Στα σύνορα Ελβετίας και Ιταλίας υπάρχουν 2 μικρές πόλεις, η Μπελιντσόνα και το Λοκάρνο. Η πρώτη ερώτηση είναι, τι σχέση έχουν αυτές οι πόλεις, που δεν ξεπερνούν τους 17.000 κατοίκους, με την Καλαμάτα και τη Μεσσηνία. Θα σας ζητήσω λίγη υπομονή.
Στην Μπελιντσόνα, που είναι διπλάσια σε σχέση με τη Μεσσήνη, βρίσκονται δύο σπουδαία ερευνητικά εργαστήρια με εκατοντάδες δημοσιεύσεις στη βιολογία, τα IOR και IRB. Στο δε Λοκάρνο, πραγματοποιείται κάθε χρόνο ένα φεστιβάλ ταινιών, πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών, που αξίζει να δείτε μέσα από κάποιες χαρακτηριστικές εικόνες εδώ, για να αντιληφθείτε τι σημαίνει διοργανώνω φεστιβάλ.
Εδώ είναι που γεννάται η εξής απορία. Πώς 2 μικρές πόλεις, πετυχαίνουν τόσα, ενώ εμείς όχι; Ο τόπος μας έχει καταφέρει πολλά, όμως δεν είναι αρκετά με βάση τις δυνατότητές του. Στις επόμενες γραμμές καταθέτω μερικές κύριες στρατηγικές που μπορούμε να υιοθετήσουμε, ώστε να πάψουμε να είμαστε ένας μικρομεσαίος νομός, να μετατραπούμε σε μια από τις ατμομηχανές της χώρας και σε έναν επίγειο παράδεισο για τους Μεσσήνιους.
- Παλιές αποθήκες στο Λιμάνι
Στο λιμάνι της Καλαμάτας δεσπόζει ένα τεράστιο εγκαταλελειμμένο κτήριο και θυμίζει ότι κάποτε το λιμάνι ήταν από τα μεγαλύτερα της χώρας. Το κτήριο αυτό επιβάλλεται να αποτελέσει το σύμβολο της ανασυγκρότησης της τοπικής οικονομίας. Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε μελέτη σκοπιμότητας από τα Ελληνικά Χρηματιστήρια που καταλήγει στο ότι η δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων Ελαιολάδου έχει μόνο οφέλη. Ηλίου φαεινότερο ότι το κτήριο αυτό θα μπορούσε να στεγάσει υπηρεσίες του εν λόγω Χρηματιστηρίου, να ενισχύσει το brand name της περιοχής και των αγροτικών της προϊόντων που θα οδηγήσει σε αύξηση του εισοδήματος των ελαιοπαραγωγών και σε δημιουργία καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας στο χρηματοπιστωτικό κλάδο. Το ελληνικό ελαιόλαδο που θα αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις άμεσα, με βάση μελέτη της ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι μονόδρομος να αρχίσει να πωλείται συγκεντρωτικά και τυποποιημένα και πρέπει να γίνουν όλες οι απαραίτητες δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Πρέπει να ανατραπεί, με οποιοδήποτε κόστος, η πρακτική να πωλείται, ίσως το καλύτερης ποιότητας λάδι παγκοσμίως, σε τιμή 2-3 ευρώ το λίτρο, ενώ ο καταναλωτής ανά την υφήλιο να το αγοράζει τυποποιημένο στα 30-40-50 ευρώ και άλλοι να καρπώνονται την υπεραξία.
- Λιμάνι & Κρουαζιέρα
Συνολικά οι εγκαταστάσεις του λιμανιού χρήζουν κατακόρυφης βελτίωσης. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με ίδια κεφάλαια, είτε μέσω της ιδιωτικοποίησης, συνταγή που εκτόξευσε τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη. Με βάση μελέτη της Ernst & Young (βλέπε εδώ), η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε διεθνές ναυτιλιακό κέντρο, ενώ σε συνάρτηση με το αεροδρόμιο, η Καλαμάτα, σε προορισμό έναρξης κρουαζιέρας. Ειδική αναφορά αξίζει να γίνει στο ότι η πόλη οφείλει να προστατεύσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και να γίνει προσεκτική επιλογή των κρουαζιερόπλοιων που θα ελλιμενίζονται.
Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό να τονιστεί ότι η Ελλάδα αν και είναι σταθμός κρουαζιερόπλοιων, δε διαθέτει λιμάνια αφετηρίας και τα έσοδα ενός λιμένα όταν είναι αφετηρία είναι πολλαπλάσια για τον ίδιο και την τοπική οικονομία. Την περασμένη δεκαετία, το Ίδρυμα Διανέοσις ανέδειξε ότι ο Πειραιάς κάθε χρόνο εισέπραττε 220 εκατομμύρια ευρώ μόνο και μόνο από την Κρουαζιέρα. Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο να μετατραπεί αποκλειστικά σε λιμάνι κρουαζιέρας, μιας και πάντα είχε και εμπορικό χαρακτήρα. Με σεβασμό στο περιβάλλον μπορεί να υπάρξει μικτή χρήση του.
- Αεροδρόμιο / Υδατοδρόμιο / Αξιοποίηση στρατιωτικού αεροδρομίου
Το αεροδρόμιο της Καλαμάτας είναι το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης και οι ανάγκες για αναβάθμισή του είναι επιτακτικές, με την ιδιαιτερότητα πως πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι πρώτιστα στρατιωτικό αεροδρόμιο και η Π.Α. πραγματοποιεί συζητήσεις ώστε να μετατραπεί σε Διεθνές Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης, με την πρόταση αυτή να είναι μονόδρομος για τη βιωσιμότητα των ενόπλων δυνάμεων. Η διπλή αναβάθμιση του αεροδρομίου και των δυνατοτήτων του θα βελτιώσει τις υποδομές της περιοχής και θα προσθέσει σημαντικό εισόδημα. Προς τη σωστή κατεύθυνση θα ήταν ο δήμος να επωφεληθεί από τη διαπραγμάτευση, ίσως και με δική του οικονομική συμβολή, με το να εκπαιδευτούν χειριστές και να αγοραστεί/ενοικιαστεί στόλος drones που θα ενταχθούν στην πυροσβεστική, το λιμενικό και την πολιτική προστασία για καλύτερη παρακολούθηση των πυρκαγιών, της παράνομης αλιείας, του πληθυσμού των κουνουπιών, του δάκου κτλ. αλλά και να γίνουν συνέργειες με ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας για μελέτη των εν λόγω δεδομένων. Με την ταυτόχρονη δημιουργία υδατοδρομίου, η Καλαμάτα μπορεί να μετατραπεί σε ένα αναβαθμισμένο μεταφορικό κόμβο της νότιας Ελλάδος.
- Παλιές εγκαταστάσεις, νέο όραμα
Το παλιό εργοστάσιο του Καρέλια στο κέντρο της πόλης μπορεί να μετατραπεί σε έναν πολυχώρο που θα στεγάσει νεοφυείς επιχειρήσεις και καλλιτεχνικές ομάδες, αφού πρώτα γίνουν όλες οι απαραίτητες μελέτες για στατικότητα κτλ. Ο εγκαταλελειμμένος γίγαντας δεν τιμά την εικόνα μιας σύγχρονης πόλης. Το ίδιο συμβαίνει και με τα διατηρητέα στην Αναγνωσταρά και αλλού, τα οποία σε μια σεισμογενή περιοχή αποτελούν εστία μόλυνσης, πυρκαγιών και ατυχημάτων. Πρέπει να δοθούν κίνητρα στους ιδιώτες ώστε αυτά να ανακαινιστούν άμεσα. Άξια αναφοράς είναι η προσπάθεια του Δήμου Αθηναίων για άτοκα δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για ανακαίνιση κτηρίων και πράσινες επενδύσεις σε αυτά, από το οποίο θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε και εμείς.
Το στρατόπεδο της Καλαμάτας κλείνει, αλλά η ευκαιρία που μας δίνεται, είτε μέσω της αξιοποίησής του για τις επικείμενες αναβαθμισμένες ανάγκες του αεροδρομίου, είτε για συνεργασίες με ελληνικά ή ξένα πανεπιστήμια για ετήσιες σπουδές και καλοκαιρινά campus, είναι τεράστια. Υπάρχουν 3 επιστημονικοί τομείς στους οποίους η ακαδημαϊκή κοινότητα θα μπορούσε να έχει δυναμική παρουσία. Συγκεκριμένα, για σπουδές που σχετίζονται με γεωργικά προϊόντα, καθώς και για επαγγέλματα σχετικά με αεροπλάνα και αυτοματισμό, μιας και τα επόμενα χρόνια τα drones θα παίξουν καθοριστικό παράγοντα στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και στις ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις. Σε συνδυασμό με το ρόλο του αεροδρομίου, η ευκαιρία είναι μεγάλη.
