Σε παράλληλες τροχιές κινούνται, τουριστικά, Ελλάδα και Κύπρος, με τις ιδιαιτερότητές τους, βέβαια, και τις μικροδιαφορές τους, αναφορικά με τις χώρες που αντλούν επισκέπτες.
Αυτό που μου κάνει εντύπωση, κάθε φορά που επισκέπτομαι την Κύπρο, κάθε περίπου 2 χρόνια, είναι αφενός η σταθερή πολιτική προσήλωση προς τη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού, με πράξεις και όχι λόγια, σαν τα πολλά που ακούμε στην Ελλάδα και αφετέρου οι αλλαγές που συντελούνται συνεχώς. Διότι στην Κύπρο ό,τι λένε το πραγματοποιούν στον χρόνο που έχουν προγραμματίσει και όχι με αβέβαια χρονοδιαγράμματα όπως στην Ελλάδα.
Πάντως, αλήθεια είναι ότι τουλάχιστον στα μεγάλα έργα έχουμε βελτιωθεί σε χρόνους, όμως σε μικρότερες επενδύσεις η γραφειοκρατία καλά κρατεί, σε αντίθεση με την Κύπρο που όλα λύνονται στην ώρα τους.
Κι αν αναρωτιέστε γιατί συμβαίνει αυτό, είναι επειδή έχουν μεγαλώσει με διαφορετική κουλτούρα, την οποία δε χρειάζεται να αναπτύξω τώρα.
Προ ημερών, πηγαίνοντας στην Κύπρο, είχα την ευκαιρία να δω αρκετά διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε κάθε πόλη, αλλά και στα χωριά.
Μίλησα με τον υφυπουργό Τουρισμού (δεν υπάρχει θέση υπουργού) Κώστα Κουμή, συζήτησα με τη Φανή Πασχαλίδου του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού, ρώτησα και έμαθα πολλά.
Ένιωσα για λίγο σαν αγρουτουρίστας, ζήλεψα τη ζωή του Ευστόλιου στον Κούριο, δοκίμασα κουμανταρία στο μουσείο Οίνου, μπήκα στο πνεύμα των ημερών στα πολύ γραφικά Χριστουγεννιάτικα χωριά, και ξεβιδώθηκα στο χορό σε ντισκοτέκ στη Λεμεσό!
Αλλά, κάθε φορά που βρίσκομαι στην Κύπρο, όπου κι αν πηγαίνω, αυτό το σφίξιμο στην καρδιά παραμένει: Εδώ και 50 χρόνια το μοναδικό μέρος στον κόσμο, διχοτομημένο, από την τουρκική εισβολή και κατοχή του 1974. Δεν θα ασχοληθώ με την πολιτική, αυτή τη στιγμή, όμως όταν ανεβαίνεις στο Παρατηρήριο «Λήδρα» και βλέπεις τη χωρισμένη Λευκωσία και τα μνημεία στα κατεχόμενα εδάφη, δεν μπορείς, σου βγαίνει ένας αναστεναγμός.
Η Κύπρος των ρεκόρ
«Το 2024 θα κλείσει με +4,6% και πάνω από 4 εκατ. αφίξεις επισκεπτών (3.845.000 το 2023 και 3.976.000 το 2019), δημιουργώντας νέο ρεκόρ. Ένα ακόμα ρεκόρ θα υπάρξει και στα έσοδα με +4,9% και πάνω από 3 δισ. ευρώ (2,99 δισ. το 2023)», είπε ο Κώστας Κουμής, ο υφυπουργός Τουρισμού, μιλώντας για το μεγάλο στοίχημα «να αλλάξουμε τρόπο σκέψης, στο περιβάλλον και την αειφορία».
Ο υφυπουργός επισήμανε ότι στην Κύπρο θα έχουν μικρή, αλλά αυξημένη μέση δαπάνη σε σχέση με το 2023, εν αντιθέσει με την Ελλάδα που έχει μείωση, καθώς πιέζονται οι Ευρωπαίοι, έναντι επισκεπτών από άλλες χώρες (π.χ. Ισραήλ), που έχει η Κύπρος. Οι Γερμανοί εμφανίζουν μειωμένη δαπάνη, αλλά οι επισκέπτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, που αποτελούν το 34,5% των τουριστών, παρουσίασαν αύξηση εξόδων. Δεύτερο έρχεται το Ισραήλ και τρίτη η Πολωνία, ως χώρες προέλευσης, με την Πολωνία να αντισταθμίζει εν μέρει τη Ρωσία σε αριθμό επισκεπτών, αλλά όχι σε δαπάνη, καθώς οι Ρώσοι ήταν γνωστοί για την οικονομική τους ευμάρεια και σπατάλη. Η ελληνική αγορά είναι 4 στην Κύπρο, προσμένοντας καλύτερα αποτελέσματα, καθώς οι Έλληνες που πηγαίνουν στο νησί της Αφροδίτης μένουν σε συγγενείς και φίλους και έτσι δεν θεωρούνται «τουρίστες». Κι όμως, αξίζει να πας στην Κύπρο, διότι ναι μεν έχει το ελληνικό στοιχείο, αλλά θα βιώσεις όμορφες εμπειρίες.
