Ποτέ στην ιστορία του πολέμου μέχρι τώρα δεν είχαν χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ drones όσο στην Ουκρανία, όπου συχνά παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο ποιος ζει και ποιος πεθαίνει. Ρώσοι και Ουκρανοί βασίζονται εξίσου σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να βρίσκουν τις εχθρικές θέσεις και να κατευθύνουν τα πλήγματα πυροβολικού τους.
Ωστόσο μετά από μήνες συγκρούσεων, οι στόλοι των drones και των δύο πλευρών έχουν εξαντληθεί και επιδίδονται σε αγώνα για την κατασκευή ή αγορά ανθεκτικών σε παρεμβολές, προηγμένων drones που θα μπορούσαν να δώσουν αποφασιστικό πλεονέκτημα.
Το επείγον του πράγματος αντανακλάται στις αναφορές του Λευκού Οίκου τη Δευτέρα πως είχε πληροφορίες ότι το Ιράν έσπευδε να βοηθήσει τη Μόσχα με «μέχρι και αρκετές εκατοντάδες» μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Τα ιρανικής προέλευσης drones έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στη διείσδυση στις αμερικανικής προέλευσης αεράμυνες της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στη Μέση Ανατολή.
«Η ρωσική δύναμη drones μπορεί να είναι ακόμα ικανή, μα εξαντλημένη. Και οι Ρώσοι επιδιώκουν να αξιοποιήσουν το αποδεδειγμένο ιρανικό ιστορικό (αποτελεσματικότητας)» είπε ο Σάμιουελ Μπέντετ, αναλυτής του στρατιωτικού think tank CNA.
Στο μεταξύ η Ουκρανία θέλει τα μέσα για να «πλήξει τις ρωσικές εγκαταστάσεις διοικήσεως και ελέγχου σε σημαντική απόσταση» είπε ο Μπέντετ.
Η ζήτηση για «off-the-shelf» μοντέλα που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο παραμένει ισχυρή στην Ουκρανία, όπως και οι προσπάθειες για τροποποίηση ερασιτεχνικών drones ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικά στις παρεμβολές. Και οι δύο πλευρές επιδίδονται σε crowdfunding για να αναπληρώσουν τις απώλειες στο πεδίο της μάχης.
«Ο αριθμός που χρειαζόμαστε είναι τεράστιος» είπε ο Γιούρι Στσιγκόλ, ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος, σε δημοσιογράφους την Τετάρτη, παρουσιάζοντας τα πρώτα αποτελέσματα μιας νέας καμπάνιας crowdfunding ονόματι «Στρατός των Drones». Ο ίδιος είπε πως η Ουκρανία αρχικά επιδιώκει να αγοράσει 200 στρατιωτικά drones ΝΑΤΟϊκών προδιαγραφών, μα χρειάζεται δεκαπλάσια.
Ουκρανοί μαχητές διαμαρτύρονται πως απλά δεν έχουν τα στρατιωτικών προδιαγραφών drones που χρειάζονται για να υπερνικήσουν τις ρωσικές παρεμβολές και τις «αεροπειρατείες» μέσω ασυρμάτου. Τα πολιτικά μοντέλα στα οποία βασίζονται οι πιο πολλοί Ουκρανοί εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται με σχετική ευκολία. Επίσης δεν είναι σπάνιο το ρωσικό πυροβολικό να πλήττει τους χειριστές τους μέσα σε λίγα λεπτά από τον εντοπισμό ενός drone.
Συγκριτικά με τους πρώτους μήνες του πολέμου, ο Μπέντετ πλέον βλέπει λιγότερα στοιχεία που να δείχνουν καταρρίψεις ρωσικών drones. «Οι Ουκρανοί είναι στη γωνία» είπε χαρακτηριστικά.
Επίσης, οι αμυνόμενοι έχουν άλλο ένα πρόβλημα: Ο «ήρωας» των Ουκρανών κατά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, το τουρκικής προέλευσης Bayraktar TB-2, που ρίχνει βόμβες κατευθυνόμενες με λέιζερ, έχει καταστεί λιγότερο αποτελεσματικό απέναντι στις πιο πυκνές ρωσικές αεράμυνες και ηλεκτρονικές άμυνες στην ανατολική Ουκρανία.
