Χρειάστηκαν 88 ημέρες διαπραγματεύσεων και μία από τις πιο αμφιλεγόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία της χώρας, αλλά στις 31 Μαΐου 2018, η Ιταλία ανέδειξε μια ριζοσπαστική ακροδεξιά κυβέρνηση, προκαλώντας σοκ σε ολόκληρο τον κόσμο και μπαίνοντας σε τροχιά σύγκρουσης με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Απειλώντας να απελάσει 500.000 μετανάστες, να αποχωρήσει από το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης και να μετακινηθεί η Ιταλία πιο κοντά στη Ρωσία, η λαϊκιστική κυβέρνηση θεωρήθηκε ως το χειρότερο δυνατό σχήμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, γεννώντας φόβους ότι βρισκόμασταν στην αρχή του τέλους για το τότε μπλοκ των 28 χωρών.
«Ανοίξτε τις πόρτες στην Ιταλία (μόνο) για καλούς ανθρώπους και βγάλτε εισιτήριο χωρίς επιστροφή για όσους φτάνουν στην Ιταλία με στόχο να δημιουργήσουν αναταραχή και πιστεύουν ότι θα τους φροντίζουμε. ”Στείλτε τους στο σπίτι τους” ...Θα είναι μια από τις κορυφαίες προτεραιότητές μας», δήλωνε ο τότε νεοεκλεγείς αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ματτέο Σαλιβίνι, λίγες ώρες πριν από την ανάληψη της εξουσίας.
Και για όσους η θέση του δεν ήταν αρκετά σαφής, ο Σαλβίνι που είχε προηγουμένως κατηγορήσει τους μετανάστες ότι έφεραν εγκληματικότητα και ασθένειες στην Ιταλία, έβγαλε επίσης ένα βίντεο όπου έδεχινε ένα μετανάστη να αιχμαλωτίζει ένα περιστέρι. «Πήγαινε σπίτι !!!», έγραφε στη λεζάντα.
Κάτι άλλαξε
Σχεδόν τρία χρόνια από τότε που ο συνασπισμός της Λίγκας του Σαλβίνι με τα Πέντε Αστέρια ανέλαβε την εξουσία, η Ευρώπη πολεμά μια άλλη κρίση και η Ιταλία σχηματίζει μια ακόμη κυβέρνηση, την 68η από τον Β ’Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή τη φορά, ωστόσο, τόσο η διάθεση του ιταλικού λαού όσο και η θέση του Σαλβίνι, έχουν αλλάξει δραματικά.
«Στο θέμα της μετανάστευσης θα προτείνουμε την έγκριση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Είναι καλό για εμάς ότι η μετανάστευση στην Ιταλία αντιμετωπίζεται όπως αντιμετωπίζεται στην Γαλλία και στην Γερμανία, με τους ίδιους κανόνες», δήλωσε ο Σαλβίνι αυτήν την εβδομάδα, πολύ μακριά από τις οργισμένες εκκλήσεις του για «κλειστά λιμάνια και μηδενικές προσγειώσεις».
Αλλά ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η υποστήριξη του Σαλβίνι στον Μάριο Ντράγκι, τον υποψήφιο πρωθυπουργό της Ιταλίας και τον άνθρωπο που ”κατηγορήθηκε” ότι διέθεσε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια ευρώ (240 δισεκατομμύρια δολάρια) από κονδύλια της ΕΕ με στόχο να βοηθήσει στην αναθέρμανση της ιταλικής οικονομίας μετά την πανδημία.
Ο Σαλβίνι όχι μόνο είχε κάνει εκστρατεία προτείνοντας η Ιταλία να εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα, το οποίο ο Ντράγκι επέβλεπε ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά επιπλέον είχε κατηγορήσει τον Ντράγκι ότι ήταν «συνεργός» σε αυτό που χαρακτήριζε ως την οικονομική «σφαγή» της Ιταλίας.
«Η Λίγκα θέλει να συνταχθεί στο πλευρό του Ντράγκι για να καθαρίσει το όνομά της στην Ευρώπη και να απαλλαγεί από τη φήμη της ως ευρωσκεπτικιστικού κόμματος», δήλωσε στο Reuters μια ανώτερη πηγή της Λίγκας.
