Απέναντι στην αλυσιδωτή εξέλιξη των βίαιων καταρρεύσεων καθεστώτων χωρών από την Βόρειο Αφρική έως την Μέση Ανατολή, από τον Σαντάμ Χουσεΐν μέχρι τον Καντάφι, την δημιουργία διαρκών προσφυγικών ροών, το βαθύ δόγμα της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δημιουργεί νέα πεδία και ζώνες ανάπτυξης του, χωρίς καμία υπεκφυγή στον τρόπο που αντιμετωπίζει την διεθνή έννομη τάξη. Τις συμβάσεις και τις συνθήκες πάνω στις οποίες έχουν οικοδομηθεί οι διακρατικές σχέσεις τον τελευταίο αιώνα.
Στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, με αιχμή τα ζητήματα ενεργειακής πολιτικής, η Τουρκία συμπεριφέρεται με έναν κλιμακούμενο εκνευρισμό. Που ξεφεύγει από την στρατιωτική κατοχή της Κύπρου, την κλιμακούμενη και διαχρονική αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.
Η Τουρκία παράγει καταστάσεις στην προσφυγική κρίση, στον Συριακό εμφύλιο, συντηρεί εντάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογειακής λεκάνης. Αποτυπώνει μια στάση αυτονόμησης ακόμα και από τον μεταπολεμικό ρόλο της εντός της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Διαταράσσει τις σχέσεις της σχεδόν με το σύνολο των χωρών της περιοχής, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Σαουδική Αραβία, αμφισβητεί χωρίς προσχήματα Συνθήκες όπως της Λωζάνης, δημιουργεί πρωτοφανή δεδομένα, όπως το πρόσφατο μνημόνιο με την αμφισβητούμενη Λιβυκή εξουσία.
Η εταιρική σχέση της με την Ε.Ε. έχει πάψει να απασχολεί προ πολλού την κυρίαρχη Τουρκική πολιτική τάξη. Όλο το πλέγμα της παρουσίας της στην περιοχή, χαρακτηρίζεται από μια διπλωματία της έντασης, δημιουργώντας όμως υπερέκθεση σε πολλά μέτωπα για την ίδια.
Και εδώ έρχονται οι μείζονες προκλήσεις για την ελληνική εξωτερική πολιτική, που μπορεί να είναι και η στιγμή της αλήθειας, απέναντι και στο ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Την αποτύπωση και χάραξη μιας νέας, σταθερής, εθνικής εξωτερικής πολιτικής, με αρχιτεκτονική ισχυρών πυλώνων και ορίζοντα μακράς πνοής, που θα θέτει σε κινητικότητα τον διάλογο, απομακρυνόμενη από τον παγερό ρεαλισμό της αδρανοποίησης των ζητημάτων.
Να σταματήσουμε να λειτουργούμε φοβικά και να δημιουργήσουμε εμείς την στρατηγική του διαλόγου. Να θέσουμε μια τολμηρή αντιμετώπιση στα ζητήματα που θεωρούμε ότι έχουμε διαφορές με την Τουρκία, σύροντας την σε αυτό το πεδίο. Δείχνοντας στους εταίρους μας, ότι εμείς έχουμε τον ρόλο της υπεύθυνης δύναμης στην περιοχή.
Εάν γυρίσουμε πίσω στην ιστορική καταγραφή, θα διαπιστώσουμε ότι όποτε δεν αξιοποιήσαμε την συγκυρία χρόνου και πραγμάτων, στην συνέχεια βρεθήκαμε σε δυσχερέστερη θέση. Και το παράδειγμα μας το δίνει τόσο το Κυπριακό ζήτημα, όσο και οι σχέσεις μας με το κράτος της Βόρειας Μακεδονίας. Σαράντα πέντε χρόνια μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο και τον διαμελισμό του νησιού, κάθε χρόνος που περνούσε χωρίς λύση, παγιώνονταν τα τετελεσμένα που δημιουργούσε η Τουρκία. Στο ζήτημα με τα Σκόπια, το πακέτο Πινέϊρο την 10ετία του ’90 ήταν ένας αποδεκτός εθνικός συμβιβασμός, που δυστυχώς χάθηκε.