Σύντομα η Περιφέρειά μας, μέσω του αγωγού φυσικού αερίου EAST MED, αλλά και εξορύξεων έξω από το μεσσηνιακό κόλπο, θα έχει κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης για επαγγέλματα όπως βιολόγοι, ωκεανολόγοι, μηχανικοί Φυσικού Αερίου κτλ. Με βάση τους περιβαλλοντικούς όρους για τις έρευνες υδρογονανθράκων, θα συσταθούν Μονάδες Περιβάλλοντος για τις επιπτώσεις αυτών. Για ποιο λόγο ντόπιοι επιστήμονες που έχουν μεταναστεύσει, να μην επαναπατριστούν σε εξειδικευμένες θέσεις σαν αυτές, να τους δοθεί ο απαραίτητος εξοπλισμός και να προετοιμαστούμε για τον αναβαθμισμένο ρόλο που θα διαδραματίσει η νοτιοανατολική Μεσόγειος; Πρόσφατα, νομοσχέδιο των ΗΠΑ (DAV 19539), εγκρίνει την ίδρυση αμερικανικού ενεργειακού κέντρου στην περιοχή μας. Πεδίον δόξης λαμπρόν.
Τα τελευταία χρόνια υπήρξε ποιοτική αναβάθμιση του κέντρου της Καλαμάτας, η οποία όμως θα πρέπει να συνεχιστεί και σε άλλες περιοχές. Σχετικές δημοσιεύσεις για τη θεωρία του σπασμένου παραθύρου τονίζουν τη σημασία της ποιότητας του αστικού ιστού για τη μείωση της εγκληματικότητας, ενώ ξέρουμε πως μια όμορφη πόλη βοηθά στην ψυχική υγεία των πολιτών και στη διάπλαση της νεολαίας.
Η Καλαμάτα έχει όλη τα φυσικά προσόντα να γίνει το ποδήλατο το κυρίαρχο μέσο μεταφοράς και να δημιουργηθούν επιπλέον χώροι άθλησης του πληθυσμού. Μόνο η δημιουργία των χώρων δεν αρκεί, καθώς απαιτείται συντήρηση και διοργάνωση συχνών εκδηλώσεων σε αυτούς. Βλέποντας τα τελευταία χρόνια το θαύμα που έχει συντελέσει η πατρινή ομάδα μπάσκετ Προμηθέας Πατρών ή και άλλες επαρχιακές, πρέπει να τεθεί ο πήχης ψηλά ώστε η περιοχή μας να γίνει πρωταγωνιστής σε ορισμένα αθλήματα, ειδικά σε όσα μένουν μακριά από κρούσματα βίας και συμβάλλουν στην ανάπτυξη των νέων. Γιατί να μη θέσουμε έναν ακόμα στόχο, αυτό που ήδη έχουν καταφέρει οι καλαματιανοί, δηλαδή το να χαιρετιούνται κάθε μέρα κατά μήκος της Ναυαρίνου όταν πάνε για τζόκινγκ/τρέξιμο/ποδήλατο, να μην επεκταθεί και σε άλλες όμορφες διαδρομές κατά μήκος της πόλης; Γιατί να μη δημιουργηθεί ένα ακόμα κολυμβητήριο στην πόλη και να αναβαθμιστεί επιτέλους το υπάρχον;
Ο ιατρικός τουρισμός τέλος, αναμένεται ως το 2025 να αγγίξει τα 3 τρις δολάρια και η Μεσσηνία μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις και εύπορους τουρίστες- εν δυνάμει δημότες- της τρίτης ηλικίας, που θέλουν να περάσουν τα χρόνια της σύνταξής τους σε έναν όμορφο τόπο. Αυτό βέβαια πρέπει να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρονται στο νομό, τόσο από το ιδιωτικό όσο και από το δημόσιο σύστημα υγείας.
Στο σκέλος αυτό κομβικό ρόλο θα παίξει και η δυτική παραλία, που πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά και να προσελκύσει ξενοδοχειακές μονάδες, χώρους αθλητισμού που θα αξιοποιηθούν σαν προπονητικά κέντρα για ομάδες ή άλλες δράσεις. Μια φορά στη ζωή μου όντας παιδάκι είχα πάει στην Κρήτη και θυμάμαι πόσο είχα ξετρελαθεί με τις οργανωμένες νεροτσουλήθρες. Σε ολόκληρη Πελοπόννησο δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, μήπως επιτέλους με πρωτοποριακά πράγματα να προσελκύσουμε ποιοτικούς τουρίστες; Στη στρατηγική αυτή εντάσσεται και η τελευταία ευκαιρία της κοινωνίας μας να ενσωματώσει τον καταυλισμό της Μπιρμπίτας και να πάψει να έχει ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας, φαινόμενο που διαιωνίζεται με ευθύνη και των δύο πλευρών.
