Οι μέρες που ζούμε μοιάζουν με τις περυσινές. Τέλη του 2016 ξεκίνησαν για άλλη μια φορά οι τυμπανοκρουσίες για το γεγονός του 2017 που θα ήταν η «Λύση του Κυπριακού». Στις Διεθνείς Σχέσεις βέβαια, είναι φθηνό να παριστάνουμε τον Κάλχα. Είναι θέμα ανάγνωσης συγκυριών. Σε εκείνο το άρθρο, είχα σταθεί στις περιφερειακές ισορροπίες που δε θα επέτρεπαν στην Τουρκία να δράσει ετσιθελικά. Φέτος, είναι «η χρονιά του Σκοπιανού». Ο γράφων αμφιβάλλει στο ότι θα λυθεί το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, παρόλα αυτά, μια συνεκτική διαπραγματευτική γραμμή που θα στηριζόταν σε επιχειρήματα καθαρά περιφερειακά, θα ήταν απαραίτητη για να μην οδηγούμαστε στις «όποιες λύσεις».
1. Δεν διαπραγματευόμαστε ένα σοβαρό ζήτημα με μια ασταθή κυβέρνηση.
Οι Διεθνείς Σχέσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις διαπραγματεύσεις, την εκτίμηση ρίσκου και τη λήψη αποφάσεων. Όπως στη Φυσική οι τύποι έχουν παρονομαστή τον χρόνο (t) έτσι συμβαίνει και με τις διαπραγματεύσεις. Η συγκυρία είναι εκείνη που καθιστά κάποιες αποφάσεις ορθολογικές και κάποιες άλλες, λιγότερο ορθολογικές. Στόχος της ελληνικής διαπραγματευτικής γραμμής πρέπει να είναι να καταστήσει μια συμπαγή γραμμή άμυνας που θα πετυχαίνει ταυτόχρονα 3 στόχους. Ο ένας είναι τη θέση επιχειρημάτων προς την πλευρά των Σκοπίων. Ο άλλος είναι, αυτά τα επιχειρήματα να μπορούν να αξιοποιηθούν και έναντι του διεθνή παράγοντα. Τρίτον, να μην καταστήσει την ελληνική πολιτική ως «αντιδραστική» και «αδιάλλακτη». Είναι ένα μάθημα που πρέπει να πάρουμε από το ελληνο/κυπριο-τουρκικά.
Η έμφαση πρέπει να δοθεί εκεί που θα έχουμε οφέλη. Η καλή θέληση της νέας κυβέρνησης των Σκοπίων πρέπει να επαινεθεί. Ωστόσο, πρέπει να καταστεί σαφές οτι δεν αρκεί. Ο λόγος είναι οτι βρίσκεται σε ένα δίλημμα. Πρέπει ταυτόχρονα να ευχαριστήσει τους Αλβανούς της συγκυβέρνησης, χωρίς να απογοητεύσει την αντιπολίτευση και τους οπαδούς του Γκούεφσκι ο οποίος έχει καταφέρει να φανατίσει μια κρίσιμη μάζα με την ψευδομακεδονική προπαγάνδα. Επομένως, το επιχείρημα πρέπει να έχει σκοπό την υπογραφή κάποιοων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης τα οποία θα διασφαλίζουν τη θέληση της ελληνικής πλευράς για τη συνεχή ροή των συνομιλιών και ταυτόχρονα, την κατάδειξη της κυβερνητικής αστάθειας της χώρας των Σκοπίων.
2. Ο αλβανικός παράγοντας θα αποτελέσει πρόβλημα για τα Σκόπια.
Οι Αλβανοί δε θέλουν να ακούν για Μακεδονία. Ο λόγος είναι απλός. Η γεωστρατηγική ονείρωση των Τιράνων, είναι η Μεγάλη Αλβανία. Βασικό χαρτί της Αλβανίας στο νέο μεγάλο παιχνίδι των Βαλκανίων, είναι η αλβανική ταυτότητα και τα δυνατά δημογραφικά δεδομένα που παρουσιάζει. Η ανάδειξη της προσωρινότητας της όποιας ονομασίας, θα μπορούσε να προκύψει από όσους βιάζονται να λύσουν το Σκοπιανό, θα ήταν απλώς μια λύση-μπάλωμα. Πολύ γρήγορα, λόγω της ρευστότητας της περιοχής των Βαλκανίων, το ζήτημα θα επανερχόταν για αναθεώρηση.
