Με 8 ολυμπιακά μετάλλια και 30 μετάλλια σε παγκόσμια πρωταθλήματα στο ενεργητικό της, η Αμερικανίδα Simone Biles θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες αθλήτριες της γυμναστικής όλων των εποχών.
Ποια είναι, λοιπόν, η επιστήμη πίσω από την επιτυχία της;
Υπάρχει ένας συγκεκριμένος «παράγοντας Χ» που η Gina Pongetti, πρώην γυμνάστρια και φυσιοθεραπεύτρια που περιθάλπει αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού το 2024, αποκαλεί «η Simone είναι η Simone ».
Πέρα από αυτό, η απάντηση βρίσκεται στην αφοσιωμένη εκπαίδευση της Biles στο νευρομυϊκό της σύστημα, δηλαδή από τη λωρίδα ιστού που διασχίζει τον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου και ελέγχει την κίνηση, μέχρι τους αισθητήριους υποδοχείς που παρέχουν ανατροφοδότηση στους ίδιους τους μυς, εξηγεί η Gina Pongetti, πρώην γυμνάστρια και φυσικοθεραπεύτρια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι.
«Το να είσαι κορυφαίος αθλητής είναι ένα επίπεδο. Το να ανέβεις στο επίπεδο της Simon προϋποθέτει απόλυτη κατανόηση του σώματός και των σημάτων εισόδου που φτάνουν σε αυτό», λέει η Pongetti.
Η Biles ξεχωρίζει από τις άλλες αθλήτριες, τόσο ως προς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται το σώμα της τον χώρο και τον τρόπο με τον οποίο βελτιώνει τη μυϊκή της μνήμη, «όσο και ως προς το ότι αυτή έχει μία από τις πιο εκπληκτικές βάσεις δύναμης και φυσικής κατάστασης που έχω δει ποτέ σε αθλήτρια», πρόσθεσε η ίδια.
Η ιδιοδεκτικότητα στην τελειότητα της Simon BilesΗ Biles ξεκίνησε τη γυμναστική σε ηλικία 6 ετών. Το ξεκίνημα σε τόσο μικρή ηλικία είναι σύνηθες στους κορυφαίους γυμναστές, καθώς οι αναπτυσσόμενοι εγκέφαλοι είναι ικανοί να προσλαμβάνουν πληροφορίες, δήλωσε ο Δρ. David Neuman, μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Ορθοπεδικής Χειρουργικής και κλινικός διευθυντής του NY Sportscare στο Μανχάταν.
Ιδιαίτερα σημαντική για τους γυμναστές είναι η ιδιοδεκτικότητα, δηλαδή η ικανότητα του σώματος να λαμβάνει πληροφορίες από το δέρμα, τους στους μύες και τις αρθρώσεις.
Η αίσθηση αυτή εξαρτάται από σήματα από εξειδικευμένα κύτταρα μέσα στους μύες, τους τένοντες και τις αρθρώσεις.
Στους μύες, για παράδειγμα, δέσμες νεύρων που ονομάζονται μυϊκές άτρακτοι, λένε στον εγκέφαλο πόσο τεντωμένος ή συσπασμένος είναι ένας μυς.
Στο δέρμα και στις αρθρώσεις, υποδοχείς γνωστοί ως σωμάτια Pacinian, αντιδρούν γρήγορα στην αίσθηση της πίεσης.
Όταν η Biles αγωνίζεται στο άλμα, αυτά τα σωμάτια είναι ένας από τους βασικούς πληροφοριοδότες της ως προς το πόσο ευθεία ακουμπούν οι παλάμες της στο όργανο και αν έχει μεταφέρει αποτελεσματικά τη δύναμη που χρειάζεται για να εκτοξευτεί και να περιστραφεί στον αέρα.
Καμία από αυτές τις αποφάσεις δεν είναι συνειδητή. Οι κινήσεις συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που ο κινητικός σχεδιασμός πρέπει να είναι εκ των προτέρων προγραμματισμένος, εξήγησε η Pongetti.
Μάλιστα, παρομοίασε την κίνησή της με ένα σόου πυροτεχνημάτων, στο οποίο ανάβουν ταυτόχρονα φιτίλια διαφορετικού μήκους.
Η προγραμματισμένη ακολουθία ενεργοποιείται όταν ο ασκούμενος κάνει το πρώτο του βήμα. Στην κινητική μάθηση, η σύνδεση των κινήσεων με αυτόν τον τρόπο ονομάζεται «chunking», δήλωσε ο Gregory Youdan, ανεξάρτητος επιστήμονας της κίνησης και χορευτής στη Νέα Υόρκη.