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για τις συνολικές υποδομές του νομού, το πιο σημαντικό όμως είναι οι οδικές αρτηρίες και το διαλυμένο δίκτυο τρένων. Η Καλαμάτα αναμένεται να μεγαλώσει τα επόμενα χρόνια, μιας και ο πληθυσμός της θα αυξηθεί και καλό θα ήταν να μη μετατραπεί σε μια μεγαλούπολη η οποία θα ρουφήξει το ανθρώπινο δυναμικό του νομού. Για ποιο λόγο να μην εργάζεται κάποιος στην Καλαμάτα, να χρησιμοποιεί το τρένο και σε 10 λεπτά να επιστρέφει στην όμορφη Μεσσήνη, στην οποία θα κατοικεί μόνιμα; Ή στην Πύλο; Αλλά και το αντίστροφο, μιας και η γη στην Καλαμάτα θα γίνεται όλο και πιο ακριβή, θα μπορεί ο εξειδικευμένος ερευνητής να μένει στην πρωτεύουσα και να εργάζεται σε ένα εργαστήριο βιολογίας με έδρα τη Μεσσήνη. Αυτό ακριβώς που κάνει και η Μπελιντσόνα που προαναφέραμε.
Αφού ο θεσμός του νομάρχη έπαψε να υφίσταται, οφείλει ο εκάστοτε Δήμαρχος Καλαμάτας να αναλάβει πρωτοβουλίες για ολόκληρο το νομό και όχι μόνο για την πρωτεύουσα, έχοντας ένα πράγμα στο μυαλό του. Αν συνεργαστούμε, θα χάσουμε λίγο σήμερα, όμως όλοι θα κερδίσουμε περισσότερα αύριο. Φυσικά, αυτό πρωτίστως πρέπει να το αντιληφθεί ο πολίτης/ψηφοφόρος. Όλα από εκεί ξεκινάνε.
- Πολιτιστικές δράσεις
Η Μεσσηνία ούτε μπορεί ούτε θέλει να ανταγωνιστεί άλλες περιοχές με φθηνό τουρισμό που στηρίζονται στο τρίπτυχο ήλιος, θάλασσα, φθηνό αλκοόλ. Η μη ανάδειξη της πόλης ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης δε σημαίνει κάτι, μιας και υπάρχει τεράστια παρακαταθήκη και ένας έτοιμος φάκελος δράσεων. Η επένδυση στον πολιτισμό θα διαφοροποιήσει το τουριστικό πακέτο, αλλά κυρίως θα προσφέρει κατακόρυφη αύξηση στο βιοτικό επίπεδο των Μεσσήνιων, που είναι και το σημαντικότερο. Η πρωτεύουσά μας έχει το προνόμιο να φιλοξενεί ένα διεθνές φεστιβάλ χορού, όμως αν κάποιος βρίσκεται στη Μεσσηνία το διάστημα αυτό, δύσκολα αντιλαμβάνεται την ύπαρξή του, κάτι που δε συμβαίνει στο Λοκάρνο όπως προαναφέρθηκε. Γιατί το Πάσχα η πόλη μας να μην αποτελεί έναν ευρωπαϊκό πόλο έλξης με το φημισμένο της σαϊτοπόλεμο που λίγο έλειψε να εκλείψει; Γιατί να μην υπάρχουν εκδηλώσεις μια εβδομάδα νωρίτερα, όταν όλη η καθολική Ευρώπη γιορτάζει το δικό της Πάσχα και ψάχνει μανιωδώς κοντινούς και ασφαλείς προορισμούς πέρα από τη χιλιοφορεμένη Ιταλία και Ισπανία;
Μιλάμε συνέχεια για την Καλαμάτα όμως δε θα ήταν κάτι αν γύρω της δεν υπήρχαν τόσα μέρη, για αυτό δεν πρέπει να σκεφτόμαστε την ποιοτική αναβάθμιση της πόλης, ανταγωνιστικά με την ανάπτυξη των γειτονικών περιοχών. Τρανό παράδειγμα, το καρναβάλι, που ναι μεν η Καλαμάτα διαθέτει περισσότερα χρήματα από τη Μεσσήνη και μπορεί να πραγματοποιήσει περισσότερες δράσεις, όμως για ποιο λόγο στους εορτασμούς δε συντονιζόμαστε ώστε οι επισκέπτες να παρακολουθούν και το έθιμο των φωτιών στη Μεσσήνη, έθιμο 160 ετών, και πρέπει όλη η πίτα να κατευθύνεται στην πρωτεύουσα; Τέλος, για ποιο λόγο μια πόλη που τιμάται από την παρουσία ανθρώπων όπως ο Skitsofrenis να μην έχει παντού καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, έργα έμπνευσης και προβληματισμού; Γιατί έχουμε τόσες πλατείες, μα κανένα σήμα κατατεθέν, όπως για παράδειγμα το πανέμορφο άγαλμα Nello & Patrasche της ταπεινής Αμβέρσας;