3. Το Μαυροβούνιο είναι ήδη μέλος του ΝΑΤΟ και το Κοσσυφοπέδιο είναι ασφαλές.
Λίγο μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσο πιέζουν οι ΗΠΑ και κυρίως, πώς πιέζουν για λύση. Στην Ελλάδα, ακόμη και όταν ο δυτικός παράγοντας δεν ασχολείται με τα δικά μας θέματα, έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση οτι αν διαφωνήσουμε μαζί του, θα γίνει πόλεμος. Όπως είδαμε και με το Κυπριακό, είναι άλλο πράγμα η πίεση και άλλο πράγμα η κατάληξη ενός ζητήματος. Τις ΗΠΑ τις ενδιαφέρει να μπει μια τάξη υπέρ αυτών, στα Βαλκάνια. Δεν έχουν σκοπό να πιέσουν να δώσουμε την εθνική μας κληρονομιά, ούτε να ανοίξουμε άλλο έναν ασκό Αιόλου αλυτρωτισμού. Γιατί; Γιατί μέσα από τον αλυτρωτισμό και την αστάθεια, θα υπάρχει χώρος πάντα για την Ρωσία.
Χρειάζεται να τονίσουμε πως το Μαυροβούνιο είναι ήδη μέλος του ΝΑΤΟ. Το προαναφερθέν κράτος, βρίσκεται σε κομβική θέση και εξασφαλίζει μια καλή θέση στις ΗΠΑ αναφορικά με τα ρωσικά σχέδια ενεργειακής διπλωματίας. Επιπρόσθετα, το Κοσσυφοπέδιο θα μετατραπεί σε μια μεγάλη αμερικανική βάση. Δεν είναι επείγουσα η εισδοχή των Σκοπίων. Επίσης, η συγκεκριμένη αμερικανική κυβέρνηση δίνει πολύ μεγάλη σημασία στο φαινόμενο που αναπτύχθηκε μετά το 1991 και μπορεί να συνοψιχθεί στο «ασυδοσία αυτοδιάθεσης». Η σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ, γνωρίζει για δικά της συμφέροντα να υπερασπίζεται το έθνος-κράτος ως μονάδα της διεθνούς κοινότητας. Ας αναλογιστεί όποιος μας πιέσει, τι δεδικασμένο θα αξιοποιήσει η Ρωσία σχετικά με την ανατολική Ουκρανία. Και αυτό, είναι μόνο ένα ζήτημα. Αν θέλουμε να βρούμε έναν game changer στα Βαλκάνια, καλό θα ήταν να προτείνουμε την αρχή οικοδόμησης μιας σταθερότητας από το τρίγωνο Αλβανία-Βοσνία-Σερβία. Στη Βοσνία, 30% της RS, ζητούν απόσχιση και ένωση με τη Σερβία. Οι Σέρβοι εξοπλίζονται από τη Ρωσία και ταυτόχρονα, ετοιμάζονται να μπουν στην Ε.Ε το 2025 σύμφωνα με τον Κύριο Γιούνκερ.
4. Ανάδειξη του γόνιμου ρόλου που διαδραμάτισε η Ελλάδα στο παρελθόν.