Ωστόσο και στην Κύπρο παρατηρείται μια μικρή μείωση στη διάρκεια παραμονής.
Ένα ακόμα στοίχημα για την Κύπρο, όπως είπε ο Κώστας Κουμής, είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, τον Νοέμβριο, ενώ η μεγάλη άνοδος σε φοιτητές (πολλά και καλά ιδιωτικά πανεπιστήμια) και καθηγητές συνεισέφερε στην τουριστική βιομηχανία.
Με την Κύπρο να έχει άρτιες δημόσιες υποδομές, πολύ καλό οδικό δίκτυο (αυτοκινητόδρομοι χωρίς διόδια) ακόμα και στα ορεινά, αλλά και πολύ καλές ιδιωτικές υποδομές σε ξενοδοχεία και με αξιόλογο know how στην τουριστική βιομηχανία, στόχος είναι να μεγαλώσουν τα αεροδρόμια. Ήδη η κυβέρνηση έχει έρθει σε συμφωνία με τη διαχειρίστρια εταιρεία Hermes για την αναβάθμιση σε Λάρνακα και Πάφο.
Το βάρος, σύμφωνα με τον υφυπουργό Τουρισμού, θα δοθεί στις εμπειρίες αυθεντικότητας. Γι’ αυτό και αναπτύσσουν τα ορεινά χωριά και τα μετατρέπουν, αυτές τις ημέρες των εορτών, σε Χριστουγεννιάτικα χωριά. Παράλληλα, διευρύνουν τον αγροτουρισμό που έχει πολλά να προσφέρει, το γκολφ με τα γήπεδα να γίνονται 6 από 4, τον συνεδριακό τουρισμό με ανακαίνιση του Κέντρου στη Λευκωσία, τον αθλητικό τουρισμό πέραν των 100 ομάδων που πηγαίνουν για προετοιμασία στο νησί, τον θρησκευτικό τουρισμό που επλήγη λόγω της κατάρρευσης της επισκεψιμότητας από τη Ρωσία.
Και στο city break αποσκοπεί η Κύπρος, κυρίως με τη Λευκωσία η οποία παρέχει τα πάντα. Ο Κώστας Κουμής ανέφερε ότι «η πρωτεύουσα είναι αδικημένη και βρίσκουμε ευκαιρίες να την αναδείξουμε», καθώς οι περισσότεροι επισκέπτες πηγαίνουν στα παράλια και όχι στην ενδοχώρα. Όμως, οι τακτικότερες συνδέσεις με λεωφορεία, επέφεραν μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στη Λευκωσία.
Το 2025 προβλέπεται να είναι μια χρονιά ελαφρώς καλύτερη και έχει σημειωθεί μερική επιμήκυνση της περιόδου, στην αρχή και στο τέλος (τον Οκτώβριο, που ήταν ο καλύτερος Οκτώβριος όλων των εποχών για την Κύπρο) κατά δύο εβδομάδες. Από το 2026 θα εφαρμοστεί πράσινο τέλος για αντισταθμιστικά οφέλη προς το κράτος, ενώ υπάρχει και φόρος διαμονής.
Το φαινόμενο της βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει χτυπήσει και την πόρτα της Κύπρου, καθώς υπάρχουν 50.000 κλίνες, με έντονο το στεγαστικό πρόβλημα στη Λεμεσό όπου οι τιμές των προσφερόμενων σπιτιών είναι απλησίαστες.
