Ίσως και εμείς όταν ήμασταν μικροί ακούσαμε κάποιον ενήλικα να λέει πως ήμασταν υπερβολικά «ώριμοι για την ηλικία μας». Η ίσως εμείς οι ίδιοι να έχουμε κάνει μια τέτοια διαπίστωση για κάποιο παιδί του κύκλου μας. Κι ενώ η φράση από μόνη της σαφώς δεν μπορεί να θεωρηθεί προσβολή, μερικές φορές παίρνει ένα βαθύτερο και πιο περίπλοκο νόημα, σύμφωνα με τους θεραπευτές.
«Νομίζω ότι γενικά προορίζεται ως κομπλιμέντο», σημειώνει ο Τζάστιν Ουίλιαμς κοινωνικός λειτουργός με έδρα τη Φιλαδέλφεια. «Αλλά παρά αυτή την αρχική πρόθεση, η εν λόγω φράση απειλεί να προκαλέσει μπελάδες», προειδοποιεί ο ίδιος.
Σε ορισμένα παιδιά, το να τους λέμε ότι παραείναι ώριμα για την ηλικία τους, δεν έχει τον παραμικρό αντίκτυπο. Όμως άλλα παιδιά, ενδέχεται να θεωρήσουν πως αυτή τους η ωριμότητα είναι πρόβλημα. Και οι ειδικοί εξηγούν γιατί.
Τι μπορεί να συμβεί αν λέμε διαρκώς σε ένα παιδί ότι είναι πολύ ώριμο για την ηλικία του
1. To παιδί ενδέχεται να φορτωθεί στις πλάτες του ευθύνες που δεν του αναλογούν
Ένα παιδί που ακούει διαρκώς εγκώμια για την ωριμότητά του, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να θεωρήσει ότι είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια των μικρότερων αδερφών του ή ακόμη-ακόμη και για τη φροντίδα των γονέων του. Και όταν μιλάμε για φροντίδα και ασφάλεια, εννοούμε τόσο σε σωματικό, όσο και σε συναισθηματικό ή διανοητικό επίπεδο. Ενδεικτικά, ακόμα κι αν δεν είναι η ηλικία του το παιδί μπορεί να αρχίσει να ασχολείται με την παρασκευή γευμάτων, το άλλαγμα ενός μωρού της οικογένειας, τον καθαρισμό των δωματίων, το σίδερο, θέτοντας σε κίνδυνο πέρα από την παιδικότητά του και τη σωματική του ακεραιότητα.
2. Το μικρό μας θα μεγαλώσει τόσο γρήγορα που θα στερηθεί την πιο ανέμελη περίοδο της ζωής του μαζί και όλες τις αναμνήσεις που τη συνοδεύουν
«Όταν μας λένε διαρκώς ότι είμαστε πολύ ώριμοι για την ηλικία μας, αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως προτροπή για να μεγαλώσουμε όντως πιο γρήγορα από όσο θα έπρεπε», προειδοποιεί η Μάγκι Λανσιόνι, εξουσιοδοτημένη επαγγελματική σύμβουλος με έδρα το Νιου Τζέρσι.
Κι αυτό γιατί τα παιδιά μπαίνουν ασυνείδητα στο παιχνίδι του να ικανοποιήσουν τις δικές μας προσδοκίες και να αποκτήσουν τα εφόδια και τα προτερήματα που αναγνωρίζουμε εμείς σε αυτά. Όμως, ένα παιδί «υπερβολικά ώριμο για την ηλικία του», που αναλαμβάνει να φροντίζει τα μικρότερα αδέρφια του - κακά τα ψέματα - δεν θα μπορεί να μένει έξω μέχρι αργά παρέα με τους φίλους του ή να επικεντρωθεί σε κάποιο χόμπι. Γιατί έχει διαρκώς στο μυαλό του τις υποχρεώσεις που πάνε πακέτο με το «προσόν» της ωριμότητας και ίσως έτσι ξεχνά την παιδική του φύση.