Η Ελλάδα χρειάζεται πολιτικό marketing. Η κακοποίηση του όρου «έντιμος συμβιβασμός» μας έχει οδηγήσει αρκετές φορές σε τύφλωση. Δεν ήταν «έντιμος συμβιβασμός» η επιτυχία της Ελλάδας στο να εισέλθουν Βουλγαρία και Ρουμανία στις δυτικές δομές διεθνούς οργάνωσης. Οφείλουμε να τονίσουμε και στα Σκόπια και στον διεθνή παράγοντα οτι η Ελλάδα πέτυχε να δημιουργήσει ένα δίπολο εξαιρετικών σχέσεων με τη Βουλγαρία, η οποία ήταν για πολλές δεκαετίες, ο βόρειος κίνδυνος της χώρας μας. Η εξομάλυνση και η ραγδαία βελτίωση των σχέσεών μας με την Σόφια, αποτελεί εξαίρεση στα Βαλκάνια και όχι τον κανόνα. Ειδικά για την Ε.Ε και τις ΗΠΑ, η περίοδος που διανύουμε είναι τέτοια που ενθαρρύνει την περίσκεψη αναφορικά με τις fast-track διευρύνσεις με χώρες-μετακομμουνιστικά καθεστώτα. Το τελευταίο που θα ήθελε το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε, θα ήταν να έχει μέλη που προκαλούν ζητήματα αλυτρωτισμού και έχουν αστάθεια.
Η Σερβία γνωρίζει οτι ο αλβανικός παράγοντας θα ενισχυθεί στα Σκόπια. Αν τα Σκόπια μπουν στο ΝΑΤΟ άμεσα, χωρίς να έχει προκύψει μια συνολική διευθέτηση των αμερικανορωσικών σχέσεων σε όλες τις περιφέρειες της ευρύτερης περιοχής, τότε η Σερβία θα πλησιάζει όλο και περισσότερο στη Ρωσία.
5. Η είσοδος στο ΝΑΤΟ, δε λύνει τίποτε, δεν εξασφαλίζει καμία συμπόρευση.
Κάπου εδώ, μπαίνει στη φαρέτρα της ελληνικής διαπραγματευτικής γραμμής, η Τουρκία. Η Άγκυρα είναι βασικό κομμάτι του νατοϊκού puzzle. Με ποιών το πλευρό πολεμά στη Συρία; Ποιό νατοϊκό μέλος έχει αγοράσει S-400; Η τουρκική επιρροή σε Σκόπια, Αλβανία, Βοσνία, γίνεται για χάρη του ΝΑΤΟ και για χάρη της βαλκανικής σταθερότητας; Η Τουρκία βρίσκεται υπό τη στρατηγική ομηρία της Ρωσίας. Ο κύριος λόγος αυτής της ομηρίας είναι η αγκίστρωση του Ερντογάν που χωρίς τη συμμαχία με τη Ρωσία, θα απωλέσει τη θέση του στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, ασταθείς κυβερνήσεις δεν πρέπει να μπαίνουν με διαδικασία fast track σε διεθνείς οργανισμούς ειδικών αρμοδιοτήτων όπως είναι το ΝΑΤΟ. Η πρώτη μέριμνα πρέπει να είναι η διευθέτηση του χάους στην περιοχή.
Η μείωση του οργανωμένου εγκλήματος, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και η θεσμική βοήθεια της Δύσης στα Βαλκάνια με την ταυτόχρονη δημιουργία ενός νέου προγράμματος εισδοχής τους στους ευρωατλαντικούς θεσμούς στο μέλλον, έτσι ώστε οι μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις τύπου Ζάεφ, να μπορούν να έχουν πολιτικό χρόνο. Με πραγματικά διαλλακτικές κυβερνήσεις που δεν βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος, μπορούν να προκύψουν αυθεντικοί συμβιβασμοί οι οποίοι θα στηρίζονται στο σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της εμπορικής διαχείρισης αυτής. Αυτοδιάθεση η οποία δε στηρίζεται στην καλή γειτονία ενώ αντίθετα στηρίζεται σε εκτός διεθνούς δικαίου πρακτικές, όχι μόνο δεν είναι αυτοδιάθεση, αλλά συνιστά απροκάλυπτο αλυτρωτισμό. Προσωπικά θεωρώ ότι κανείς στη Δύση, ούτε στα ίδια τα Σκόπια, επιθυμεί να γίνουν τα Βαλκάνια η Μέση Ανατολή της νοτιοανατολικής Ευρώπης.