Το Masjid al-Aqsa, ή απλά Αλ-Άκσα, σημαίνει «το πιο απομακρυσμένο τζαμί» ή «το πιο απομακρυσμένο ιερό» και αναφέρεται στο μολύβδινο θολωτό τζαμί μέσα στον ιερό περίβολο του Όρος του Ναού ή Χαράμ αλ-Σαρίφ - «ο ευγενής περίβολος».
Ο περίβολος περιλαμβάνει τον Θόλο του Βράχου, τους τέσσερις μιναρέδες, τις ιστορικές 17 πύλες του συγκροτήματος και το ίδιο το τζαμί.
Οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο Μωάμεθ μεταφέρθηκε από το Μασγίντ αλ-Χαράμ της Μέκκας στο Αλ-Άκσα κατά τη διάρκεια του Νυχτερινού Περίπλου.
Η ισλαμική παράδοση υποστηρίζει ότι ο Μωάμεθ προσευχόταν προς αυτό το σημείο μέχρι τον δέκατο έβδομο μήνα μετά την εγίρα, όταν ο Θεός τον κατεύθυνε να στραφεί προς την Κάαμπα.
Οι ρίζες του τζαμιού εκτείνονται πίσω στον έβδομο αιώνα. Χτίστηκε για πρώτη φορά το 637 μ.Χ., μόλις πέντε χρόνια μετά το θάνατο του προφήτη. Έχει καταστραφεί, ξαναχτιστεί και ανακαινιστεί πολλές φορές.
Το σημερινό κτίριο χρονολογείται σε μεγάλο βαθμό από τον 11ο αιώνα. Όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν στην Ιερουσαλήμ το 1099, χρησιμοποίησαν το τζαμί ως παλάτι και τον Θόλο του Βράχου ως εκκλησία, αλλά η λειτουργία του ως τζαμί αποκαταστάθηκε μετά την ανάκτησή του από τον Σαλαντίν το 1187.
Περισσότερες ανακαινίσεις, επισκευές και προσθήκες πραγματοποιήθηκαν στους επόμενους αιώνες από τους Αγιουβίδες, τους Μαμελούκους, τους Οθωμανούς, το Ανώτατο Μουσουλμανικό Συμβούλιο και την Ιορδανία. Σήμερα, η παλαιά πόλη βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Ισραήλ, αλλά το τζαμί παραμένει υπό ισλαμική διοίκηση.
Θέση στην ισλαμική ιστορία
Μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα, η συντριπτική πλειοψηφία των μουσουλμάνων παγκοσμίως θεωρούν την Ιερουσαλήμ το τρίτο ιερότερο μέρος στη Γη.
Αναφέρεται συχνά στην ισλαμική παράδοση και τα χαντίθ πιστεύεται ότι ενώ βρισκόταν στη Μέκκα, ο Μωάμεθ αρχικά προσανατόλισε τις προσευχές της κοινότητάς του προς το Αλ-Άκσα.
Το 622 μ.Χ., η κοινότητα εγκατέλειψε τη Μέκκα λόγω διωγμών, αναζητώντας καταφύγιο στη Μεδίνα στα βόρεια. Μετά από λίγο περισσότερο από ένα χρόνο εκεί, οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο Θεός έδωσε εντολή στον Μωάμεθ να κοιτάξει πίσω προς τη Μέκκα για προσευχές. Στη Σούρα 2, στίχοι 149-150, το Κοράνι λέει, «στρέψε το πρόσωπό σου προς το Ιερό Τζαμί [την Κάαμπα στη Μέκκα]... Όπου κι αν βρίσκεστε, στρέψτε τα πρόσωπά σας προς αυτό».
Παρ ’όλα αυτά, η Ιερουσαλήμ και οι ιερές τοποθεσίες της - ειδικά το Al-Aqsa και ο Θόλος του Βράχου - παρέμειναν τόποι ισλαμικού προσκυνήματος για 15 αιώνες.
Δεδομένης της ιερής σημασίας του, υπήρχε μεγάλη ανησυχία για την τύχη του περιβόλου μετά τη νίκη του Ισραήλ στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967 και την επακόλουθη προσάρτηση της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Αν και το Ισραήλ παραχώρησε τη δικαιοδοσία του τζαμιού και του συγκροτήματος σε ένα ισλαμικό βακούφι - «κληροδότημα» - το Ισραήλ εξακολουθεί να έχει πρόσβαση στους χώρους και οι δυνάμεις ασφαλείας εκτελούν τακτικά περιπολίες και διεξάγουν έρευνες εντός του περιβόλου.
Σύμφωνα με τον νόμο περί διατήρησης των Αγίων Τόπων, η ισραηλινή κυβέρνηση επέτρεψε επίσης την είσοδο σε διάφορες θρησκευτικές ομάδες - όπως οι χριστιανοί προσκυνητές.
