Τους τελευταίους μήνες δεν τον προλαβαίνουμε τον Ντόναλντ Τραμπ. Θα μπορούσαμε χωρίς καμία υπερβολή να ονομάσουμε αυτήν την περίοδο ως “Trump Vs Everyone”. Στη φιλόξενη ιστοσελίδα της HuffPost, στο αφιέρωμα του Ιανουαρίου, ο γράφων παρουσίασε ένα κείμενο με τίτλο “Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική 2018: Διευθετώντας το χάος”. Η αμερικανική εξωτερική πολιτική πέρασε από πολλά κύματα. Από τις κυβερνήσεις Κλίντον και Μπους τον νεώτερο μέχρι και το Μπάρακ Ομπάμα, οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να «ξεσυνηθίσουν» από την προσαρμογή τους στο περιβάλλον του Ψυχρού Πολέμου. Η ανακατανομή ισχύος σε παγκόσμια κλίμακα, οι περίπλοκες συνδέσεις των συμφερόντων των αμερικανικών εταιρειών με την αμερικανική εξωτερική πολιτική (σπανίως ταυτίζονταν) και οι σχέσεις συμμάχων των ΗΠΑ με άλλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος, έφεραν πολλά αδιέξοδα στις ΗΠΑ. Πέραν από τις αμερικανορωσικές σχέσεις, τον σινοαμερικανικό ανταγωνισμό, το χάος που επικρατεί στη Μέση Ανατολή και τις πιέσεις των ΗΠΑ στην Κορεατική Χερσόνησο, οι ΗΠΑ έχουν ανοίξει μέτωπο και με την Ε.Ε και κυρίως, με τη Γερμανία.
Η Γερμανία που εκμεταλλεύτηκε υπέρ του δέοντος την ανοχή του Ομπάμα.
Αυτές τις μέρες, βλέπουμε αρκετά πράγματα τα οποία συνθέτουν τη νέα εικόνα των ευρω-αμερικανικών σχέσεων. Το περιοδικό Der Spiegel, κυκλοφόρησε με εξώφυλλο που απεικονίζει μια άσεμνη χειρονομία. Στο επίμαχο δάχτυλο, εμφανίζεται μια καρικατούρα του Trump να λέει “Goodbye Europe!”. Οι Γερμανοί το φέρουν βαρέως το οτι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι πολύ πιο πιστός στην ισχύ από ό,τι ο προκάτοχός του. Ηθικά δεν μπορούμε να σχολιάσουμε τις διακρατικές σχέσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι Γερμανοί δεν έχουν δίκιο.
Γιατί όμως; Η κρίση στην Ευρώπη, ξεκίνησε με τη θητεία του Μπάρακ Ομπάμα. Ο συγκεκριμένος πρόεδρος «καλόμαθε» αρκετούς. Η διαλλακτικότητα και ο πολιτισμός του, το γεγονός οτι ήθελε τις ΗΠΑ λιγότερο παρεμβατικές. Η θέληση για διάλογο και η παρέμβαση των ΗΠΑ, μόνο αν οι σύμμαχοι - εταίροι το ζητήσουν, αποτελούσαν τις βασικές αρχές του προκατόχου του Τραμπ. Σκεφτείτε μια εικόνα παρελθοντική, στο σήμερα: Πάμε πίσω στο 2015. Ο επηρμένος πρώην -πλέον- Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας να λέει στην κυβέρνηση Τραμπ «μη μιλάτε για την Ελλάδα, εκτός αν θέλετε να πληρώσετε 50 δις ευρώ γι’ αυτήν». Τότε η Γερμανία μπορούσε να πει εκ του ασφαλούς αυτά στον Jack Lew (πρώην Υπουργός Οικονομικών) των ΗΠΑ. Σήμερα, η «καλομαθημένη» κυρία Μέρκελ προσπαθεί μάταια να «καλοπιάσει» τον σημερινό πρόεδρο των ΗΠΑ. Το κακό για τη Γερμανία είναι οτι αυτός ο πρόεδρος πιστεύει στην ισχύ.
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία Δύσης - Ιράν, ακόμη δεν έχει γίνει πιστευτή στη Γερμανία. Οι ΗΠΑ έχουν διακηρύξει πως θα επιβάλλουν κυρώσεις σε οποιαδήποτε χώρα δεν ακολουθήσει την αμερικανική πολιτική έναντι της Τεχεράνης. Εκεί που οι Γερμανοί άρχισαν να υψώνουν ανάστημα, η Lega του Βορρά στην Ιταλία, υπενθύμισε πως η κρίση στην Ευρωζώνη, ουδέποτε τελείωσε και πως τα 2 τρισ. ευρώ που χρειάζεται η Ιταλία για να επανέλθει στην κανονικότητα, είναι ικανά να διαλύσουν την Ευρωζώνη. Αυτό είναι κάτι που παραδέχτηκαν οι FT. Η Ιταλία ίσως αιτηθεί λοιπόν την επιστροφή της στο κοινό νόμισμα και συνοδευτικό αυτής της πιθανής επιστροφής, είναι ένα αίτημα για διαγραφή χρέους της τάξης των 250 δισ. ευρώ. Ο εφιάλτης επιστρέφει. Η Γερμανία επέμεινε για καιρό σε μια συνταγή διευθέτησης του ζητήματος της ευρωπαϊκής οικονομίας που είναι εξόχως παράλογο και ζημιογόνο για τις ΗΠΑ. Η Γερμανία επιθυμεί να κερδίζει ακόμη και αν χάνει. Η προώθηση των γερμανικών εξαγωγών, είναι το πρώτιστο μέλημα του Eurogroup εδώ και πολλά χρόνια. Ο ευρωπαϊκός Νότος όφειλε να αποδεχθεί όρους που έφερναν το βιοτικό επίπεδο που απολάμβανε ο μέσος Ευρωπαίος, πολλά έτη πίσω.
