«Aυτός ο Σόρογκας ζωγραφίζει με γαλιφιές εκλεκτές να δείς κάτι εκλεπτυσμένες διπλωματίες που κάνει. Ξορκίζει τη φθορά καλοπιάνοντάς την. Υμνολογώντας την με την κατανυκτική του τέχνη». «Τέτοια μου γράφει η Κική και την λατρεύω», η επωδός του Σωτήρη για την αδελφοποιητή Δημουλά.
Τον τελευταίο καιρό μάθαινα μόνο απο εκείνον νέα της, λίγα αλλά τακτικά. Απόψε δεν τολμησα να του τηλεφωνήσω, είχε και το χαμό του Δημοσθένη Κοκκινίδη προ ημερών, αβάσταχτες απώλειες.
Δεδηλωμένα φανατικός της μετά από εκείνη τη συγκλονιστική ομιλία της όταν την υποδέχθηκε ο Γρηγόρης Σκαλκέας στην Ακαδημία -« η ποίηση βοηθάει όσο το κερί που ανάβουμε μπαίνοντας σε ένα έρημο, καταργημένο ξωκκλήσι, με φευγάτους όλους τους αγίους. Ωφελεί όσους την αγαπούν, επειδή βρίσκουν εντός της μικρά κομματάκια από σκισμένες φωτογραφίες του ψυχισμού τους. Περισσότερο και πιο σωστά ωφελεί εκείνους που πιστεύουν στη μαγεία της» - παρόντων των: Τέτση, Καμπανέλλη, Γαλάτειας Σαράντη, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Ιουλίτας Ηλιοπούλου, Χρήστου Μπουλώτη, του πνευμονολόγου Χρυσόστομου Μελισσηνού, της οικογένειάς της και των κυριών του Ίκαρου- παρακάλεσα τον Σωτήρη να διαμεσολαβήσει για να μας γράψει ένα κείμενο στην Ελευθεροτυπία για τους εραστές του χειρόγραφου.
Όχι μόνο το ετοίμασε, «αν έχω φλυαρίσει μπορείτε να το κόψετε» μου έλεγε από το τηλεφωνο νιώθοντας περισσότερη αμηχανία.
«Τα γράμματα που έγραψα, που έστειλα ή δεν έστειλα, που ελήφθησαν ή δεν ελήφθησαν... υπ′ όψιν, ήταν και παραμένουν, ο κρυφός ιερός τόπος, όπου συναντήθηκαν συναντιούνται, το χέρι με το μολύβι ή την πένα, για να τελέσουν το μυστήριο της εκ γενετής άρρηκτης σχέσης τους με ένα προσκύνημα στην χειροποίητη εικόνα της γραφής. Ναι, καυχιέμαι, ότι τα πιο επιτυχημένα παράπονα που έγραψα είναι χειρόγραφα. Η γραφή, πώς να κάνουμε, όσο κι αν ταξιδέψει και αν ζήσει στα ξένα... μέσα, κάθε τόσο, εκεί που γεννήθηκε θα επιστρέφει: στο ένστικτό της».
Αυτή η λυρική της γλώσσα, διακριτό διαβατήριο και λαμπρά διακεκριμένα αναγνωρίσιμο λόγω των εκρηκτικών συνδυασμών με τόσες πρωτότυπες τεχνικές, καθιέρωσαν το προσωπικό της ποιητικό σύμπαν. Σε μια τιμητική ποιητική βραδιά για «Τα εύρετρα» με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο και διοργανωτή τον Θανάση Νιάρχο, στο Ιδρυμα Σύλβιας Ιωάννου –ήταν εκει: Θανάσης Βαλτινός, Τηλέμαχος Χυτήρης, Νίκος Σηφουνάκης, Μαρία Φαραντούρη, Αλέκος Φασιανός, Μάνος Ελευθερίου, η πολύτιμη βοηθός της Έλενα Τσαγκαράκη-, ο αείμνηστος ομότεχνός της Γιάννης Βαρβέρης τόνιζε πως «Ο υπερθετικός βαθμός είναι και οφείλει να είναι από χρόνια συνυφασμένος με ό,τι θετικό λέγεται για την ποίηση της Κικής Δημουλά. Με θαυματουργικούς τρόπους και με βουρκωμένο αλλά ποτέ ένδακρυ βλέμμα προβίβασε την καθημερινότητά μας, στο δικαιωμένο παρηγορητικό σύμπαν που περιμέναμε».