Οι πατέντες τουριστικής προβολής της Κύπρου
Στη Λάρνακα είδαμε την εφαρμογή των story telling statues. Yπάρχουν 18 σημεία στην περιοχή, όπου τα μνημεία «μιλούν» κυριολεκτικά στον επισκέπτη, αρκεί να χρησιμοποιήσει το κινητό του τηλέφωνο και να σκανάρει το Qr Code
Τα «Σήματα Πιστοποίησης» του προορισμού αναδεικνύουν τις προτάσεις εναλλακτικού τουρισμού: Γαλάζιες Σημαίες για παραλίες και μαρίνες δεν λείπουν από την Κύπρο, Μονοπάτια της Φύσης που είναι εκδρομικοί χώροι για κάθε ηλικία, Γεωπάρκο Τροόδους που είναι θαυμάσιο και καταπράσινο, Heartland of Legends – μια κυκλική διαδρομή που περνά μέσα από ορεινές και ακριτικές περιοχές περικλείοντας μι περιοχή της ενδοχώρας όπου υπάρχουν αυθεντικές εμπειρίες, Χρωματιστά Χωριά (Colourful Villages), Κυπριακό Πρόγευμα (Cyprus Breakfast) για τα ξενοδοχεία, Vegan Friendly, Taste Cyprus Delightful Journeys (το είδαμε στις εισόδους οινοποιείου και χώρων εστίασης), Διαδρομές Κουμανταρίας και Οίνου (Koumandaria & Wines Routes) – στο Κάστρο στο Κολόσσι, στο Μουσείο Οίνου και στο Οινοποιείο «Κτήμα Γερόλεμο», το σήμα για τα Θεματικά Πάρκα (ThemeParks), Χριστουγεννιάτικα Χωριά (Christmas Villages) που είναι θεσμός από το 2021 με 8 χωριά όπως τα Φικάρδου, Καλοπαναγιώτης και Λεύκαρα (με τα περίφημα κεντήματα), Cyprus Convention Bureau (CCB) και Historic Hotels of Cyprus.
Τι αξίζει να δεις
Φεύγοντας από το αεροδρόμιο και πηγαίνοντας προς τη Λάρνακα, πρέπει οπωσδήποτε να σταματήσεις στην Αλυκή για να δεις τα πανέμορφα φλαμίνγκο, τα οποία μένουν από τον Νοέμβριο μέχρι το Μάρτιο. Αν θέλεις μπορείς να πιες κάτι σε ένα από τα μαγαζιά στην παραλία Μακένζι, και μετά βόλτα στην πόλη. Οπωσδήποτε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου, στο κάστρο, στην δημοτική αγορά και περατζάδα στην παραλία των Φοινικούδων.
Στη Λάρνακα λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό και το καζίνο, για όσους θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους, το οποίο βρίσκεται στο City of Dreams Mediterranean Casino & Resort. Η απόφαση της κυβέρνησης να δώσει άδεια λειτουργίας καζίνο, αποσκοπούσε στην εισροή χρημάτων, διότι είχε παρατηρηθεί ότι πολλοί τουρίστες ενώ έμεναν στην ελεύθερη Κύπρο, πήγαιναν στα καζίνο της κατεχόμενης. Πλέον τα αποτελέσματα είναι θεαματικά, καθώς κράτησαν τον τουρισμό.
Έξω από τη Λεμεσό επισκέφτηκα ξανά τον πολύ περιποιημένο αρχαιολογικό χώρο του Κουρίου, με αναστηλωμένο το ελληνορωμαϊκό θέατρο που προσφέρεται όχι μόνο για παραστάσεις και εκδηλώσεις αλλά και για συνεδριακή χρήση, όπως και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι της Κύπρου. Και βέβαια, την περίφημη Οικία του Ευστόλιου, μια έπαυλη της εποχής.
Στη Λεμεσό προτείνω φαγητό Dionysos Mansion, που πηγαίνω και ξαναπηγαίνω, με εξαιρετικά πιάτα και βέβαια διασκέδαση στο απίστευτο Retro Disco Club με τον Dj να βάζει όλα τα γνωστά τραγούδια, ξένα και ελληνικά, των δεκαετιών 80 και 90, με τα αντίστοιχα video clip να προβάλλονται σε τρεις μεγάλες οθόνες τριγύρω. Χορός απίστευτος.
Στο παλιό λιμάνι, στο Μόλο, στην περίφημη μαρίνα Λεμεσού και στο Μουσείο Καρναβαλιού αν το βρεις ανοικτό, θα πρέπει οπωσδήποτε να περάσεις.
Μεταξύ Λεμεσού και Λάρνακας, στην ενδοχώρα, στο όμορφο χωριό Τόχνη, με πετρόκτιστα σπίτια, λειτουργεί μια μεγάλη αγροτουριστική μονάδα, με πολλές κατοικίες και δραστηριότητες, που φέρει το όνομα του χωριού.
Εκεί έβαλα για μια ακόμα φορά γάντια και ζύμωσα κυπριακές ραβιόλες με χαλούμι που γίνονται βραστές και πουρέκκια που μπορείς να βάλεις ζάχαρη, κανέλα και ανθόνερο ή χαλούμι, αν τα θέλεις αλμυρά.
Στη Λευκωσία για πρώτη φορά πήγα στη Λεβέντειο Πινακοθήκη, ενός Κύπριου που έζησε από πολύ μικρός στην Αφρική και έγινε επιχειρηματίας. Στην πινακοθήκη θα δεις έργα γνωστών ζωγράφων, αλλά θα βρεις και πολύ όμορφα αντικείμενα εποχής.
