Η Ευρώπη έχει γίνει ξανά το επίκεντρο της πανδημίας, ωθώντας ορισμένες κυβερνήσεις να εξετάσουν το ενδεχόμενο να επιβάλουν εκ νέου ανεπιθύμητα lockdown ενόψει των Χριστουγέννων και προκαλώντας συζήτηση για το εάν τα εμβόλια από μόνα τους αρκούν για να δαμάσουν τον κορονοϊό.
Στην Ευρώπη καταγράφονται περισσότερα από τα μισά κρούσματα παγκοσμίως (κατά μέσο όρο 7 ημερών) και περίπου το ήμισυ των θανάτων, σύμφωνα με καταμέτρηση του Reuters - τα υψηλότερα επίπεδα από τον Απρίλιο του περασμένου έτους, όταν ο ιός βρισκόταν στην αρχική του κορύφωση στην Ιταλία.
Οι νέες ανησυχίες έρχονται την ώρα που οι επιτυχημένες εκστρατείες εμβολιασμού έχουν περιέλθει σε τέλμα, ενόψει των χειμερινών μηνών και της εποχικής γρίπης.
Περίπου το 65% του πληθυσμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) - που περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία - έχει λάβει δύο δόσεις, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, αλλά ο ρυθμός εμβολιασμού έχει επιβραδυνθεί τους τελευταίους μήνες.
Οι εμβολιασμοί στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης φτάνουν περίπου στο 80%, αλλά η διστακτικότητα έχει εμποδίσει την ευρεία χρήση του εμβολίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία, οδηγώντας σε αριθμούς κρουσμάτων που θα μπορούσαν να κατακλύσουν τα συστήματα υγείας.
Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία βιώνουν, επίσης, μια αύξηση των μολύνσεων, γεγονός που δείχνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ακόμη και κυβερνήσεις με υψηλά ποσοστά εμβολιασμών.
Βεβαίως, οι νοσηλείες και οι θάνατοι είναι πολύ χαμηλότεροι από ό,τι πριν από ένα χρόνο και οι μεγάλες διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα ως προς τη χρήση των εμβολίων και των τρίτων δόσεων καθώς και των περιοριστικών μέτρων καθιστούν δύσκολη την εξαγωγή συμπερασμάτων για ολόκληρη την περιοχή.
Η μόνη περιοχή με αύξηση κρουσμάτων και θανάτων
Ωστόσο, ο συνδυασμός χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης σε ορισμένα σημεία, η μείωση της ανοσίας αυτών που εμβολιάστηκαν νωρίς και ο εφησυχασμός για τις μάσκες και την αποστασιοποίηση, από τη στιγμή που οι κυβερνήσεις χαλάρωσαν τους περιορισμούς το καλοκαίρι, είναι πιθανό να ευθύνονται για την νέα επιδείνωση της επιδημιολογικής εικόνας στην Ευρώπη, εξηγούν στο Reuters ιολόγοι και ειδικοί στη δημόσια υγεία.
Η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την περασμένη εβδομάδα (έως τις 7 Νοεμβρίου) έδειξε ότι η Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, ήταν η μόνη περιοχή που κατέγραψε αύξηση κρουσμάτων, έως 7%, ενώ άλλες περιοχές ανέφεραν πτώση ή σταθερές τάσεις.
Ομοίως, σημειώθηκε αύξηση 10% στους θανάτους, ενώ σε άλλες περιοχές υπήρχε μείωση.
Κυβερνήσεις και εταιρείες ανησυχούν ότι η παρατεταμένη πανδημία θα εκτροχιάσει την ούτως ή άλλως εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη, για αυτό πολλές χώρες λαμβάνουν μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση της Covid-19.
Στην Ολλανδία, τα μπαρ και τα εστιατόρια θα κλείνουν νωρίς και οι αθλητικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιούνται χωρίς κοινό, σε ένα μερικό lockdown τριών εβδομάδων - το πρώτο στη Δυτική Ευρώπη από το καλοκαίρι.
Η Γερμανία θα επαναφέρει τα δωρεάν τεστ για την Covid-19. Eνα σχέδιο νόμου θέλει να επιβάλλει τη συνέχιση της εφαρμογής μέτρων, όπως η υποχρεωτική μάσκα προσώπου και η κοινωνική απόσταση σε δημόσιους χώρους, μέχρι τον ερχόμενο Μάρτιο.
