Αν θέλουμε να κάνουμε επανεκκίνηση στην υγεία μας φέτος, μπορεί να εγγραφούμε στο πρώτο μας τρίαθλο, να ξεκινήσουμε μια συνήθεια διαλογισμού ή να περιορίσουμε τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Αλλά οι πιο πρόσφατες μελέτες της επιστήμης προτείνουν ότι ο καλύτερος τρόπος για τη μακροπρόθεσμη βελτίωση της υγείας δεν είναι ο σωματικός, είναι ο κοινωνικός: η σύνδεση.
Η ενδυνάμωση των δεσμών σχέσεων ασκώντας αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «κοινωνική ευεξία» (“social fitness”) είναι ό,τι πιο επιδραστικό για τον εγκέφαλο και το σώμα μας. Όπως η προπόνηση με βάρη αποτρέπει την απώλεια οστικής πυκνότητας όσο μεγαλώνουμε, έτσι και η «κοινωνική ευεξία» εξουδετερώνει τις συνέπειες του χρόνιου στρες.
«Το να μην ασκούμε την ”κοινωνική ευεξία” είναι επικίνδυνο για την υγεία μας», λέει ο Ρόμπερτ Γουόλντινγκερ, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Ο Γουόλντινγκερ διευθύνει μελέτη του Χάρβαρντ για την ανάπτυξη ενηλίκων. Σύμφωνα με τον ψυχίατρο, ο οποίος πρόσφατα συνόψισε δεδομένα ογδόντα και πλέον ετών στο βιβλίο του The Good Life (Ιανουάριος 2023, Simon & Schuster), η συνταγή για υγεία και ευτυχία έχει να κάνει με τις θετικές σχέσεις.
«Εάν τακτικά νιώθουμε απομονωμένοι και μόνοι, μπορεί να είναι τόσο επικίνδυνο όσο το να καπνίζουμε μισό πακέτο τσιγάρα την ημέρα ή να είμαστε παχύσαρκοι», προειδοποιεί ο ίδιος.
Ωστόσο, παρόλο που οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για να είναι συνδεδεμένοι, το να ασκούν την “κοινωνική ευεξία” μπορεί να είναι δύσκολο. Δεν υπάρχει σαφής οδικός χάρτης για την οικοδόμηση —ή τη διατήρηση— μιας σταθερής κοινωνικής ζωής.
«Όπως οι αχρησιμοποίητοι μύες, οι παραμελημένες σχέσεις ατροφούν», λέει ο Γουόλντινγκερ.
Ευτυχώς, τα δεδομένα του ίδιου υποδεικνύουν ασκήσεις που μπορούν όλοι να κάνουμε για να ενισχύσουμε την «κοινωνική ευεξία».
Μελετώντας την Καλή Ζωή
Το 1938, εν μέσω της χειρότερης οικονομικής ύφεσης στην αμερικανική ιστορία, οι ερευνητές συγκέντρωσαν 268 δευτεροετείς φοιτητές του Χάρβαρντ για να κατανοήσουν καλύτερα πώς οι πρώιμοι ψυχοκοινωνικοί και βιολογικοί παράγοντες επηρεάζουν τη ζωή μας. Για περισσότερα από ογδόντα χρόνια, μια ομάδα - τώρα με επικεφαλής τον Γουόλντινγκερ - παρακολουθούσε τους μαθητές και τις οικογένειές τους μέσω γάμου, σταδιοδρομίας, γεννήσεων, ασθενειών και θανάτων. Στη δεκαετία του 1970, 456 κάτοικοι της Βοστώνης που συμμετείχαν σε μια άλλη μελέτη επικεντρωμένη στην νεανική παραβατικότητα και την ανθεκτικότητα ενσωματώθηκαν στη μελέτη του Χάρβαρντ.
Οι ερευνητές τσέκαραν τους συμμετέχοντες κάθε δύο χρόνια, θέτοντας χιλιάδες ερωτήσεις για θέματα όπως η διάθεση και η ικανοποίηση από τη ζωή. Από το 2023, η εν εξελίξει μελέτη εξακολουθεί να παρακολουθεί όσους βρίσκονται εν ζωή από το αρχικό σύνολο των συμμετεχόντων και πάνω από 500 μέλη των απογόνων τους. Σε όλη τη μελέτη, ούτε ο πλούτος ούτε η κοινωνική τάξη συσχετίστηκαν με τα επίπεδα ευτυχίας ή τη μακροζωία. Οι θετικές σχέσεις, από την άλλη πλευρά, συνδέονταν σταθερά με πιο ευτυχισμένες, μεγαλύτερες ζωές.
Άλλα δεδομένα μεγάλης κλίμακας ενισχύουν αυτή τη σχέση μεταξύ κοινωνικότητας και μακροζωίας. Μια συστηματική ερευνητική ανασκόπηση από το 2010, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 300.000 συμμετεχόντων, υποδηλώνει ότι τα άτομα με ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς έχουν 50 τοις εκατό περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν σε μια δεδομένη περίοδο από εκείνα με αδύναμους δεσμούς. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση σχετίζονται με ανοσολογική δυσλειτουργία και μπορεί ακόμη και να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού κατά περίπου 30%. Για να βοηθήσουμε στην πρόληψη αυτών των αρνητικών αποτελεσμάτων για την υγεία, είναι απαραίτητο να προωθήσουμε την «κοινωνική ευεξία».
