Στο σημείο που έφθασε η κλιματική αλλαγή και τα επακόλουθα της, μικρή σημασία έχει αν ο λόγος που την προκαλεί είναι η ανεξέλεγκτη βιομηχανική ανάπτυξη ή οι εναλλασσόμενες περίοδοι υπερθέρμανσης και ψύξης του πλανήτη.
Εκείνο που οφείλουμε σαν ένα κομμάτι της φύσης, που επηρεάζει με τις ενέργειες του ολόκληρο το οικοσύστημα μέσα στο οποίο ζούμε, είναι να συμβάλλουμε και εμείς, ώστε να μη βρεθούμε στην ανάγκη από τη μια να πούμε το νερό νεράκι και από τη άλλη να πνιγόμαστε μέσα στους χειμάρρους του.
Αριθμοί που συγκλονίζουν
Αυτό που με οδήγησε ξανά μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή για να γράψω αυτό το κείμενο είναι ένα άρθρο τριών δημοσιογράφων του CNNi, το οποίο περιέχει νούμερα για τη μεγαλύτερη λίμνη πόσιμου νερού στις ΗΠΑ που σοκάρουν.
Η λίμνη Mead, είναι μια δεξαμενή του ποταμού Κολοράντο. Βρίσκεται ακριβώς ανατολικά του Λας Βέγκας, στα σύνορα της Νεβάδας με την Αριζόνα.
Εκτιμάται πως θα γίνει το επίκεντρο ενός από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής στις ΗΠΑ. Εκατομμύρια άνθρωποι θα επηρεαστούν τις επόμενες δεκαετίες από την έλλειψη νερού του ποταμού Κολοράντο, ενώ ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται επώδυνες περικοπές σε ορισμένες περιοχές. Δεν είναι απλά μια απειλή στον ορίζοντα. Ήδη την Τετάρτη 16 Ιουνίου ανακοινώθηκε το χαμηλότερο επίπεδο νερού της λίμνης από τότε που πρωτογέμισε τη δεκαετία του 1930. Θεωρείται μάλιστα δεδομένο ότι η πρώτη έλλειψη νερού κατά μήκος του Κολοράντο θα ανακοινωθεί αργότερα εντός του 2021.
Ο Καθ. John Fleck, διευθυντής του Προγράμματος Υδάτινων Πόρων στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού δήλωσε εμφατικά στο CNN: «Ακόμα και χωρίς την αλλαγή του κλίματος, θα είχαμε πρόβλημα, επειδή αντλούμε περισσότερο νερό από ό,τι το ποτάμι μπορεί να μας παρέχει. Δυστυχώς η κλιματική αλλαγή έκανε το πρόβλημα πολύ χειρότερο μειώνοντας σημαντικά τη ροή του».
Συγκεκριμένα, το επίπεδο της λίμνης έχει πέσει περίπου 44,5 μέτρα κάτω εκείνο του 2000, όταν θεωρήθηκε εντελώς γεμάτη για τελευταία φορά. Αυτό που απομένει μοιάζει με ένα ”δακτύλιο μπανιέρας”, όπου δεσπόζουν λευκά πετρώματα και ορυκτά κατά μήκος της απότομης όχθης της λίμνης (Εικ. 2).
Η ροή του Κολοράντο μειώνεται συνεχώς, λόγω της θερμότητας και της ξηρασίας που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Είκοσι-πέντε εκατομμύρια άνθρωποι στηρίζονται στο νερό της λίμνης Mead.
Ανάμεσα στους πρώτους επηρεαζόμενους από τις περικοπές θα είναι οι αγροτικές κοινότητες, ιδίως εκείνες της κεντρικής Αριζόνας.
Το 75-80% του νερού του ποταμού χρησιμοποιείται στη γεωργίαii. Επίσης θα επηρεαστούν οι κοινότητες ιθαγενών της Αμερικής κατά μήκος της λεκάνης του ποταμού.
Η σημερινή πληρότητα της λίμνης έχει περιοριστεί στο 36%· αριθμός που θα συνεχίσει να μειώνεται, καθώς η ταχεία πτώση του ταμιευτήρα συνεχίζει να ξεπερνά τις τελευταίες προβλέψεις των ειδικών.
Η στάθμη του νερού προβλέπεται να πέσει άλλα 6 μέτρα μέχρι το 2022. Η λίμνη Mead έχει χάσει 5,5 τρισεκατομμύρια γαλόνια νερού από το 2000. Δηλαδή, για σχεδόν 22 χρόνια είχε καθημερινές απώλειες που αντιστοιχούν σε πάνω από χίλιες ολυμπιακές πισίνες.
Από την εξάτμιση η λίμνη έχει περίπου 1,8 μέτρα νερού ετήσιες απώλειες που αντιστοιχούν σε 300 δισεκατομμύρια γαλόνια, πέραν του νερού που διατίθεται για ανθρώπινη χρήση και παραγωγή ενέργειας.
