλή πιθανότητα».
Τα μέτρα «Fit for 55» απαιτούν έγκριση από τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει δύο χρόνια.
Είναι επίσης πιθανό να αντιμετωπίσουν έντονες πιέσεις από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς, από φτωχότερα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη που θέλουν να προστατεύσουν τους πολίτες τους από την αύξηση των τιμών αλλά και από τις περισσότερες ρυπογόνες χώρες που καλούνται να αντιμετωπίσουν μια δαπανηρή μετάβαση.
Ενας διπλωμάτης από χώρα της ΕΕ δήλωσε στο Reuters ότι η επιτυχία αυτού του πακέτου θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να είναι ρεαλιστικό και κοινωνικά δίκαιο, χωρίς να αποσταθεροποιεί την οικονομία.
«Ο στόχος είναι να βάλουμε την οικονομία σε νέο επίπεδο, όχι να την σταματήσουμε», δήλωσε.
Με το βλέμμα στη Γλασκώβη
Η ΕΕ παράγει μόνο το 8% των παγκόσμιων εκπομπών, αλλά ελπίζει ότι το παράδειγμά της θα προκαλέσει τη φιλόδοξη δράση και σε άλλες μεγάλες οικονομίες του κόσμου, όταν συναντηθούν το Νοέμβριο στη Γλασκώβη της Σκωτίας για την επόμενη διάσκεψη-ορόσημο του ΟΗΕ για το κλίμα.
«Η Ευρώπη ήταν η πρώτη ήπειρος που δηλώνει ότι θα είναι κλιματικά ουδέτερη το 2050, και τώρα είμαστε οι πρώτοι που θέσαμε έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη στο τραπέζι», δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ουρσούλα φον ντερ Λάιεν.
Το πακέτο έρχεται λίγες μέρες μετά την καταγραφή στην Καλιφόρνια μίας από τις υψηλότερες θερμοκρασίες που καταγράφηκαν ποτέ στη γη - το τελευταίο χρονικά επεισόδιο από μια σειρά βάναυσων κυμάτων θερμότητας που έπληξαν τη Ρωσία, τη Βόρεια Ευρώπη και τον Καναδά.
Καθώς η κλιματική αλλαγή γίνεται αισθητή, από τις τροπικές περιοχές που έχουν πληγεί από τον τυφώνα έως τις καμένες περιοχές της Αυστραλίας, οι Βρυξέλλες πρότειναν πολιτικές, στοχεύοντας τις πιο μεγάλες πηγές εκπομπών ορυκτών καυσίμων που την προκαλούν, συμπεριλαμβανομένων των μονάδων παραγωγής ενέργειας, των εργοστασίων, των αυτοκινήτων, των αεροπλάνων και των συστημάτων θέρμανσης σε κτίρια.
Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει μειώσει τις εκπομπές κατά 24% από τα επίπεδα του 1990, αλλά έχουν γίνει ήδη πολλά από τα πιο προφανή βήματα, όπως η μείωση της εξάρτησης από τον άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας.
Η επόμενη δεκαετία θα απαιτήσει μεγαλύτερες προσαρμογές, με τελικό ορίζοντα το 2050, οπότε οι επιστήμονες λένε ότι ο κόσμος πρέπει να έχει φτάσει τις μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα για να αποφευχθεί η κλιματική καταστροφή.
Τα μέτρα ακολουθούν μια βασική αρχή: να καταστήσουν τους ρύπους πιο ακριβούς και τις πράσινες επιλογές πιο ελκυστικές για τα 25 εκατομμύρια επιχειρήσεις και το σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άτομα της Ε.Ε.
Αεροπλάνα, πλοία και αυτοκίνητα
Τα αυστηρότερα όρια εκπομπών για τα αυτοκίνητα θα βάλουν τέλος επί της ουσίας στις νέες πωλήσεις αυτοκινήτων βενζίνης και ντίζελ στην ΕΕ έως το 2035.
Μια αναθεώρηση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS - Emissions Trading System) της ΕΕ - η μεγαλύτερη αγορά άνθρακα στον κόσμο - θα αναγκάσει τα εργοστάσια, τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας και τις αεροπορικές εταιρείες να πληρώνουν περισσότερα όταν εκπέμπουν CO2. Τα πλοία θα προστεθούν επίσης στο ETS, με τους πλοιοκτήτες να καλούνται να πληρώσουν για τη ρύπανση που προκαλούν για πρώτη φορά.
Μια νέα αγορά άνθρακα στην ΕΕ θα επιβάλει χρεώσεις CO2 στους τομείς των μεταφορών και των κατασκευών - με ορισμένα από τα έσοδα να διατίθενται σε ένα ταμείο για τον περιορισμό των λογαριασμών καυσίμων στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Η Επιτροπή αποκάλυψε, επίσης, το σχέδιό της για τον πρώτο δασμολογικό συντελεστή άνθρακα στον κόσμο, απαιτώντας από τους κατασκευαστές στο εξωτερικό να πληρώσουν για το CO2 που παράγουν όταν πωλούν αγαθά, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο, στην ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, μια φορολογική αναθεώρηση θα επιβάλει έναν πανευρωπαϊκό φόρο στα ρυπογόνα αεροπορικά καύσιμα, τα οποία σήμερα αποφεύγουν τέτοιες εισφορές.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα κληθούν επίσης να δημιουργήσουν δάση και λιβάδια - τους «νεροχύτες» που διατηρούν το διοξείδιο του άνθρακα έξω από την ατμόσφαιρα.
Για ορισμένες χώρες της ΕΕ, το πακέτο είναι μια ευκαιρία να παγιωθεί η παγκόσμια ηγεσία της ΕΕ στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και να βρεθεί στην πρώτη γραμμή αυτών που αναπτύσσουν τις απαραίτητες τεχνολογίες.
Ο Δανός υπουργός Κλίματος και Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, είπε ότι κάτι τέτοιο θα δώσει στον υπόλοιπο κόσμο το σήμα ότι «είναι δυνατόν και να θέσουν φιλόδοξους στόχους και να εισαγάγουν τα συγκεκριμένα απαραίτητα μέτρα για την επίτευξή τους».
Αλλά τα σχέδια της Ε.Ε. έχουν φέρει στην επιφάνεια γνώριμες ρήξεις. Τα φτωχότερα κράτη μέλη είναι επιφυλακτικά για τις πολιτικές που θα αυξήσουν το κόστος για τον καταναλωτή, ενώ οι περιοχές που εξαρτώνται από μονάδες παραγωγής ενέργειας και ορυχεία με καύση άνθρακα θέλουν εγγυήσεις περισσότερης υποστήριξης για μια μεταμόρφωση που θα προκαλέσει αναστάτωση και θα απαιτήσει μαζική επανεκπαίδευση.