Στη συνέχεια, καθ’ όλη τη διάρκεια της ακολουθίας της άσκησης, το σύστημα ιδιοδεκτικότητας λέει στον αθλητή αν όλα πάνε καλά.
Οι μύες και η περιτονία, ο πλούσιος σε νεύρα συνδετικός ιστός που καλύπτει τους μύες και τα όργανα, ανταποκρίνονται ανάλογα με τις απαιτούμενες κινήσεις για να κάνουν μικροσκοπικές διορθώσεις.
Και εδώ είναι που έρχεται η περίφημη «εργασιακή ηθική» της Biles. Για να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο αυτοματοποίησης, οι γυμναστές πρέπει να εξασκούνται τέλεια.
Πρόκειται για μια σταδιακή διαδικασία που ξεκινά σε μαξιλάρια χαλαρού αφρού ενός γυμναστηρίου, μια δομή που μοιάζει με πισίνα και είναι γεμάτη με κύβους αφρού, όπου οι ασκούμενοι μπορούν να πέσουν χωρίς να χτυπήσουν.
Από εκεί, οι αθλητές φτάνουν σιγά-σιγά στο να κάνουν τις ασκήσεις στο δάπεδο της γυμναστικής χωρίς μαξιλάρια.
«Καθώς κάθε βήμα προχωράει, το επίπεδο της αυτοπεποίθησής σας θα πρέπει να αυξάνεται, επιτρέποντάς σας έτσι να παίρνετε περισσότερα ρίσκα μιας λιγότερο επιεικούς προσγείωσης», εξηγεί η Pongetti.
Σε μια μελέτη του 2004, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια ακολουθία κινήσεων των δακτύλων, και όχι ασκήσεις γυμναστικής, για να διερευνήσουν πώς αυτό το είδος απομνημονευμένης κινητικής μάθησης γίνεται αυτόματο.
Οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου διερευνήθηκα τόσο όταν άνθρωποι μάθαιναν για πρώτη φορά τις κινήσεις των δακτύλων, όσο και ακολούθως, αφού έμαθαν να τις κάνουν αυτόματα.
Ωστόσο, η εγκεφαλική δραστηριότητα μειώθηκε ελαφρώς σε πολλές περιοχές μόλις η κίνηση έγινε αυτόματη, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο αυτοματισμός προέρχεται από την αύξηση της αποδοτικότητας.
Το 2016, οι ερευνητές πρότειναν μια νέα θεωρία που ονομάστηκε θεωρία του κινητικού ελέγχου (Optimizing Performance Through Intrinsic Motivation and Attention for Learning, OPTIMAL).
Αυτή υποδηλώνει ότι η εξωτερική εστίαση της προσοχής (στο αποτέλεσμα της κίνησης και όχι στην ακριβή εστίαση σε ένα μόνο μέρος του σώματος), συμβάλλει στην ομαλή εξέλιξη αυτής της διαδικασίας μάθησης.
«Οι αθλητές εστιάζουν στη διαδικασία και την τεχνική», δήλωσε ο δρ. Lorenzo Norris,, ψυχίατρος και ιατρικός διευθυντής του Κέντρου Ανθεκτικότητας και Ευεξίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου George Washington.
Η εξάσκηση δεν κάνει μόνο το τέλειο, αλλά δημιουργεί επίσης και την αυτοκυριαρχία: Με την εξάσκηση των δεξιοτήτων ξανά και ξανά, οι κορυφαίοι αθλητές μπορούν να παραμείνουν ψύχραιμοι και συγκεντρωμένοι σε αγχωτικούς αγώνες, κατέληξε ο Norris.
Σε απόλυτο θρίαμβο των ΗΠΑ και της Σιμόν Μπάιλς εξελίχθηκε ο τελικός του ομαδικού γυναικών στο Ολυμπιακό τουρνουά της Ενόργανης Γυμναστικής των Αγώνων του Παρισιού, με τις Αμερικανίδες γυμνάστριες να μετατρέπουν σε περίπατο τους 4 κύκλους ασκήσεων και να κατακτούν το χρυσό μετάλλιο με 171.296 βαθμούς.
Αυτό ήταν το 5ο χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο για την 27χρονη γυμνάστρια η οποία επέστρεψε στην κορυφή μετά τα 4 χρυσά στους Αγώνες του Ρίο, καθότι στο Τόκιο είχε πάρει το αργυρό στο ομαδικό και ένα χάλκινο στη δοκό ισορροπίας.