Το 2014 την υποδεχθήκαμε στα Εκπαιδευτήρια Γείτονα για να μιλήσει στα παιδιά. Μαζί με τον Σωτήρη Σόρογκα, ένα υπέροχο πνευματικό δίδυμο. Οι δύο δημιουργοί -«συλλέκτες των εγκαταλείψεων και των εγκαταλελειμμένων»- μοιράστηκαν με τους έφηβους μαθητές τούς προβληματισμούς, τις ανησυχίες και τις απόψεις τους για την τέχνη και την πνευματική ζωή του τόπου.
«Δεν νομίζω ότι μπορεί να σας διδάξει κανείς τον τρόπο της ποίησης, τον τρόπο της ζωγραφικής, αυτή την καλή εύστοχη χρήση της γλώσσας. Είναι θέμα γλώσσας η ποίηση, σε μένα τουλάχιστον οι λέξεις γράφουν ένα ποίημα, αυτές μου το ψιθυρίζουν και πολύ λιγότερο η ιδέα. Είχα πει να μην εξετάζεται η ποίηση ως ύλη που τη δίδαξαν, δεν είναι ύλη η ποίηση, είναι λίγος αέρας. Είπα, να υπάρχει μια ώρα αφιερωμένη στην ποίηση, ο καθηγητής με μαθητές να διαβάζουν ποιήματα. Να γίνει πρώτα μια φιλία της ακοής με αυτό τον ήχο, αυτό το ρυθμό, αυτό είναι πριν απ′ όλα. Δεν είναι εξοικειωμένος ένας άνθρωπος να ακούει ποίημα και μάλιστα σήμερα άρρυθμο, παρά μόνον εσωτερικά. Δεν είναι ο Παλαμάς που αποτυπώνεται».
«Ποια συμβουλή θα δίνατε σε ένα δεκαεφτάχρονο παιδί;», τη ρώτησε ένας μαθητής. Η απάντησή της;
«Να γράψει ό,τι έχει διάθεση, ξέρω ότι όλοι οι νέοι γράφουν ποιήματα. Λαβαίνω κάπου 15 ποιητικές συλλογές νέων την ημέρα, οι οποίες έχουν τη μοίρα να μένουν αδιάβαστες διότι δεν επαρκώ. Εξ άλλου από το πρώτο ποίημα καταλαβαίνεις τι συμβαίνει, εάν έχεις φάει τα ψωμιά σου επάνω σε αυτή την τέχνη. Ολοι οι νέοι γράφουν ποιήματα. Ξέρετε ποιος είναι ο λόγος; Μάλλον θέλουμε ως νέοι να ξεφορτωθούμε τον εαυτό μας, μας πιέζει, μας δημιουργεί πολλά προβλήματα και θέλουμε να τον ξεφορτωθούμε όσο και αν ένα από τα προβλήματα του εαυτού μας είναι και η αναζήτηση του άλλου, του συντρόφου. Ενα μπέρδεμα γίνεται πολύ μεγάλο, διότι δεν αποχωρίζεται κανείς εύκολα το εγώ του και γι′ αυτό και δεν πετυχαίνουν πολύ οι σχέσεις, οι συμβιώσεις, γιατί είναι τα δύο εγώ που παντρεύονται και όχι οι δύο άνθρωποι. Μη βιάζεστε, εάν κάτι κάνετε, βάλτε το στο συρτάρι σας, θα το δείτε έπειτα από ένα χρόνο. Εγώ απέσυρα, δεν κυκλοφορούν τα πρώτα ποιήματα, τα έβγαλε ένας θείος μου, δεν κυκλοφορούν, ήταν κωμωδία. Μη βιάζεστε, θα τα ξανακοιτάξετε, όχι αμέσως, έπειτα από τρεις μήνες, έπειτα από ένα χρόνο, θα δείτε πόσο δεν θα σας αρέσουν».
Στην έκθεση του Παναγιώτη Τέτση στο ίδρυμα Θεοχαράκη, λίγο πριν απο την εκδημία του μεγάλου μας ζωγράφου, η Κική Δημουλά μιλούσε για το φως και το χρώμα και τα έργα του που έσφυζαν από ρωμαλέα νεότητα. Ευχές αγάπης του απηύθυνε, τονίζοντας πως η ποίηση είναι ζωγραφική που μιλά και η ζωγραφική, ποίηση που σωπαίνει».