Στο σημαντικό άρθρο του «Εμείς και η Τουρκία», στα ΝΕΑ [ 14.12.2019 ], ο πρέσβης ε.τ. Ιωάννης-Αλέξιος Ζέπος, επισημαίνει εύστοχα « Η θεωρία που κυριάρχησε για πολλά χρόνια, στο πολιτικό-κομματικό στερέωμα, ότι δηλαδή θα πρέπει να αποφύγουμε κάθε εμπλοκή και να αφήσουμε τα θέματα αυτά να εξελιχθούν μόνα τους, διότι στο άμεσο μέλλον θα επιλύοντο, χωρίς δική μας ανάμειξη, ήταν βαθύτατα εσφαλμένη ».
Αντί να μένουμε προσκολλημένοι στην καταγγελία των αμφισβητούμενων πρακτικών της Άγκυρας, ας δημιουργήσουμε με μεθοδικότητα ένα τολμηρό πλαίσιο διεκδικητικού διαλόγου. Η στασιμότητα απέναντι στα όποια αντιφατικά γεγονότα δημιουργεί η Τουρκία, στα ενεργειακά ζητήματα, στην γενικότερη πολιτική της στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στην Μέση Ανατολή, εξυπηρετεί μόνο μια κοντόφθαλμη ρητορική, ενώ το ζητούμενο και εθνικά επωφελές, είναι να προωθήσουμε και σε αυτό να πιέσουμε την Τουρκία, επίλυσης μόνο των υπαρκτών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στην βάση οικοδόμησης μιας πάγιας εθνικής γραμμής.
Η Τουρκία έχοντας ανοικτά τα ζητήματα της συριακής κρίσης και της παράνομης ενεργειακής εμπλοκής της στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν επιδεικνύει σώφρονα διάθεση συναινετικής προσέγγισης σε μια προσφυγή στον μηχανισμό του Διεθνούς Δικαστηρίου, την οποία θα πρέπει να αποδεχτεί χωρίς υποσημειώσεις.
Η χώρα πρέπει να θέσει σε κίνηση αυτή την εθνική γραμμή, έχοντας οριοθετήσει ότι αυτά που θέτουμε ως εθνικές διεκδικήσεις σύμφωνα με τις Διεθνείς Συμβάσεις, μπορούν να επιτευχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εντός των πλαισίων του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Στην χάραξη μιας εξωτερικής πολιτικής μακράς πνοής, ας έχουμε υπ’όψιν μας, ότι όποτε η χώρα επέδειξε εξωστρέφεια και πνεύμα ανοικτών οριζόντων, επέτυχε εντός του Διεθνούς Δικαίου, ιστορικά εθνικά κέρδη, όπως συνέβη με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Αντίθετα, όποτε μείναμε περίκλειστοι στην εθνική μας εσωστρέφεια, οι εξελίξεις ήταν δυσμενείς.
Η χώρα ευτυχώς είναι ενταγμένη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, το κατάλληλο πλαίσιο για να θέσει η χώρα μια εξωτερική πολιτική αποτρεπτική των τουρκικών απαιτήσεων, αποτελεσματικής ενεργοποίησης όλου του μηχανισμού μιας στοχευμένης κινητικότητας, από την οποία δεν μπορεί να αποκλείεται η Χάγη.
Μια εξωτερική πολιτική ενδεδειγμένου ρεαλισμού, ισχύος, αποτροπής τετελεσμένων σχεδιασμών, θα αποτυπώνει τα εθνικά κέρδη και οφέλη, όπου θα κυριαρχούν οι όροι ειρήνης και συνεργασίας, προς όφελος όχι μόνον των χωρών της περιοχής, αλλά συνολικά όλης της διεθνούς πολιτικής που αναζητά την επίτευξη συμφωνιών πάνω στο Διεθνές Δίκαιο, προς όφελος της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής διάστασης.
Η χώρα χρειάζεται ενεργητική, πολύπλευρη και διεκδικητική διπλωματία, απέναντι στην απρόβλεπτη λογική εσωστρεφούς στόχευσης και εσωτερικής κατανάλωσης, που δημιουργείται από τον Τούρκο ηγέτη. Η στρατηγικού χαρακτήρα και προσανατολισμού θέση μιας εξωτερικής πολιτικής πρωτοβουλιών, θα ενισχύσει τον ρόλο και την παρουσία της χώρας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου, των διεθνών σχέσεων στην βάση σεβασμού των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, ενισχύοντας τον ρόλο και την προοπτική μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που με ατολμία είναι η αλήθεια καλείται να εμβαθύνει την στρατηγική της για μια γνήσια και αποτελεσματική Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, επαναδιατυπώνοντας την μεσογειακή της πολιτική.
,
* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης, είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Οι απόψεις είναι αυστηρά προσωπικές.