«Οι Ρώσοι είναι σε πολύ καλύτερη θέση επειδή πετούν drones μακράς εμβέλειας» σχεδιασμένα να αποφεύγουν τα ηλεκτρονικά αντίμετρα, είπε διοικητής ουκρανικής μονάδας αναγνώρισης από αέρος πρόσφατα σε δημοσιογράφους του Associated Press έξω από το Μπαχμούτ, κοντά στην πρώτη γραμμή.
Στο έδαφος οι ρωσικές μονάδες ηλεκτρονικού πολέμου μπορούν να διακόπτουν τις επικοινωνίες των χειριστών drones, να κάνουν παρεμβολές σε ζωντανό βίντεο και να προκαλούν πτώση του αεροσκάφους, ή, αν έχει τεχνολογία homing, να το αναγκάζουν να υποχωρήσει.
Ως εκ τούτου προκύπτει η ανάγκη για προηγμένα drones που μπορούν να επιβιώνουν απέναντι σε παρεμβολές ασυρμάτου και GPS και να βασίζονται σε δορυφορικές επικοινωνίες και άλλες τεχνολογίες για έλεγχο και πλοήγηση.
Η πιο επείγουσα ανάγκη της Ουκρανίας είναι για drones ικανά να βοηθούν νεοαφιχθέντα δυτικά συστήματα πυροβολικού να πλήττουν μακρινούς στόχους, είπε ο υπολοχαγός Πεζοναυτών Μαξίμ Μούζικα, ιδρυτής της ουκρανικής UA Dynamics.
Στα μέσα του Ιουνίου κορυφαίος σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι διευκρίνισε σε tweet όπου παρέθετε λίστα με διάφορα επιθυμητά όπλα ότι η Ουκρανία χρειάζεται 1.000 drones αν είναι να δώσει τέλος στον πόλεμο.
Τα ρωσικά αποθέματα στρατιωτικών drones μακράς εμβέλειας είναι μεγαλύτερα από αυτά της Ουκρανίας, μα και τα αποθέματα του Κρεμλίνου έχουν μειωθεί. Ρώσοι στρατιώτες χρησιμοποιούν και αυτοί πολλά τετρακόπτερα (quadcopters) των 2.000 δολαρίων από το εμπόριο, που συχνά προμηθεύονται από συγγενείς και εθελοντές, σύμφωνα με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός που επιβλέπει τις βιομηχανίες όπλων του Κρεμλίνου είπε σε τηλεοπτική συνέντευξη τον προηγούμενο μήνα πως η προπολεμική ανάπτυξη drones δεν ήταν όσο «συμπαγής» θα έπρεπε. Ο Γιούρι Μπορίσοφ είπε επίσης πως η Ρωσία ανέβαζε ρυθμούς κατασκευής σε ένα μεγάλο εύρος drones, «αν και αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μία στιγμή».
Η Ρωσία έχει χάσει περίπου 50 τεμάχια από το πιο κοινό της μοντέλο, το Orlan-10, μα φαίνεται να έχει ακόμα πολύ περισσότερα, σύμφωνα με τον Μπέντετ.
Νέα αναφορά από το βρετανικό think tank RUSI θέτει τη διάρκεια ζωής ενός ουκρανικού drones σε περίπου μία εβδομάδα. Οι ρωσικές μονάδες ηλεκτρονικού πολέμου «επιβάλλουν σημαντικούς περιορισμούς στην ουκρανική αναγνώριση σε βάθος» και η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα «killer drones» που αναζητούν ραντάρ ώστε να μπορούν να τα καταστρέφουν. Ως έχει αυτή τη στιγμή, οι ρωσικές δυνάμεις είναι «γενικά ικανές να καθοδηγούν ακριβή πυρά πυροβολικού σε ουκρανικούς στόχους 3 με 5 λεπτά» αφού εάν εντοπιστούν από drones αναγνώρισης.