Περίπου το 40% της ετήσιας εξάτμισης συμβαίνει το τρίμηνο Ιουνίου- Αυγούστου, αρκετή ποσότητα για την παροχή νερού σε 75.000 σπίτια του Λας Βέγκας για ένα χρόνο.
Το υδροηλεκτρικό φράγμα Hoover
Το υδροηλεκτρικό φράγμα Hoover παράγει περίπου 2.000 μεγαβάτ υδροηλεκτρικής ενέργειας, αρκετής για σχεδόν 8 εκατομμύρια Αμερικανούς.
Το φράγμα χτίστηκε το 1930 για να δημιουργήσει τη λίμνη Mead. Οι γεννήτριες του φράγματος παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια σε δημόσιες και ιδιωτικές εγκαταστάσεις στη Νεβάδα, την Αριζόνα και την Καλιφόρνια. Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες, με το λιγότερο νερό που ρέει στο φράγμα, η παραγωγή του ήταν πιο κοντά στα 1.500 μεγαβάτ· μια πτώση κοντά στο 25%, που επηρεάζει πολλές πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια, η Αριζόνα και η Νεβάδα, που αντλούν την ενέργειά τους από το φράγμα Hoover.
Εάν το επίπεδο της λίμνης υποχωρήσει για άλλα 53 μέτρα, το νερό δεν θα χύνεται πλέον στο φράγμα, που σημαίνει πως καμία παραγωγή ενέργειας δεν θα υπάρξει από αυτή την εγκατάσταση.
Ο τελευταίος αριθμός που μπορούμε να παρουσιάσουμε είναι ότι το 90% του νερού του Λας Βέγκας προέρχεται από τη λίμνη Mead, για αυτό και η πόλη προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο εδώ και χρόνια. Η πόλη αντλεί νερό από δύο υποβρύχιες δομές κοντά στη δυτική όχθη της λίμνης. Όμως αρχίζουν να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν, καθώς η στάθμη του νερού πέφτει κάτω από αυτές.
Κύπρος
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο ασχολήθηκα με αυτό το αντικείμενο είναι γιατί τα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω αφορούν έντονα και την Κύπρο. Τα μισοάδεια φράγματα (Εικ. 3) είναι μια συνηθισμένη εικόνα, που επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Το νησί αντιμετώπισε ιστορικές περιόδους ανομβρίας και ξηρασίας, ενώ στο άμεσο μέλλον η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Είναι, επίσης, γνωστό πως ορισμένοι εκκλησιαστικοί ηγέτες έχουν εκμεταλλευθεί ακόμα και τις κλιματικές κρίσεις για να προσελκύσουν ανθρώπους με απλοϊκή προσήλωση σε κάθε είδους θρησκευτικές προλήψεις. «Με απόφαση του μητροπολίτη Κύκκου κ. Νικηφόρου την ερχόμενη Κυριακή θα τελεσθεί αρχιερατική Θεία Λειτουργία, παράκληση αλλά και δέηση για την ανομβρία, ενώ θα ακολουθήσει λιτάνευση της ιερής εικόνας της Παναγίας του Κύκκου», έγραφε το 2014 ο Λουδάρος Ανδρέας στο Δόγμαiii.
Προσωπικά διαφωνώ με τις πρακτικές αυτές, γιατί μελετώ τη φύση από τα νεανικά μου χρόνια. Χαίρομαι που η Κυπριακή Πολιτεία φρόντισε να κατασκευάσει σωρεία φραγμάτων και μονάδες αφαλάτωσης σε ολόκληρη το νησί, με τα οποία σώθηκε η αγροτική - και όχι μόνο - οικονομία. Ο αείμνηστος Μανώλης Γλέζος, σε μια συνάντηση που είχαμε στα γραφεία του ΙΓΜΕ, πριν κάποιες δεκαετίες, μου είχε εκμυστηρευθεί τον ενθουσιασμό και θαυμασμό του για τα έργα αυτά.
Πάνω απ’ όλα, εκείνο που ελπίζω είναι όπως η τωρινή κυβέρνηση, που επιτέλους αναγκάστηκε να αφήσει κατά μέρος το σκάνδαλο των «χρυσών» διαβατηρίων, διαχειριστεί σωστά το περίφημο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026, έτσι ώστε να οδηγηθούμε προς την πράσινη ενέργεια και ανάπτυξη, που με τη σειρά της θα ξαναφέρει την κανονικότητα στο περιβάλλον μέσα στο οποίο προσπαθούμε να επιζήσουμε.
i Rachel Ramirez, Pedram Javaheri and Drew Kann (2021): The shocking numbers behind the Lake Mead drought crisis, edition CNN.