Τι είναι η Κοινωνική Ευεξία;
Οι επιστήμονες μελετούν την κοινωνική ψυχολογία των ανθρώπων σε επίσημα εργαστήρια και πανεπιστήμια για πάνω από έναν αιώνα, αλλά η ιδέα να «λυγίσουμε τον κοινωνικό μας μυ», όπως θα κάναμε με τον δικέφαλο ή τον τετρακέφαλο, εμφανίστηκε μόλις το 2011. Τότε ήταν που οι κοινωνικοί νευροεπιστήμονες Τζον και Χ. Στέφανι Κασιόπο (John και Η Stephanie Cacioppo) μοιράστηκαν τα αποτελέσματα από τη δοκιμή ενός προγράμματος εκπαίδευσης «κοινωνικής ευεξίας» διάρκειας 10 ωρών με τον στρατό των ΗΠΑ. Η ομάδα διαπίστωσε ότι οι ασκήσεις «κοινωνικής ευεξίας», όπως το να κάνουμε τη χάρη σε κάποιον (που μας το ζητά) ή να εξασκούμαστε στην διευθέτηση συγκρούσεων, μείωσαν τη μοναξιά και ενίσχυσαν την ευημερία στους στρατιώτες.
Και όπως δεν μπορούμε να παραμείνουμε σε φόρμα χωρίς άσκηση, έτσι και η «κοινωνική ευεξία» — η ικανότητα καλλιέργειας και διατήρησης θετικών σχέσεων— μαραίνεται χωρίς συνεχή προσπάθεια.
Κοινωνική ευεξία και πανδημία μοναξιάς
Όταν οι αρχικοί συμμετέχοντες έφταναν στα 80 τους χρόνια, ο Γουόλντιγκερ και η ομάδα του τους ζήτησαν να ανατρέξουν στη ζωή τους και να μοιραστούν αυτό για το οποίο ήταν πιο περήφανοι. Σχεδόν όλοι μιλούσαν για σχέσεις.
«Σχεδόν όλοι είπαν: Ήμουν καλός γονιός ή καλός μέντορας. Είχα έναν καλό γάμο ή ήμουν καλός φίλος», θυμάται ο ίδιος. «Σχεδόν κανείς δεν είπε: Έκανα πολλά χρήματα, κέρδισα αυτά τα βραβεία ή έπρεπε να γίνω διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού μου».
Η ομάδα συνέχισε ρωτώντας τους συμμετέχοντες: Σε ποιον θα μπορούσατε να τηλεφωνούσατε στη μέση της νύχτας αν ήσασταν άρρωστοι ή φοβισμένοι; Μερικοί άνθρωποι παρουσίασαν από μια μακρά λίστα. Άλλοι δεν μπορούσαν να αναφέρουν κανέναν.
«Αυτή είναι πραγματική μοναξιά - αυτή η αίσθηση ότι κανείς στον κόσμο δεν με έχει έννοια», λέει ο Γουόλντιγκερ. «Το κόστος είναι τεράστιο. Μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν αγαπιόμαστε και δεν είμαστε ασφαλείς και τελικά καταστρέφει την υγεία μας».
Το 2023, στην πιο τεχνολογικά συνδεδεμένη στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία, οι άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν πιο μακριά από ποτέ. Το 40% των ηλικιωμένων στις Η.Π.Α. αναφέρει χρόνια μοναξιά. Αν προσθέσουμε το lockdown που σχετίζονται με την πανδημία και (αντιλαμβανόμαστε γιατί) η μοναξιά έφτασε σε υψηλά επίπεδα, με αποκορύφωμα αυτό που ο Βίβεκ Μούρθι, γιατρός και πρώην στρατηγός χειρούργος των Ηνωμένων Πολιτειών ταξινομεί ως επιδημία μοναξιάς.
Όταν χάνουμε συναισθηματική και κοινωνική ευεξία, χάνουμε τα πάντα», λέει η Εμιλι Ανάλτ, κλινική ψυχολόγος, συνιδρύτρια του Coa, ένα «γυμναστήριο» για την ψυχική υγεία και ειδική στη συναισθηματική φυσική κατάσταση που δεν συμμετέχει στη μελέτη του Χάρβαρντ. «Τα πάντα στη ζωή θα είναι καλύτερα αν αισθανόμαστε συνδεδεμένοι με άλλους ανθρώπους για να ξεπεράσουμε τα δύσκολα και να απολαύσουμε τα καλά πράγματα».
Μερικοί ειδικοί παρομοιάζουν την «κοινωνική ευεξία» ακόμα και με ένα ζωτικό σημάδι - ότι η μέτρηση των επιπέδων μοναξιάς των ανθρώπων υποδηλώνει τη γενική υγεία με την ίδια ακρίβεια με την αρτηριακή πίεση ή τον σφυγμό.
Για να εξασκηθούμε στην κοινωνική ευεξία, ας δοκιμάσουμε αυτό το «πρόγραμμα προπόνησης» που περιγράφει ο Γουόλντιγκερ στο νέο του βιβλίο:
- Ας χαρτογραφήσουμε το κοινωνικό μας σύμπαν
- Ας ενισχύσουμε τις βαθιές μας σχέσεις
- Ας χτίσουμε μια ρουτίνα καθημερινών ευκαιριών κοινωνικής σύνδεσης
- Ας δημιουργήσουμε νέες σχέσεις
- Ας κάνουμε και έξτρα κινήσεις κοινωνικής σύνδεσης (ας μιλήσουμε σε έναν άγνωστο, ας δεχτούμε κοπλιμέντα χωρίς δεύτερη σκέψη, ας λέμε πιο ευχνά ευχαριστώ)
ΠΗΓΗ: outsideonline.com