Ο άνθρωπος που φόβισε την Ευρώπη
Η κάποτε αδιανόητη συμφωνία συνασπισμού μεταξύ της ακροδεξιάς Λίγκας και των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, η οποία μετέτρεψε τον Σαλβίνι από περιφερειακό συμβούλο σε ισχυρό διεθνή παράγοντας, ήταν αποτέλεσμα χρόνιων διεργασιών.
Ο θυμός για τα χρόνια της λιτότητας που επέβαλε με τη στάση της η ΕΕ μετά την οικονομική κρίση του 2008 και οι φόβοι για τη μετανάστευση, οδήγησε τους Ιταλούς να απορρίψουν τα κάποτε ισχυρά κατεστημένα κόμματα της χώρας. Υποσχόμενος στους φτωχούς ένα εγγυημένο εισόδημα, μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και να στείλει πίσω τα σκάφη των μεταναστών, ο συνασπισμός Λίγκας - Πέντε Αστέρωνr κατόρθωσε να εκμεταλλευθεί το πολιτικό κενό.
Ο Σαλβίνι που χαρακτηρίστηκε ως «ο πιο τρομακτικός άνθρωπος στην Ευρώπη» έγινε σύντομα ένας από τους πιο ισχυρούς και διχαστικούς πολιτικούς στον κόσμο, προσελκύοντας ”συνοδοιπόρους” λαϊκιστές ηγέτες, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ και ο πρόεδρος της Βραζιλίας Μπολσονάρο.
Η Ευρώπη εγκλωβίστηκε σε ένα κύμα λαϊκισμού καθώς οι εκλογές σε ολόκληρη την ήπειρο το 2018 επιβεβαίωσαν την αυξανόμενη δημοτικότητα των ακροδεξιών ηγετών, οι οποίοι μετά από δεκαετίες στο περιθώριο, σχηματίζουν κυβερνήσεις, μόνοι τους ή σε συνασπισμούς.
Μετά τη μετατροπή της Λίγκας από ένα προβληματικό περιφερειακό κόμμα στη δημοφιλέστερο κόμμα της Ιταλίας, που κέρδισε το 34% των ψήφων στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019, ο Σαλβίνι εγκατέλειψε την κυβέρνηση ελπίζοντας ότι θα προκαλέσει εκλογές και θα γίνει πρωθυπουργός.
Αποδείχθηκε ένας φοβερά λανθασμένος υπολογισμός!
Το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα πέτυχε αιφνιδιασμό, αντικαθιστώντας την Λίγκα στην κυβέρνηση και στέλνοντας με μία κίνηση-αστραπή τον Σαλβίνι στην αντιπολίτευση όπου η δημοτικότητά του υποχώρησε.
Επιχείρηση «ξεπλύματος»
Σε μια εντυπωσιακή ανατροπή, η απόπειρα του Σαλβίνι για πολιτική μεταμόρφωση στις αρχές του 2021, όχι μόνο άλλαξε το πολιτικό τοπίο της Ιταλίας, αλλά διέσπασε τα ευρωσκεπτικιστικά και λαϊκιστικά κόμματα της ηπείρου, συμπεριλαμβανομένων του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν στην Γαλλία και της Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD).
«Η μεταστροφή του Σαλβίνι λειτουργεί ως φαινόμενο συγκοινωνούντων δοχείων ανάμεσα στην Ιταλία και στην Ευρώπη», δήλωσε ο αρχισυντάκτης της ιταλικής έκδοσης της HuffPost , Τζιάνι ντελ Βέκιο. «Αυτή η εξέλιξη ολοκληρώνει το έργο της ενσωμάτωσης των λαϊκιστικών κομμάτων στο σύστημα: Το Ιταλικό Κόμμα Πέντε Αστέρων έγινε φιλοευρωπαϊκό και Ατλαντικό κόμμα το 2019. Τώρα είναι η σειρά της Λίγκας!»