Στην Παλιά Λευκωσία, στα στενά δρομάκια μέσα στα ενετικά τείχη πρέπει να περιπλανηθείς κι αν θέλεις να αγοράσεις ασημικά, να δεις την εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης και να ανέβεις στο Παρατηρητήριο, όσο σκληρό κι αν είναι βλέποντας τη χωρισμένη Λευκωσία.
Στο μεσαιωνικό κάστρο στο Κολόσσι, να ανέβεις στην ταράτσα, να δεις τις ζεματίστρες, από όπου έριχναν καυτό υγρό σε όσους επιχειρούσαν να καταλάβουν το κάστρο και βέβαια να ατενίσεις τον κάμπο, με τους αμπελώνες, ενώ κάποτε φύτευαν εκεί και ζαχαροκάλαμα.
Λίγο πιο πέρα, στην Ερήμη, λειτουργεί το Μουσείο Οίνου όπου θα ακούσεις ενδιαφέροντα στοιχεία και έπειτα επίσκεψη στα κρασοχώρια Κοιλάνι και Ομοδος. Στο τελευταίο χωριό θα περπατήσεις στα πλακόστρωτα στενάκια, να ψωνίσεις από τον παραδοσιακό φούρνο George’s Bakery αρκατένα κουλούρια, τα γλυκά σιουσιούκκο και παλουζέ που γίνονται από σταφύλι, να δεις το παλιό πατητήρι το Λινό, την εκκλησία του Τίμιου Σταυρού και να καταλήξεις για φαγητό «Στου κυρ Γιάννη» με νόστιμους μεζέδες.
Στον Καλοπαναγώτη, ένα πολύ όμορφο χωριό με απίστευτη επισκεψιμότητα, να χρησιμοποιήσεις το ασανσέρ και να πας στη βυζαντινή εκκλησία (10 υπάρχουν στο Τρόοδος) του Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή (Unesco), και μια επίσκεψη στο αγροτουριστικό κατάλυμα Spa Casale Panayiotis θα σου βάλει ιδέες για το πώς μπορείς να συνδυάσεις αγροτουρισμό με ανέσεις.
Μείνε νηστικός όλη μέρα, διότι το βράδυ στην παραδοσιακή ταβέρνα Άγιος Επίκτητος θα φας για τα καλά, με κρεατικά, και τυριά σε τεράστιες ποσότητες να πλημμυρίζουν το τραπέζι.
Ένα πράγμα δεν μου άρεσε, που σε αρκετές ταβέρνες κάπνιζαν ανενόχλητα ορισμένοι θεριακλήδες.
Ο Αγροτουρισμός δίνει προστιθέμενη αξία
Η Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού από το 1996 που ιδρύθηκε από τον ΚΟΤ (νυν Υφυπουργείο Τουρισμού) με κρατική στήριξη καθώς και την στήριξη των μελών της (ιδιοκτήτες καταλυμάτων και επιχειρήσεων δραστηριοτήτων) συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του Αγροτουρισμού στην Κύπρο, και εκπονεί ετήσιο σχέδιο δράσης για την προβολή και την περαιτέρω ανάπτυξη τομέα. Έχει 120 μέλη Παγκύπρια, με 190 μονάδες – παραδοσιακές οικοδομές, που διαθέτουν 1.699 κλίνες, συνολικά.
Η πληρότητα υπερβαίνει το 33% - 40 % και οι διανυκτερεύσεις από ξένους περιηγητές και κατοίκους Κύπρου ανήλθαν στις 162.307 το 2023, ενώ το 2024 το πρώτο εξάμηνο οι διανυκτερεύσεις άγγιξαν τις 89.121, ήτοι +20% περισσότερο από πρώτο εξάμηνο του 2023.
Όσον αφορά τις αφίξεις, το 2023 ήταν 69.505 και το πρώτο εξάμηνο του 2024 έφτασαν τις 31.993, με +31,8% πάνω από το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Οι χώρες προέλευσης με σειρά αφίξεων είναι η Κύπρος, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσία, η Ολλανδία, η Γαλλία και το Ισραήλ, ενώ ιδιαίτερα υποσχόμενες αγορές είναι η Πολωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
98 πτήσεις την εβδομάδα από την Ελλάδα
Για να πας στην Κύπρο, η Sky express έχει καθημερινά δρομολόγια. Συνολικά, τη χειμερινή περίοδο, με όλες τις αεροπορικές εταιρείες, υπάρχουν 64 πτήσεις την εβδομάδα Αθήνα – Λάρνακα, 24 πτήσεις Θεσσαλονίκη – Λάρνακα, 8 Θεσσαλονίκη – Πάφος, και 2 Χανιά – Πάφος, οπότε γίνεται αντιληπτό πόση κίνηση υπάρχει.
Στην Κύπρο, αξίζει ο Έλληνας να πάει, για όσα προανέφερα και ακόμα περισσότερα.