Ο πόλεμος είναι μάλλον απίθανο να φέρει νέες ιστορίες πολιτών χειριστών drones όπως του νεαρού το drone του οποίου βοήθησε τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να σπείρουν την καταστροφή σε μια ρωσική φάλαγγα τεθωρακισμένων που πήγαινε προς το Κίεβο την εβδομάδα μετά την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. Η χρήση τέτοιων drones στο σημερινό μέτωπο είναι τρομερά επικίνδυνη.
Ουκρανός χειριστής drone που χρησιμοποιεί το callsign «Maverick» είπε ότι συνάδελφοι χειριστές πηγαίνουν συχνά πολύ πίσω από τις εχθρικές γραμμές, αλλιώς τα drones τους δεν φτάνουν για να «διορθώνουν» τα πυρά του ουκρανικού πυροβολικού. Αυτό τους εκθέτει συνέχεια στο εχθρικό πυροβολικό.
Οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν στείλει εκατοντάδες drones, μεταξύ των οποίων απροσδιόριστος αριθμός των «καμικάζι» Switchblade 600 που φέρουν αντιαρματικές κεφαλές. Μπορούν να πετούν με ταχύτητα 110 χλμ/ ώρα και χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να ιχνηλατούν στόχους, ωστόσο η εμβέλειά τους είναι περιορισμένη και μπορούν να μένουν στον αέρα μόνο για περίπου 40 λεπτά. Ενδεχομένως πιο χρήσιμα για πλήγματα ρωσικών αποθηκών πυρομαχικών και σταθμών διοικήσεως είναι τα 121 προηγμένα στρατιωτικά drones ονόματι Phoenix Ghosts που οι ΗΠΑ πήραν για λογαριασμό της Ουκρανίας τον Μάιο. Τα χαρακτηριστικά τους είναι ως επί το πλείστον μυστικά, μα μπορούν να πετούν για έξι ώρες, να καταστρέφουν τεθωρακισμένα και έχουν υπέρυθρες κάμερες για νυχτερινές αποστολές, είπε ο υποπτέραρχος ε.α. Ντέιβιντ Ντέπτουλα, στέλεχος της κατασκευάστριας εταιρείας Aevex Aerospace.
Μεταξύ άλλων drones που είναι αντίστοιχα κατάλληλα για αποστολές αναγνώρισης και εντοπισμού στόχων για το πυροβολικό είναι και το ουκρανικό Furia, με το κάθε κομμάτι να κοστίζει 25.000 δολάρια.
Περίπου το 70% των περίπου 200 Furia που η Ουκρανία αγόρασε μετά τις εχθροπραξίες του 2014 έχουν καταρριφθεί, είπε ο Αρτέμ Βιούνικ, διευθύνων σύμβουλος της κατασκευάστριας Athlon Avia. Η παραγωγή αρχίζει ξανά σε νέο εργοστάσιο, είπε, μα η εγχώρια παραγωγή δεν αρκεί για να καλύψει τις απαιτήσεις της Ουκρανίας από μόνη της.
Το ουκρανικό γενικό επιτελείο δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που ζητά από συμμαχικές χώρες. Επίσης, η Τζέσικα Μάξγουελ, εκπρόσωπος του Πενταγώνου, αρνήθηκε και αυτή να σχολιάσει τα ουκρανικά αιτήματα. Ωστόσο ο Στσίγκολ αποσαφήνισε την Τετάρτη πως οι προτεραιότητες περιλαμβάνουν drones «καμικάζι» και μοντέλα ικανά να επιβιώνουν απέναντι στην πυκνή ρωσική «κουρτίνα» ηλεκτρονικού πολέμου.
«Όλοι πλέον θέλουν drones, ειδικά drones, που δεν δέχονται παρεμβολές κ.ο.κ» είπε ο Θόρστεν Χμιέλους, διευθύνων σύμβουλος της γερμανικής Aaronia, που έχει δώσει τεχνολογία στην Ουκρανία. Οι εξελίξεις αυτές, εκτιμά, μπορούν να οδηγήσουν σε ένα εφιαλτικό σενάριο: «Όλοι θα έχουν εκατομμύρια drones που δεν μπορούν να νικηθούν».