Πολλοί Ισραηλινοί σέβονται την ιερότητα του τόπου ως του ιερότερου τόπου στον Ιουδαϊσμό. Το 2005, ο αρχιραβινάτος του Ισραήλ δήλωσε ότι απαγορεύεται στους Εβραίους να περπατούν στην περιοχή για να αποφύγουν την τυχαία είσοδο στα Άγια των Αγίων - το εσωτερικό ιερό του Ναού, που πιστεύεται ότι είναι η κατοικία του Θεού στη γη. Παρ ’όλα αυτά, ορισμένες υπερορθόδοξες εβραϊκές ομάδες υποστηρίζουν αμφιλεγόμενα μεγαλύτερη πρόσβαση και έλεγχο του χώρου, επιδιώκοντας να ανακτήσουν το ιστορικό Όρος του Ναού, προκειμένου να ανοικοδομήσουν το Ναό.
Περιγράφεται ως «η πιο ευαίσθητη περιοχή στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση», έχει συχνά φιλοξενήσει πολιτικές πράξεις.
Για παράδειγμα, τον Αύγουστο του 1969, ένας Αυστραλός χριστιανός ονόματι Dennis Michael Rohan προσπάθησε να κάψει το Al-Aqsa. Το τέμενος τυλίχτηκε στις φλόγες, οι οποίες κατέστρεψαν τη στέγη του και τον ξύλινο άμβωνα, δωρεά του απελευθερωτή της Ιερουσαλήμ από τους Σταυροφόρους, Σαλαντίν.
Από τις αραβικές πρωτεύουσες ξεσηκώθηκε αμέσως θύελλα διαμαρτυριών και εκκλήσεις για εκδίκηση και ιερό πόλεμο κατά του Ισραήλ, αλλά τελικά αποδείχθηκε πως ο εμπρηστής δεν ήταν Εβραίος αλλά ένας νεαρός Αυστραλός, ο 28ετής Ντιν Ρόχαν, καθ′ ομολογίαν του ιδίου φανατικός χριστιανός και μέλος φονταμελιστικής παραθρησκευτικής οργάνωσης. Ωστόσο ο εμπρησμός προκάλεσε εκνευρισμό και ένα μήνα αργότερα συγκλήθηκε εκτάκτως Ισλαμική Διάσκεψη κορυφής στο Ραμπάτ του Μαρόκου.
Δεύτερη Ιντιφάντα
Στις 28 Σεπτεμβρίου 2000, ο ηγέτης της ισραηλινής αντιπολίτευσης Αριέλ Σαρόν και μια αντιπροσωπεία φρουρούμενη από εκατοντάδες ισραηλινά ΜΑΤ μπήκαν στον περίβολο.
Η ίδια η επίσκεψη ήταν ειρηνική, αλλά, όπως ήταν αναμενόμενο, πυροδότησε διαμαρτυρίες και ταραχές τις οποίες η ισραηλινή αστυνομία διέκοψε με πλαστικές σφαίρες και δακρυγόνα.
Υψηλός αριθμός θυμάτων προκλήθηκε μεταξύ αμάχων καθώς και μαχητών. Οι Ισραηλινοί επιδίδονταν σε πυροβολισμούς, επιθέσεις από αέρος και με τανκς και στοχευμένες δολοφονίες, ενώ οι Παλαιστίνιοι σε βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας, λιθοβολισμούς, πυροβολισμούς και ρουκέτες. Ο αριθμός των νεκρών, συμπεριλαμβανομένων τόσο μαχητών όσο και αμάχων, εκτιμάται ότι είναι περίπου 3.000 Παλαιστίνιοι και 1.000 Ισραηλινοί, καθώς και 64 ξένοι.
Πολλοί θεωρούν ότι η Σύνοδος Κορυφής του Σαρμ ελ Σεΐχ στις 8 Φεβρουαρίου 2005 αποτέλεσε το τέλος της Δεύτερης Ιντιφάντα. Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν συμφώνησαν ότι όλες οι παλαιστινιακές παρατάξεις θα σταματήσουν κάθε πράξη βίας εναντίον όλων των Ισραηλινών παντού, ενώ το Ισραήλ θα σταματήσει όλη τη στρατιωτική του δραστηριότητα εναντίον όλων των Παλαιστινίων παντού.Επιβεβαίωσαν επίσης τη δέσμευσή τους στον Οδικό χάρτη για την ειρηνευτική διαδικασία. Ο Σαρόν συμφώνησε επίσης να απελευθερώσει 900 Παλαιστίνιους αιχμαλώτους από τους 7.500 που κρατούνταν τότε και να αποσυρθεί από τις πόλεις της Δυτικής Όχθης που είχαν καταληφθεί ξανά κατά τη διάρκεια της ιντιφάντα.
Γεχούντα Γκλικ
Το θερμόμετρο στην Ιερουσαλή χτύπησε ξανά «κόκκινο», το φθινόπωρο του 2014 μετά την απόπειρα δολοφονίας ενός Ισραηλινού ακροδεξιού ακτιβιστή, του Γεχούντα Γκλικ, ο οποίος είχε στοχοποιηθεί ως ένας εκ των πρωτεργατών της εκστρατείας για να επιτρέπεται στους Εβραίους να προσεύχονται στο Ορος του Ναού.
Σε απάντηση, οι ισραηλινές αρχές έκλεισαν την πρόσβαση στο Al-Aqsa για πρώτη φορά από το 1967. Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του ίδιου έτους, η ισραηλινή αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου λάμψης εναντίον Παλαιστινίων μέσα στο Al-Aqsa, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή.
Με πληροφορίες από το The Converation