Τι θα κάνει τώρα λοιπόν η Γερμανία; Τα σκάνδαλα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας που ξεκίνησαν να δημοσιεύονται από τον Οκτώβριο του 2015. Η κυβέρνηση Τραμπ απειλεί με δασμούς την Ε.Ε. Οι Γερμανοί όχι μόνο δεν κόβουν χρήμα ώστε να αναθερμανθεί πλήρως η δυτική οικονομία, αλλά δεν πληρώνει καν τη «συνδρομή» της στο ΝΑΤΟ. Κάθε απόσταση που το Βερολίνο παίρνει από την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή, δεν είναι λόγω του οτι η Γερμανία έχει υιοθετήσει κάποια αντιπολεμική κουλτούρα. Στην Ουκρανία το 2013 αλλά και στα Βαλκάνια στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του 20ου αιώνα, δήλωνε παρούσα με κάθε τρόπο στις όποιες επεμβάσεις. Ο γνώμονας του Βερολίνου (όπως έγινε και με την αποτυχημένη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος) είναι μόνο ένας. Η προώθηση των γερμανικών εξαγωγών και η απρόσκοπτη συνέχισή τους. Στο σύγχρονο κόσμο, υπάρχουν και άλλοι παίκτες. Ειδικά στην Ε.Ε, χρειάζεται να προωθούνται και να συνυπολογίζονται ατζέντες συμφερόντων, 27 κρατών-μελών. Μη μας κάνει εντύπωση πως τα ίδια τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούν να φτιάξουν γέφυρες με τις ΗΠΑ, βλέποντας αυτό που έχει παραδεχτεί ο μετριοπαθής Γερμανός πολιτικός Γκάμπριελ : «Δεν αρέσει σε κανέναν η πολιτική της Γερμανίας που κουνά το δάχτυλο σε όλους». Η Γερμανία ήδη έχει «καταδικάσει» το Three Seas Initiative και το EuroMed Group, θεωρώντας οτι πρόκειται για πρωτοβουλίες που θα έχουν διαλυτικά αποτελέσματα για την Ε.Ε. Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα της Ε.Ε, δημιουργήθηκαν και γιγαντώθηκαν έχοντας ως project manager της Ευρώπης τη Γερμανία και την κυβέρνηση της κυρίας Μέρκελ.
USA....uber alles.
Η οικονομική ισχύς είναι ο βασικός συντελεστής της συνολικής ισχύος. Η Γερμανία μπορεί να αύξανε μισθούς στην εποχή που άλλα κράτη στην Ευρωζώνη υπέγραφαν το ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής μετά το άλλο. Παρόλα αυτά, δεν έχει αποφασίσει το Βερολίνο αν όλοι (σαν Ε.Ε) αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα συνεργατικά ή αν ισχύει αυτό που έλεγε ο πρώην Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, «κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για τα δημοσιονομικά του».
Παρά την τρομακτική αύξηση των γερμανικών εξαγωγών στα χρόνια 2007-2017, η Γερμανία δεν ελέγχει τις θαλάσσιες οδούς του πλανήτη όπως κάνουν οι ΗΠΑ. Το ευρώ δεν είναι δολάριο και η σκληρή ισχύς των ΗΠΑ, δε συγκρίνεται με τη γερμανική. Τέλος, η Γερμανία εξαρτάται από εισαγωγή υδρογονανθράκων ενώ οι ΗΠΑ, όχι. Επομένως ας ξανασκεφτούμε: Ποιά πραγματικά αντίμετρα και «αντίποινα» μπορεί να αντιτάξει το Βερολίνο στην Ουάσινγκτον; Ποιός θα αντιμετωπίσει την ρωσική διείσδυση σε ανατολική Ευρώπη και Βαλκάνια; Είναι πολύ χρήσιμο στην Ελλάδα να αρχίσουμε να «διαβάζουμε» αυτούς τους συσχετισμούς δυνάμεων καθώς οι ΗΠΑ έχουν πάρει απόφαση να παίξουν το ρόλο του -ιστορικώ δικαίω- «ιδιοκτήτη» της Ε.Ε (Σχέδιο Μάρσαλ) και να αντιμετωπίσουν την Γερμανία ως τον «διαχειριστή» που ήθελε να διεκδικήσει δικαιώματα...χρησικτησίας. Ας ελπίσουμε να υπάρξει πολιτική σοφία στο Βερολίνο και να μην αναγκάσουμε τις ΗΠΑ σαν Ε.Ε, να σκεφθούν και να δράσουν γεωστρατηγικά. Οποιαδήποτε σκέψη για «αυτόνομη» και «χειραφετημένη» πολιτική των Βρυξελλών με περιθωριοποίηση του ρόλου των ΗΠΑ, είναι τουλάχιστον αστεία. Σε κανένα ντοκιμαντέρ η αντιλόπη δεν κυνηγάει ένα λιοντάρι.