Εκείνος βεβαίως με αμοιβαία τα αισθήματα που της έτρεφε την αποκαλούσε «Κυρά της Ποίησης» επιμένοντας πως το προνόμιο του χρόνου ανήκει στον λόγο. Ισχυριζόταν πως ο ποιητικός λόγος μεστώνει στη χρονική πορεία, κάθε φράση κάθε λέξη γίνεται ευφρόσυνος πνευματικός οδηγός.
Σε μια από τις πολλές εκδηλώσεις του Μεγάρου Μουσικής όπου παρευρισκόταν ο Τέτσης, ομιλήτρια ήταν η Κική Δημουλά. «Διάβαζε ποιήματά της, πότε ανέβαζε και πότε χαμήλωνε τη χαρακτηριστική της μπάσα φωνή, εξαιτίας του καπνίσματος. Την παρατηρούσα, τη μελετούσα, η κίνησή της, η εικόνα της, τα λαμπερά ασημένια μαλλιά της, όλη της η μορφή σε αυτή τη συγκέντρωση αποθεώσεως, μετέδιδε πως αυτός ο άνθρωπος, είναι ξεχωριστός των γραμμάτων, είναι ευγενής και άρχοντας. Κυρία της Ποιήσεως».
Πριν απο λίγους μήνες στο γραφείο του ο καρδιοχειρουργός Στρατής Παττακός, ο θεράπων ιατρός της, θυμόταν την από κοινού τους συνέντευξη περί καρδιάς και αισθηματικών προβλημάτων. Η Κική Δημουλά δήλωνε αναρμόδια: «Εμένα ρωτάτε ή τη φύση; Δεν είμαστε εμείς οι άνθρωποι που βάλαμε την καρδιά αρμόδια να εισπράττει και να αποταμιεύει ό,τι μας συμβαίνει. Δεν ξέρω αν είναι πραγματικά η καρδιά αυτή που συγκεντρώνει τα απομνημονεύματά μας. Αυτό θα μας το πει ο κύριος Παττακός που πιάνει την καρδιά με τα χέρια του και επομένως είναι ο μόνος ενδεδειγμένος για να μας πει αν όντως υπάρχει κάποια κρύπτη στην καρδιά ή αν κάπου αλλού κρύβονται τα μυστικά μας».
Και η απάντηση του Στρατή Παττακού: «Λυπάμαι αν θα απογοητεύσω τους ποιητές, αλλά παρόλο που είναι – η καρδιά – το ζωτικότερο όργανο για την επιβίωσή μας, δεν έχει καμία σχέση με την ψυχή ή με την ποίηση, που έχουν ως έδρα τους τον εγκέφαλο. Η καρδιά είναι μια ωραιότατη αντλία αίματος, αντλία και τίποτε περισσότερο. Δεν αγαπώ, λοιπόν, με την καρδιά μου. Αγαπώ με την ψυχή μου, με τον εγκέφαλό μου».
Σε πρόσφατη συνέντευξη ρώτησαν τον Ακαδημαϊκό και αστροφυσικό δρα. Σταμάτη Κριμιζή, ποιά απο τις πολλές προσωπικότητες που έχει συναντήσει θυμάται φωτεινά. Μιλάμε για τον άνθρωπο που από τη θέση του διευθυντή του Τμήματος Διαστημικής Φυσικής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου John Hopkins των ΗΠΑ διεύθυνε τις δραστηριότητες 600 περίπου επιστημόνων, μηχανικών, τεχνικού και βοηθητικού προσωπικού, με στόχο το σχεδιασμό, την κατασκευή, τον τεχνικό έλεγχο και την αποστολή στο διάστημα περισσότερων από 60 ολοκληρωμένων δορυφόρων και πάνω από 100 επιστημονικών οργάνων, τα οποία εκτελούν μετρήσεις πάνω σε διαστημικές αποστολές της NASA γύρω από τη γη, τους άλλους πλανήτες και τον Ήλιο.
Ξέρετε ποιές προσωπικότητες ξεχώρισε ο κ. Κριμιζής;
«Ένας από τους ανθρώπους που θαύμαζα και θαυμάζω είναι η Κική Δημουλά ως ποιήτρια και ο μακαρίτης ο Παναγιώτης Τέτσης».