Άκρως ανησυχητικά είναι τα ευρήματα για τους κλιματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και ιδιαίτερα ο ευρωπαϊκός νότος σύμφωνα με τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (EEA) όπως αυτά παρουσιάζονται στην πρώτη της σχετική έκθεση την οποία έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα.
Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση με τίτλο European Climate Risk Assessment (EUCRA) (Ευρωπαϊκή Αξιολόγηση των Κλιματικών Κινδύνων) η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον κόσμο και οι κλιματικοί κίνδυνοι απειλούν την ενεργειακή και επισιτιστική της ασφάλεια, τα οικοσυστήματα, τις υποδομές, τους υδάτινους πόρους, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ανθρώπινη υγεία.
Ακόμη σύμφωνα με την αξιολόγηση πολλοί από αυτούς τους κινδύνους έχουν ήδη φτάσει σε κρίσιμα επίπεδα και θα μπορούσαν να είναι καταστροφικοί χωρίς την ανάληψη επείγουσας και αποφασιστικής δράσης.
Η Νότια Ευρώπη κινδυνεύει ιδιαίτερα από τις πυρκαγιές και τις επιπτώσεις της υπερβολικής ζέστης και της λειψυδρίας στη γεωργική παραγωγή, την εργασία σε εξωτερικούς χώρους και την ανθρώπινη υγεία. Οι πλημμύρες, η διάβρωση και η διείσδυση αλμυρού νερού απειλούν τις υψομετρικά χαμηλές παράκτιες περιοχές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων πολλών πυκνοκατοικημένων πόλεων.
″Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους έχουν ήδη αγγίξει κρίσιμα επίπεδα και θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικοί χωρίς επείγουσες και αποφασιστικές ενέργειες”, υπογραμμίζεται στην έκθεση και διευκρινίζεται πως αυτό δεν σημαίνει ότι η βόρεια Ευρώπη δεν βιώνει τις αρνητικές επιπτώσεις όπως έχει φανεί από τις πλημμύρες στη Γερμανία και τις δασικές πυρκαγιές στη Σουηδία τα τελευταία χρόνια.
«Η ακραία ζέστη, η ξηρασία, οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και οι πλημμύρες που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη θα επιδεινωθούν και θα επηρεάσουν τις συνθήκες διαβίωσης σε ολόκληρη την ήπειρο, ακόμη και στο πλαίσιο αισιόδοξων σεναρίων υπερθέρμανσης του πλανήτη» επισημαίνεται και προστίθεται ότι «οι πολιτικές και οι δράσεις προσαρμογής της Ευρώπης δεν συμβαδίζουν με τους ραγδαία αυξανόμενους κινδύνους».
Για τους λόγους αυτούς τονίζέται ότι είναι επιτακτική η ανάληψη επείγουσας δράσης ακόμη και για κινδύνους που δεν είναι ακόμη κρίσιμοι.
Πολλοί κλιματικοί κίνδυνοι στην Ευρώπη απαιτούν επείγουσα δράση τώρα
Η αξιολόγηση εντοπίζει 36 σημαντικούς κλιματικούς κινδύνους για την Ευρώπη σε πέντε ευρείς τομείς:
1. οικοσυστήματα
2. τρόφιμα
3. υγεία
4. υποδομές
5. οικονομία και χρηματοδότηση.
Περισσότεροι από τους μισούς σημαντικότερους κλιματικούς κινδύνους που προσδιορίζονται στην έκθεση, απαιτούν την άμεση λήψη περαιτέρω μέτρων και οκτώ από αυτούς είναι ιδιαίτερα επείγοντες, κυρίως για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων, την προστασία των ανθρώπων από τους καύσωνες, την προστασία ανθρώπων και υποδομών από τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές καθώς και για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών μηχανισμών αλληλεγγύης, όπως το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ.
Οικοσυστήματα: Σχεδόν όλοι οι κίνδυνοι στον τομέα των οικοσυστημάτων απαιτούν επείγοντα ή περισσότερα μέτρα, ενώ οι κίνδυνοι για τα θαλάσσια και τα παράκτια οικοσυστήματα αξιολογούνται ως ιδιαίτερα σοβαροί. Η έκθεση υπενθυμίζει ότι τα οικοσυστήματα παρέχουν πολλαπλές υπηρεσίες στους ανθρώπους και, ως εκ τούτου, οι κίνδυνοι αυτοί έχουν μεγάλη πιθανότητα να παρουσιάσουν αλυσιδωτές επιπτώσεις και σε άλλους τομείς, όπως η διατροφή, η υγεία, οι υποδομές και η οικονομία.
Τροφή: Οι κίνδυνοι από τη ζέστη και την ξηρασία στη φυτική παραγωγή βρίσκονται ήδη σε κρίσιμο επίπεδο στη Νότια Ευρώπη, αλλά και οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης βρίσκονται σε κίνδυνο. Ειδικότερα, οι παρατεταμένες ξηρασίες που επηρεάζουν μεγάλες περιοχές συνιστούν σοβαρή απειλή για τη φυτική παραγωγή, την επισιτιστική ασφάλεια και τον εφοδιασμό πόσιμου νερού. Ακόμη και η μερική στροφή από πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης σε πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης που καλλιεργούνται με βιώσιμο τρόπο θα μπορούσε να αποτελέσει μια λύση που θα μείωνε την κατανάλωση νερού στη γεωργία και την εξάρτηση από εισαγόμενες ζωοτροφές.