- Έξυπνη πόλη
Το επιστημονικό προσωπικό που έχει τις ρίζες του στη Μεσσηνία είναι το ασυναγώνιστο πλεονέκτημα του νομού. Η πλειοψηφία πλέον εργάζεται στην Αθήνα και στο εξωτερικό, όμως με τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να επιστρέψει και να βοηθήσει ώστε η Καλαμάτα να μετατραπεί σε μια έξυπνη πόλη που εφαρμόζει τις πιο προηγμένες τεχνολογικές λύσεις. Σίγουρα θα πείτε ότι δεν μπορούμε να γίνουμε Ελβετία με τα δισεκατομμύρια του τραπεζικού συστήματος. Σαφέστατα θα διαφωνήσω, αλλά δεν είναι του παρόντος. Αν υπάρχει μια δικαιολογία ώστε να μην ανταγωνιστούμε τέτοια μέρη, τι μας εμποδίζει όμως από το να αντιγράψουμε το Δήμο Τρικκαίων, ένα δήμο που εφαρμόζει τεχνολογικές καινοτομίες και βελτιώνει συνεχώς τη ζωή των πολιτών; Αξίζει να τονιστεί και η μετατροπή της πόλης και των κτηρίων (δημόσιων ή ιδιωτικών) σε φιλικά προς το περιβάλλον, καθώς και η αξιοποίηση των απορριμμάτων που έχει ήδη αναλυθεί στο παρελθόν, σε εθνικό επίπεδο.
Σε προηγούμενο άρθρο (βλέπε εδώ), πρότεινα ο τόπος μας να γίνει “νονός” του συμπλέγματος Καστελορίζου ή άλλων νησιών των Δωδεκανήσων και να συνδράμει στις ανάγκες του πιο ευαίσθητου και σημαντικού ελληνικού εδάφους για τον αιώνα που ζούμε, μέσω της παροχής χρημάτων για ιατρικό προσωπικό, για δασκάλους ή μέσω της συντήρησης πλοίων του λιμενικού. Χρόνια τώρα μνημονεύουμε τη συμβολή των φίλων, Κρητικών, στο Μακεδονικό αγώνα. Στις επόμενες χρυσές σελίδες που θα γράψει ο Ελληνισμός, ας υπάρχει ένα αστεράκι που θα λέει ότι οι Μεσσήνιοι συνέβαλαν, μέσω της παροχής βοήθειας στο Καστελόριζο.
Θα μπορούσαν να γεμίσουν πολλές σελίδες με δράσεις που αν πραγματοποιηθούν θα αλλάξουν το πρόσωπο της περιοχής και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, αλλά ήδη το κείμενο είναι μεγάλο και δε γίνεται να αναλυθούν όλα. Ο νομός μας, μπορεί να συνεχίσει να βρίσκεται κάπου μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ένα μέρος που κατά κύριο λόγο η μαύρη εργασία και η φοροδιαφυγή συντηρεί τα τελευταία εισοδήματα, ενώ και η ίδια η Καλαμάτα να παραμείνει μια μικρομεσαία πόλη της ελληνικής επαρχίας, μια ακόμη που αιμορραγεί καθώς τα νιάτα της μεταναστεύουν και πορεύεται χωρίς όραμα.
Το μόνο που θα ήθελα να υπενθυμίσω κλείνοντας, είναι μια φράση γραμμένη σε τοίχο της πόλης: “Αν δεν κοιτάς εκεί που θες να πας, θα πας εκεί που κοιτάς.” Είναι καθήκον της γενιάς μας να πάει τον τόπο πιο ψηλά από εκεί που τον παραδίδει η προηγούμενη και αυτοσκοπός μας να ακούσουμε τα λόγια του εθνικού μας ποιητή. Να κάνουμε ένα άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά.
Οι φωτογραφίες του κειμένου ανήκουν στον εξαιρετικό φωτογράφο Στέλιο Κρητικάκη