Η κυβέρνηση της Αυστρίας ετοιμάζεται να επιβάλει lockdown σε άτομα που δεν είναι εμβολιασμένα.
Ενισχυτικές δόσεις
Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ χορηγούν τρίτη δόση του εμβολίου σε ηλικιωμένους και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά η επέκταση της λεγόμενης «αναμνηστικής» δόσης σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την αποφυγή μέτρων όπως το lockdown, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Η ρυθμιστική αρχή φαρμάκων της ΕΕ (EMA) αξιολογεί επίσης τη χρήση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech σε παιδιά ηλικίας 5 έως 11 ετών.
Η Νορβηγία θα προσφέρει μια τρίτη δόση εμβολίου σε όλους ηλικίας 18 ετών και άνω και θα δώσει στους δήμους της τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ψηφιακά «διαβατήρια κορονοϊού». Από την 1η Δεκεμβρίου, η Ιταλία θα προσφέρει επίσης την τρίτη δόση σε άτομα άνω των 40 ετών.
Στις χώρες με την πιο «ανησυχητική» εικόνα η Ελλάδα
«Η επιδημιολογική κατάσταση στην ΕΕ χαρακτηρίζεται αυτή την ώρα από μια ραγδαία και σημαντική αύξηση των μολύνσεων και ένα ποσοστό θνητότητας που είναι χαμηλό όμως αυξάνεται αργά», συνοψίζει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) στην πιο πρόσφατη αποτίμησή του για τους κινδύνους.
Μεταξύ των 27 της Ε.Ε., το Βέλγιο, η Πολωνία, η Ολλανδία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Σλοβενία βρίσκονται στη μεγαλύτερη κατηγορία ανησυχίας.
Στις χώρες που περιλαμβάνονται στην κατηγορία «ανησυχητική» βρίσκονται η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ιρλανδία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Ρουμανία και η Σλοβακία.
Τρεις χώρες βρίσκονται στην κατηγορία «μέτρια ανησυχία» (Γαλλία, Πορτογαλία, Κύπρος) ενώ τέσσερις χώρες βρίσκονται σε αυτήν της «χαμηλής ανησυχίας» (Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία και Μάλτα).
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, ο αριθμός των μολύνσεων και των θανάτων αναμένεται να αυξηθεί περίπου 50% τις επόμενες δύο εβδομάδες, για να φθάσουν έναν εβδομαδιαίο ρυθμό 300 νέων μολύνσεων και 2,7 θανάτων ανά 100.000 κατοίκους.
Το πρόβλημα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη
Οι κυβερνήσεις της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που αγωνίζονται ακόμα να αυξήσουν τα πολύ χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών, χρειάστηκε να λάβουν δραστικά μέτρα.
Η Λετονία, μια από τις λιγότερο εμβολιασμένες χώρες στην ΕΕ, επέβαλε lockdown τεσσάρων εβδομάδων στα μέσα Οκτωβρίου. Περαιτέρω το κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε την Παρασκευή πρόταση να απαγορευτεί σε βουλευτές, που αρνούνται να εμβολιαστούν κατά της Covid-19, να συμμετέχουν σε ψηφοφορίες στο νομοθετικό έργο αλλά και σε συζητήσεις. Παράλληλα, θα γίνει και περικοπή του μισθού τους.
Η Τσεχία, η Σλοβακία και η Ρωσία έχουν επιβάλλει, επίσης, αυστηρότερους περιορισμούς.
Τα εμβόλια από μόνα τους δεν είναι «μαγικό ραβδί» για να νικήσουμε την πανδημία μακροπρόθεσμα, λένε οι ιολόγοι.
Αρκετοί επισημαίνουν το Ισραήλ ως παράδειγμα καλής πρακτικής: εκτός από τους εμβολιασμούς, ενίσχυσε τη χρήση μάσκας και εισήγαγε πιστοποιητικό εμβολίων μετά την αύξηση των κρουσμάτων πριν από λίγους μήνες.
Μέτρα όπως η απόσταση, οι μάσκες και το πιστοποιητικό για εσωτερικούς χώρους είναι απαραίτητα, επιμένουν αξιωματούχοι της υγείας.
«Αν κάτι από αυτά δεν εφαρμόζεται, τότε βλέπουμε καταστάσεις όπως αυτές που επικρατούν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αυτές τις μέρες», καταλήγουν.