Υγεία: Η θερμότητα είναι ο σοβαρότερος και πιο επείγων παράγοντας κλιματικού κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι εργαζόμενοι στην ύπαιθρο που εκτίθενται σε ακραία ζέστη, οι ηλικιωμένοι, και τα άτομα που ζουν σε ανεπαρκώς δομημένες κατοικίες και σε περιοχές που επηρεάζονται σημαντικά από το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας ή έχουν ανεπαρκή πρόσβαση σε συστήματα ψύξης. Πολλά μέσα μοχλοί για τη μείωση των κλιματικών κινδύνων για την υγεία βρίσκονται εκτός των παραδοσιακών πολιτικών υγείας, όπως ο πολεοδομικός σχεδιασμός, τα οικοδομικά πρότυπα και η εργατική νομοθεσία.
Υποδομές: Τα συχνότερα και ακραία καιρικά φαινόμενα αυξάνουν τους κινδύνους για το δομημένο περιβάλλον και τις κρίσιμες υπηρεσίες της Ευρώπης, στις οποίες περιλαμβάνονται οι υπηρεσίες ενέργειας, ύδρευσης και μεταφορών. Ενώ οι κίνδυνοι παράκτιων πλημμυρών έχουν αντιμετωπιστεί σχετικά ικανοποιητικά στην Ευρώπη, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι αλλαγές στα φαινόμενα καταιγίδων μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικές επιπτώσεις σε ανθρώπους, υποδομές και οικονομικές δραστηριότητες. Στη Νότια Ευρώπη, η θερμότητα και η ξηρασία προκαλούν σημαντικούς κινδύνους στην παραγωγή, τη μετάδοση και τη ζήτηση ενέργειας. Τα οικιστικά κτίρια πρέπει επίσης να προσαρμοστούν στην αύξηση της θερμότητας.
Οικονομία και χρηματοοικονομικός τομέας: Η οικονομία και το χρηματοοικονομικό σύστημα της Ευρώπης αντιμετωπίζουν πολλούς κλιματικούς κινδύνους. Για παράδειγμα, τα ακραία κλιματικά φαινόμενα μπορούν να αυξήσουν τα ασφάλιστρα, να απειλήσουν περιουσιακά στοιχεία και ενυπόθηκα δάνεια, καθώς και να αυξήσουν τις κρατικές δαπάνες και το κόστος των δανείων.
Η βιωσιμότητα του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ απειλείται ήδη σοβαρά λόγω των δαπανηρών πλημμυρών και των δασικών πυρκαγιών των τελευταίων ετών.
Η επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων μπορεί επίσης να διευρύνει το χάσμα στην ιδιωτική ασφάλιση και να καταστήσει τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα πιο ευάλωτα.
Η στενότερη συνεργασία είναι αναγκαία
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει επείγοντες κλιματικούς κινδύνους που αυξάνονται ταχύτερα από την κοινωνική ετοιμότητά της. Για να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των κοινωνιών μας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο πρέπει να δράσουν τώρα για να περιορίσουν τους κλιματικούς κινδύνους, τόσο με την άμεση μείωση των εκπομπών όσο και με ισχυρές πολιτικές και δράσεις προσαρμογής» είναι το μήνυμα της επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος Λίνα Ιλα-Μόνονεν.
″Αυτά τα γεγονότα είναι η νέα κανονικότητα. Θα πρέπει να είναι ο κώδωνας κινδύνου. Η τελευταία αφύπνιση...Πρέπει να κάνουμε περισσότερα, να έχουμε ισχυρότερες πολιτικές” ανέφερε η ίδια κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε.
Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι η Υπηρεσία αναγνώρισε τη ”σημαντική πρόοδο” που έχει επιτευχθεί ”στην κατανόηση των κλιματικών κινδύνων που αντιμετωπίζει ο κόσμος και στην προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους” ανάμεσα στις χώρες μέλη.
«Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στην κατανόηση των κλιματικών κινδύνων που αντιμετωπίζουν και στην προετοιμασία για τη διαχείρισή τους. Οι εθνικές αξιολογίσεις κλιματικών κινδύνων χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για να τεκμηριωθεί η ανάπτυξη πολιτικής προσαρμογής. Ωστόσο, η κοινωνική ετοιμότητα είναι ανεπαρκής, καθώς η εφαρμογή της πολιτικής υστερεί σε σχέση με την ταχεία αύξηση των επιπέδων κινδύνου» επισημαίνεται στην έκθεση και προτείνεται μεταξύ άλλων ότι για την αντιμετώπιση και τη μείωση των κλιματικών κινδύνων στην Ευρώπη, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνεργάζονται και να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών, όταν απαιτείται επείγουσα και συντονισμένη δράση.
Διαβάστε όλη την έκθεση στα αγγλικά εδώ