Το 2018 θα είναι μια κομβική χρονιά για την Ελλάδα. Αν όλα πάνε καλά, τον Αύγουστο του 2018 βγαίνουμε από το πρόγραμμα. Υπάρχουν βέβαια ακόμα κάποια, όχι ευκαταφρόνητα, προαπαιτούμενα για το οριστικό κλείσιμο της 3ης αξιολόγησης και της 4ης και τελευταίας την άνοιξη, αλλά δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει πρόβλημα. Το είδαμε άλλωστε και στις πρόσφατες διατάξεις για τους πλειστηριασμούς: με λίγο μασάζ οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμοι να ψηφίσουν όσα ως αντιπολίτευση κατήγγειλαν «ανεβαίνοντας στα κάγκελα».
Αν εξαιρέσουμε τυχόν απρόβλεπτα γεγονότα που ανατρέπουν τα σχέδια πρωθυπουργών («events, my dear boy, events…»), νομίζω ότι το παράθυρο των εκλογών ανοίγει από το φθινόπωρο του 2018. Το αφήγημα της «εξόδου από τα μνημόνια» μαζί με το γεγονός ότι οι συνταξιούχοι δεν θα έχουν δει ακόμα τις περικοπές των συντάξεων (τις ήδη ψηφισμένες που θα ισχύσουν από 1/1/2019), κάνει αρκετά ελκυστική αυτή την περίοδο. Η κεφαλαιοποίηση της «εξόδου από τα μνημόνια» (αν και η αυξημένη επιτροπεία, τα πρωτογενή πλεονάσματα 3.5% ως το 2022, η περικοπή των συντάξεων το 2019, η μείωση του αφορολόγητου το 2020 είναι ήδη εδώ), μπορεί να σερβιρισθεί ως «εθνική παλιγγενεσία» από τους μετρ της προπαγάνδας. Άσχετα αν πλέον θα έχουμε υψηλότερα επιτόκια στη «θάλασσα των αγορών», απ’ότι είχαμε στο «προστατευμένο λιμάνι των δανειστών». Γι αυτό ίσως θα πρέπει να αλλάξουμε φρασεολογία και να μιλάμε για επιδίωξη «συνετής» και όχι «καθαρής» εξόδου που μπορεί να είναι και ξυπόλητη έξοδος σε αγκάθια.
Θεωρώ όμως ότι ο βασικός στρατηγικός σχεδιασμός του Αλέξη Τσίπρα είναι για εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2019, δηλαδή στο τέλος της τετραετίας. Η βούληση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη παράταση παραμονής στην εξουσία θα υπερνικήσει τη βούληση για περιορισμό της ζημιάς, που είναι το επιχείρημα για πρόωρες εκλογές. Επίσης όσο αργότερα θα κάνει εκλογές τόσο πιο κοντά θα είναι στην Προεδρική εκλογή του Μαρτίου του 2020 που δεν θα διστάσει να την εργαλιοποιήσει ξανά. Μπορεί να έχουν προχωρήσει και τα έργα σε εμβληματικές επενδύσεις όπως το Ελληνικό και να το πλασάρει ως success story μιας αριστερής «ρεαλ πολιτίκ», άσχετα αν πανηγυρίζει γι αυτά που πολεμούσε. Η συνέπεια λόγων και έργων δεν ήταν ποτέ άλλωστε το δυνατό του σημείο.
Πιστεύω λοιπόν ότι ο Πρωθυπουργός το επόμενο διάστημα θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει στους εταίρους μας (κάτι που ήδη έχουν αντιληφθεί), ότι τα μνημόνια προχωρούν καλύτερα από το αριστερό πεζοδρόμιο, αποβλέποντας σε κάποια μέτρα για το χρέος και ίσως σε μια αναβολή των περικοπών των συντάξεων για μετά το 2019 ώστε να κάνει τις εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2019, όπως είναι ο βασικός σχεδιασμός του. Γι αυτό, θα εύχεται να πάνε καλά τα νούμερα μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018. Για να πάνε όμως καλά τα νούμερα θα πρέπει να έχουν ξεζουμιστεί οι πολίτες (όσοι έχουν απομείνει να παράγουν) και από την άλλη να αρχίσουν να υλοποιούνται οι ψηφισμένες μεταρρυθμίσεις (αποκρατικοποιήσεις, αποκομματικοποίηση του κράτους κλπ). Υπάρχει επίσης και η συνταγματική αναθεώρηση, ίσως και μια νέα πρόταση για εκλογικό νόμο τα οποία και αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αυξήσουν την εντροπία του πολιτικού συστήματος.
Αν και δεν πιστεύω ότι είναι το βασικό σενάριο, δεν είναι όμως διόλου ευκαταφρόνητες οι πιθανότητες να μπαίνουμε σε λίγες μέρες σε εκλογική χρονιά. Πότε μέσα στο 2018; Πριν το καλοκαίρι του 2018 η τυχόν απροθυμία να κλείσει η 4η και τελευταία αξιολόγηση θα οδηγήσει σε κρίση και πιθανές εκλογές. Ή από ένα «απρόβλεπτο γεγονός» όπως π.χ. το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων που επανέρχεται και ο συγκυβερνήτης κ. Καμμένος έχει ήδη πιάσει πρώτο στασίδι προκαλώντας αμηχανία και εκνευρισμό στην κυβέρνηση. Μπορεί δηλαδή το Σκοπιανό να είναι εκείνο το κρίσιμο τουβλάκι στο JENGA της συγκυβέρνησης, που αν κουνηθεί καταρρέει το οικοδόμημα της συγκυβέρνησης. Μετά τον Αύγουστο του 2018, γύρω στο φθινόπωρο, αν τα νούμερα δεν προοιωνίζονται καλά για το 2019, πάλι οι εκλογές θα είναι μια πιθανή διέξοδος για τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να περάσει τον «μουτζούρη» στη ΝΔ.
Το σίγουρο πάντως είναι ότι το 2018 θα είναι μια καθοριστική χρονιά για τις πολιτικές εξελίξεις, μια χρονιά πολιτικών ανακατατάξεων, ανεξάρτητα αν πρόκειται για εκλογική ή προεκλογική χρονιά...