Η Γη οδεύει προς ένα «παγκόσμιο σημείο καμπής» εάν η κλιματική κρίση συνεχίσει την τρέχουσα πορεία της, προειδοποιούν οι επιστήμονες, που ζητούν την ανάληψη επείγουσας δράσης ώστε να αποφευχθεί «μια υπαρξιακή απειλή για τον ανθρώπινο πολιτισμό».
Η ομάδα ερευνητών, οι οποίοι δημοσίευσαν την μελέτης τους στο περιοδικό Nature, λένε ότι υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι έχουν ήδη λάβει χώρα μη αναστρέψιμες αλλαγές στα περιβαλλοντικά συστήματα της Γης και ότι τώρα βρισκόμαστε σε κατάσταση «πλανητικής έκτακτης ανάγκης»
Το παγκόσμιο σημείο καμπής, όπως χαρακτηρίζεται, είναι το κατώφλι όπου τα συστήματα του πλανήτη φτάνουν σε σημείο χωρίς επιστροφή - όπως η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η επιτάχυνση της τήξης των πάγων και το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους της Αρκτικής - λένε οι συντάκτες του δημοσιεύματος.
Μια τέτοια κατάρρευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνθήκες «θερμοκηπίου» που θα καθιστούσαν κάποιες περιοχές στη Γη ακατοίκητες.
«Ο χρόνος παρέμβασης που απομένει για να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή θα μπορούσε να έχει ήδη συρρικνωθεί προς το μηδέν, ενώ ο χρόνος αντίδρασης για την επίτευξη καθαρά μηδενικών εκπομπών είναι στην καλύτερη περίπτωση 30 χρόνια» αναφέρουν οι συντάκτες.
Οι περιοχές με τα μεγαλύτερα προβλήματα
Η ομάδα έχει εντοπίσει εννέα περιοχές όπου τα σημεία καμπής είναι ήδη σε εξέλιξη.
Μεταξύ αυτών είναι η γενικευμένη καταστροφή του Αμαζονίου, η μείωση του πάγου της Αρκτικής θάλασσας, ο αργός θάνατος των κοραλλιογενών υφάλων μεγάλης κλίμακας, η τήξη των πάγων της Γροιλανδίας και της Δυτικής Ανταρκτικής, το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους της Αρκτικής, η αποσταθεροποίηση των βόρειων δασών και η επιβράδυνση της κυκλοφορίας των ωκεανών
Η ομάδα ισχυρίζεται ότι τα γεγονότα αυτά είναι αλληλένδετα και η αλλαγή σε μία περιοχή θα επιφέρει εξελίξεις και στις άλλες, προκαλώντας «χιονοστιβάδα» κρίσεων που διαρκώς θα επιδεινώνονται.
Για παράδειγμα, η Αρκτική θερμαίνεται τουλάχιστον δύο φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η τήξη του πάγου της θάλασσας της Αρκτικής ανεβάζει περαιτέρω την αύξηση της θερμοκρασίας, επειδή αντανακλάται λιγότερη θερμότητα από τον πλανήτη.
Η εν λόγω περιφερειακή αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε αυξημένη απόψυξη του αρκτικού εδάφους, το έδαφος που παραμένει παγωμένο καθ’όλη τη διάρκεια του έτους και το οποίο απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο στην ατμόσφαιρα.
Η θέρμανση αυτή έχει ήδη προκαλέσει μεγάλης κλίμακας διαταραχές στα έντομα και πυρκαγιές στα βορειοαμερικανικά δάση της Βόρειας Αμερικής «ενδεχομένως μετατρέποντας ορισμένες περιοχές από έναν νεροχύτη άνθρακα σε μια πηγή άνθρακα», αναφέρει η ομάδα.
Τα πρώιμα αποτελέσματα από προκαταρκτικά μοντέλα υποδηλώνουν ότι το κλίμα είναι πολύ πιο ευαίσθητο από ό,τι θεωρήθηκε αρχικά και ότι είναι πιθανό ένα παγκόσμιο σημείο καμπής.
Εκπομπές και παγκόσμια υπερθέρμανση
Η ιδέα του σημείου καμπής του κλίματος δεν είναι καινούργια. Η Διακυβερνητική Ομάδα του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) εισήγαγε την έννοια αυτή πριν από 20 χρόνια.
Τότε, ο ΟΗΕ ανέφερε ότι τέτοιες «ασυνέχειες μεγάλης κλίμακας» θα γίνονταν μόνο όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη υπερέβαινε τους 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Ωστόσο, στοιχεία από τις δύο πιο πρόσφατες εκθέσεις του IPCC το 2018 και το Σεπτέμβριο του 2019, δείχνουν ότι σημεία καμπής μπορούν να συμβούν μεταξύ 1 και 2 βαθμών Κελσίου αύξησης της θερμοκρασίας.
Οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες είναι σήμερα περίπου 1 βαθμό Κελσίου υψηλότερες από ό, τι στην προ-βιομηχανική εποχή και συνεχίζουν να αυξάνονται.
Μία έκθεση το 2018 υποστήριξε ότι ένα φαινόμενο ντόμινο θα εμφανιστεί εάν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξηθούν άνω των 2 βαθμών Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
ΟΙ ερευνητές εκτιμούν ότι ο πιθανός αντίκτυπος θα μπορούσε να είναι τόσο «τεράστιος» και «μη αναστρέψιμος», ώστε «το να ξεστρατίζεις προς την πλευρά του κινδύνου δεν είναι μια υπεύθυνη επιλογή».
Με άλλα λόγια, η μη ανάληψη δράσης είναι «πολύ επικίνδυνη» κατά την άποψή τους.
Και ο χρόνος είναι ουσιαστικός.
Ενώ η Συμφωνία των Παρισίων του 2015 θέτει ως στόχο τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, η έκθεση του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα ανέφερε ότι η δέσμευση των χωρών για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης δεν βρίσκεται αρκετά κοντά στο να αποτρέψει τις υψηλές θερμοκρασίες.
Σύμφωνα με την έκθεση του UNEP 2015, σχετικά με τις εκπομπές ρύπων οι θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,2 βαθμούς Κελσίου έως το 2100.
Τα αέρια του θερμοκηπίου έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ το 2018 χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι έπιασαν κορυφή, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.
Η ελπίδα δεν χάθηκε, ωστόσο. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου θα μπορούσε να επιβραδύνει τη συσσώρευση αυτών των κλιματικών επιπτώσεων.
Αυτό που χρειάζεται, λένε, είναι μια επείγουσα διεθνής δράση για τη μείωση των εκπομπών, την ανακοπή της αργής ανόδου της στάθμης της θάλασσας και τη διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 C.
Πηγή: CNN