Οι ακροδεξιοί σύμμαχοι της Λίγκας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι εξοργισμένοι με την προοπτική ο Σαλβίνι να υποστηρίξει μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Ντράγκι, η οποία αναμένεται να εργαστεί για ένα σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης, ελπίζοντας να χρησιμοποιήσει τα δισεκατομμύρια της ΕΕ.
«Είναι ένα κακό αστείο, με το οποίο οι Γερμανοί... δεν θα μπορέσουν να γελάσουν», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γιοργκ Μόιτεν, συν-αρχηγός της ακροδεξιάς AfD.
Οι άνθρωποι της Λίγκας στην Ιταλία λένε ότι η κίνηση του Σαλβίνι είναι καλά υπολογισμένη και στοχεύει στη βελτίωση της εικόνας του, ενισχύοντας έτσι τις προοπτικές να γίνει μία μέρα πρωθυπουργός, ενισχύοντας παράλληλα την ελκυστικότητα του κόμματος, καθώς τα ποσοστά τους έχουν μειωθεί.
«Θέλουμε να γίνουμε σαν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένα χωρίς αποκλεισμούς κόμμα που συνδυάζει όλες τις θέσεις της ιταλικής κεντροδεξιάς, χωρίς κανένα αποκλεισμό», δήλωσε στο Reuters ο Τζούλιο Τσεντεμέρο, βουλευτής της Λίγκας.
Η Λίγκα σημείωσε άμεση αύξηση στα ποσοστά της σε επίπεδο δημοσκοπήσεων χάρη στην απόφασή της να ενταχθεί στη νέα κυβέρνηση, κερδίζοντας 0,7 μονάδες την περασμένη εβδομάδα και φτάνοντας στο 24%, σύμφωνα με δημοσκόπηση της SWG.
Στόχος η παραμονή στο παιχνίδι
Οι περιφερειακοί κυβερνήτες του κόμματος του Σαλβίνι προέτρεψαν τον ηγέτη τους να υποστηρίξει την προώθηση του Ντράγκι στην εξουσία, με την πεποίθηση ότι θα εκπονήσει φιλικά προς τις επιχειρήσεις σχέδια για την αξιοποίηση των χρημάτων της ΕΕ.
«Η πανδημία έδειξε ότι οι πολιτικές πόλωσης δεν γίνονται αποδεκτές από τους πολίτες ενόψει της ταλαιπωρίας που υφίστανται. Οι ψηφοφόροι θέλουν λύσεις για τα προβλήματά τους», δήλωσε η Νικόλα Παζίνι, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
Καθώς η πανδημία προκάλεσε πολιτικό ”σεισμό” στην Ιταλία, ο Τζιάνι Ντελ Βέκιο της Huffpost Italia εκτιμά ότι οι κραδασμοί θα μπορούσαν να γίνουν αισθητοί σε όλη την Ευρώπη.
«Σήμερα ο λαϊκισμός εξελίσσεται σε μειονότητα στην Ιταλία», δήλωσε. «Στην Ευρώπη, θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο. Η λαϊκιστική ομάδα της ΕΕ χωρίστηκε σε τρία κομμάτια στην τελευταία ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το σχέδιο ανάκαμψης. Η ιταλική υπόθεση θα μπορούσε επομένως να είναι το πρώτο σημάδι μιας κρίσης μεταξύ των Ευρωπαίων ακροδεξιών».
Σε μια χώρα όπου οι κυβερνήσεις είχαν μέση διάρκεια ζωής λίγο περισσότερο από ένα χρόνο από τον Β ’Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ρομπέρτο Ντ’Αλιμόντε, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Λουίς της Ρώμης, προβλέπει ότι ο Σαλβίνι δεν θα διστάσει να αλλάξει τακτική αν το πείραμα Ντράγκι αποτύχει.
«Αυτή είναι μια στρατηγική επιλογή που θα προχωρήσει μόνο αν τα πράγματα πάνε καλά. Αν τα πράγματα πάνε άσχημα, τότε όλα τελειώνουν. Θα επιστρέψει (ο Σαλβίνι) στο εθνικιστικό στρατόπεδο», σημειώνει.