Δέκα χρόνια τώρα παρακολουθούμε το ίδιο έργο. Συναχώνονται οι τράπεζες στις ΗΠΑ, πέφτει του θανατά το ευρώ και η ευρωζώνη. Στέλνει ο εμφύλιος τους Σύρους στην προσφυγιά, αλληλοσφάζονται αναμεταξύ τους οι Ευρωπαίοι. Σκάει μύτη ένας ιός στην Κίνα, μπαίνουν αμέσως στην εντατική οι Βρυξέλλες. Σε όποια κρίση εισαγόμενη, η ΕΕ απαντά με μια δική της τρισχειρότερη.
Καιρός να πάψει λοιπόν το παραμύθι. Προβλήματα υπάρχουν και θα υπάρχουν πολλά, η Ευρώπη είναι ΤΟ πρόβλημα.
Αν δεν υπήρχε ο ζουρλομανδύας του ευρώ, οι χώρες του Νότου θα υποτιμούσαν το 2010-12 το νόμισμά τους και θα έπαιρναν καθεμιά τον δρόμο της.
Αν δεν υπήρχε το Σένγκεν και το Δουβλίνο ΙΙ και ο υψωμένος δάκτυλος των φαρισαίων, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία θα είχαν κλείσει μια χαρά τα σύνορά τους από καιρό και θ′ αφήναν τους ψευτοδικαιωματιστές μόνους τους στην υποκρισία και την ιδιοτέλειά τους.
Αν δεν υπήρχε ο κορσές των ”κανόνων” που κυβερνούν τη ζωή μας, τα σύμφωνα σταθερότητας και τα γιουρογκρούπ και τα όρντινα της Φρανκφούρτης, κάθε μια χώρα θα ήξερε τώρα ότι στις κρίσεις μπορεί μόνο στον εαυτό της να στηριχθεί και θα ’χε λάβει εγκαίρως τα μέτρα της.
Είναι εξευτελιστικό χώρες ισχυρές, λίκνα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως η Ιταλία και η Ισπανία να διακονεύουν στην αυλή της Μέρκελ εκλιπαρώντας τους μικρόνοες αυλικούς της. Είναι εξευτελιστικό η πρώην κοσμοκράτειρα Γαλλία χρόνια τώρα να είναι η ουρά του κάθε Σολτς. Οι Γερμανοί ας το πάρουμε απόφαση είναι ανίκανοι να ηγηθούν της ηπείρου μας, να εκπροσωπήσουν με αξιοπρέπεια και σοβαρότητα, όπως κάνει ο ηγέτης δίνοντας πρώτος το παράδειγμα, αυτό το μισό δισ. ανθρώπους που την κατοικούν.
Όντας ”πολιτικός νάνος”, τόσοι το έχουν πει, είναι ανίκανοι όχι να οραματιστούν το 4ο Ράιχ, όπως από κεκτημένη ταχύτητα και παντελή άγνοια της σημερινής Γερμανίας νομίζουν πολλοί, αλλά να δέσουν τα παπούτσια τους. Όταν μια χώρα λειτουργεί καλά μόνο στα εύκολα, είναι ετοιμόρροπη βιτρίνα.
Όντας ακέφαλη, η Ε.Ε. είναι τοξική. Είναι όχι το αντίδοτο αλλά το ενισχυτικό του δηλητηρίου που μας παραλύει. Ο οικονομισμός και ο ηθικισμός της σκοτώνουν και την οικονομία και την ηθική. Κυρίως σκοτώνουν την πολιτική. Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με ρυθμό ραγδαίο και η Ευρώπη πάει σαν το άθυρμα, κάθε άνεμος την παίρνει και τη σηκώνει. Χρειάζεται είκοσι συμβούλια υπουργών κι έξι συνόδους κορυφής για να πάρει μια απόφαση που υπερεπείγει. Κι όταν την παίρνει είναι μόνο και μόνο για να χώσει το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
Δέκα χρόνια απανωτές κι ανεπίλυτες κρίσεις δείχνουν καθαρά δύο πράγματα.
Το πρώτο: ο μέγας βρόχος στον λαιμό της Ε.Ε. είναι το ευρώ. Αν δεν απαλλαγούμε από την νομισματική ένωση, μέλλον δεν υπάρχει. Η πανδημία προσφέρει την ευκαιρία να αναλογιστούμε πώς αυτό θα γίνει συντεταγμένα, συμφωνημένα και συλλογικά. Αν οι χώρες του Νότου από κοινού κάνουν το βήμα, το Βερολίνο θα αναγκαστεί να συναινέσει σε μια μετάβαση όσο γίνεται πιο ομαλή στα εθνικά νομίσματα. Ειδάλλως το κόστος και για το ίδιο θα είναι δυσθεώρητο.
Το δεύτερο: μια Ευρώπη θεμελιωμένη θεσμικά στην ελευθερία διακίνησης των προϊόντων και του κεφαλαίου δεν μπορεί να είναι ενωμένη. Το οικονομείν είναι ζήτημα πολιτισμικό, οι διαφορές στο πεδίο αυτό (το είδαμε επανειλημμένα), οι διαφορές στη νοοτροπία και τη στάση των διαφόρων εθνών, είναι τεράστιες.
Μόνο ως διακρατική συμμαχία, ως διακυβερνητικός συνασπισμός συλλογικής άμυνας και ασφάλειας, μπορεί να υπάρξει μια ευρωπαϊκή κοινοπολιτεία πραγματικά λειτουργική.
Φυσικά, και τα δύο αυτά ακούγονται εγχειρήματα άκρως δυσχερή έως αδύνατα. Απαντώ: το πρώτο, η αποδέσμευση από το ευρώ, θα επέλθει είτε κάνουμε είτε δεν κάνουμε κάτι. Ο κραδασμός θα είναι έτσι κι αλλιώς τεράστιος, αν προνοήσουμε όμως θα αντεπεξέλθουμε ασυγκρίτως πιο επιτυχημένα.
Το δεύτερο, η αμυντική ολοκλήρωση, είναι στο τραπέζι εδώ και δεκαετίες. Η τωρινή στροφή των ΗΠΑ την καθιστά πλέον και κατεπείγουσα. Η αντιμετώπιση της Κίνας, του Ισλάμ, της τρομοκρατίας, της μετανάστευσης είναι κοινά μελήματα. Μπορεί να γίνουν βάση συνεννόησης.
Φτάνει να υπάρχει το εκ των ων ουκ άνευ. Μια ηγεσία δηλαδή διανοητικά ικανή να συλλάβει την έκταση του προβλήματος και πολιτικά ικανή να το χτυπήσει στη ρίζα.
Υπάρχει;