3. Το νεαρό αγόρι ή το νεαρό κορίτσι φοβάται πως δεν είναι σε θέση να υπάρξει ως παιδί
Και τότε το παιδί νιώθει ανόητο κάθε φορά που υποπίπτει σε σφάλματα ή κάθε φορά που αγνοεί ή δεν γνωρίζει στο 100% κάτι για το οποίο του θέτουν ερωτήσεις. Ενώ αυτό ακριβώς οφείλουμε να αναμένουμε από ένα παιδί: Να κάνει λάθη και να μαθαίνει μέσα από αυτά. Ειδάλλως ασκείται μια ανεξέλεγκτη πίεση, εσωτερική και εξωτερική, που απειλεί να οδηγήσει στην απομόνωση, την μελαγχολία ή ακόμη και τον αυτοτραυματισμό.
4. Το παιδί νιώθει ότι περιμένουμε από αυτό να φέρει εις πέρας όλες μας τις υποχρεώσεις και να εκπληρώσει κάθε μας προσδοκία
Δεν είναι δίκαιο από την πλευρά ενός ενήλικα να περιμένει από ένα παιδί να είναι ώριμο ή να στηρίζεται σε ένα παιδί για τις δικές του ανάγκες του. Αλλά καλώς ή κακώς, ακόμα και οι πιο τρυφεροί γονείς το παθαίνουμε. Γιατί όταν ένα παιδί επιδεικνύει σοβαρότητα, τείνουμε να το θεωρούμε πιο αξιόπιστο. Και ανάλογες γίνονται και οι προσδοκίες μας. Όμως όσο υπέροχο κι αν είναι να κάνουμε μαζί με το παιδί μας μερικές μικρές δουλειές του νοικοκυριού, όπως η παρασκευή ενός υγιεινού σνακ για το σχολείο, τα πολύ μικρά παιδιά, που δεν έχουν φτάσει καν στο γυμνάσιο δεν πρέπει να «λιώνουν στις δουλειές». Εκτός αυτού συσκευές όπως το σίδερο, τα μάτια της κουζίνας ή το πλυντήριο, αν δεν υπάρχει απόλυτη συγκέντρωση από τον χρήστη τους, ενδέχεται να προκαλέσουν την απόλυτη καταστροφή. Ή ακόμη και τραυματισμό ή θάνατο.
Επομένως, αν θέλουμε να μάθουμε στο παιδί μερικές δουλειές του σπιτιού, αυτό πρέπει να γίνεται πάντοτε υπό την επίβλεψή μας και με πρόθεση να περάσουμε λίγο χρόνο μαζί. Όχι με πρόθεση να απαλλαγούμε εμείς οι ίδιοι από την αγγαρεία.
Κι αν είμαστε εμείς που αισθανόμαστε ότι αναγκαστήκαμε να ωριμάσουμε σε νεαρή ηλικία;
Είναι ώρα να μάθουμε πως να φροντίζουμε τον εαυτό μας, να εστιάσουμε στη θεραπεία του παιδιού που έχουμε μέσα μας. Κι αυτό γίνεται μόνο με το να προσφέρουμε στον εαυτό μας χρόνο να καταπιάνεται με πράγματα που αγαπά. Αυτό σημαίνει ότι όσες δουλειές κι αν έχουμε, θα πρέπει να μην παρακάμπτουμε τα χόμπι μας. Να δίνουμε στον εαυτό μας χρόνο να διαβάσει ιστορίες, να δει ταινίες, να παίξει ποδόσφαιρο, να τρέξει, να πιει ποτό με τους φίλους του.
Αν νιώθουμε τις υποχρεώσεις να μας πνίγουν και αδυνατούμε να δώσουμε στον εαυτό μας το περιθώριο να διασκεδάσει ή και μερικές φορές να μην κάνει απολύτως τίποτα, ίσως θα πρέπει να απευθυνθούμε σε έναν θεραπευτή.