Ταξιδεύοντας με την συνοδεία της μέσω της κινεζικής πόλης Γουχάν τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Άνγκελα Μέρκελ ζήτησε μία στάση εκτός προγράμματος. Καθώς η αυτοκινητοπομπή διέσχιζε μια γέφυρα πάνω από τον ποταμό Γιανγκτσέ, η Γερμανίδα καγκελάριος θέλησε να πληροφορηθεί τις λεπτομέρειες μίας χειρονομίας που έκανε πριν από πολλά χρόνια ο ιστορικός ηγέτης της Κίνας, Μάο Τσε Τουνγκ.
Στη φωτογραφία παραπάνω, ποζάρει στη γέφυρα πάνω από τον ποταμό, όπου το 1966 ο Μάο έλαβε μέρος σε ένα ετήσιο αγώνα κολύμβησης, σε μια συμβολική επίδειξη του σθένους και της ηγεσίας του. Ήταν μόνο μια γρήγορη στάση για φωτογραφίες, αλλά - πάντως - η Μέρκελ και η συνοδεία της επισκέφτηκαν το σημείο μηδέν μιας πανδημίας που σκότωσε περισσότερους από 400.000 ανθρώπους παγκοσμίως μέχρι στιγμής.
Αυτή η επίσκεψη στο Γουχάν βοήθησε στη διαμόρφωση της απάντησης της Μέρκελ στον COVID-19, δήλωσαν στο πρακτορείο Reuters τρία άτομα κοντά στην καγκελάριο.
Για πολλούς στη Δύση, το Γουχάν είναι ένα απομακρυσμένο μέρος, γνωστό για μια υπαίθρια αγορά όπου ο κορονοϊός μπορεί να μεταδόθηκε κάποια στιγμή σε ανθρώπους. Η Μέρκελ είδε από κοντά έναν σημαντικό δρόμο και ένα πολυσύχναστο κόμβο - σύμβολο βιομηχανικής ισχύος της Κίνας.
Η Μέρκελ - σε αντίθεση με ηγέτες όπως ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον και πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ - υποστήριξε ένα γρήγορο lockdown και ενέκρινε δοκιμές ευρείας κλίμακας για να βοηθήσει τις ιατρικές έρευνες. Αυτά είναι δύο στοιχεία που έχουν αναγνωριστεί ευρέως από επιδημιολόγους ως στοιχεία που συνέβαλαν ώστε να διατηρηθούν οι θάναταοι στην Γερμανία σε επίπεδα χαμηλότερα από πολλές χώρες, ειδικά εκτός της Ασίας. Η Γερμανία έχει αναφέρει σχεδόν 9.000 θανάτους λόγω του COVID-19, έναντι περισσότερων από 110.000 θανάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και πάνω από 40.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters. Το τίμημα που κατέβαλε η Γερμανία είναι το ένα τρίτο σε σύγκριση με την Αμερική και το ένα έκτο σε σύγκριση με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η απάντησή της ενίσχυσε την εικόνα της: Περίπου το 66% των Αμερικανών πιστεύει ότι η Γερμανία έχει κάνει καλή δουλειά για την αντιμετώπιση του ιού, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε από τα τέλη Απριλίου ως τις αρχές Μαΐου από το Κέντρο Έρευνας Pew. Στο εσωτερικό, η υποστήριξη για το συντηρητικό κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών έχει αυξηθεί από 26% στις αρχές Μαρτίου σε 40% τώρα, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της Forsa. Οι Πράσινοι υπήρξαν το κύριο ”θύμα”. Η εθνικιστική εναλλακτική λύση για τη Γερμανία (AfD) υποχώρησε επίσης στο 8%.
Η Μέρκελ αρνήθηκε να σχολιάσει αυτήν την εξέλιξη. Όμως, στενοί συνεργάτες και συνομιλητές της μεταφέρουν μια σπάνια εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με το πώς αντιμετώπισε η καγκελάριος την πανδημία. Είναι μια ιστορία που αναδεικνύει ότι στη Γερμανία, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού, ο COVID-19 φέρνει στην επιφάνεια βαθιές εντάσεις μεταξύ των εθνικιστικών και των συνεργατικών μορφών ηγεσίας των κρατών.
Ο Τραμπ, αφού αρχικά επαίνεσε τις αντιδράσεις της Κίνας, άλλαξε ρότα καθώς εξελίχθηκε η πανδημία και είπε ότι θα διακόψει τους δεσμούς με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τον οποίο κατηγορεί ότι υπέκυψε αδικαιολόγητα στην πίεση από το Πεκίνο.
Η Γερμανία έδειξε εσωστρέφεια και εκείνη για λίγο, απαγορεύοντας τις εξαγωγές ιατρικών προμηθειών, αλλά στη συνέχεια οι όροι αντιστράφηκαν. Η Μέρκελ, ενώ συμφώνησε ότι ο ΠΟΥ πρέπει να μεταρρυθμιστεί, μίλησε για να υπερασπιστεί τις διεθνείς συμμαχίες που έχουν αναπτυχθεί με στόχο την ανάπτυξη εμβολίου.
«Η διαφορά μεταξύ αυτών των προσεγγίσεων είναι πασιφανής», δήλωσε ο Thomas Kleine-Brockhoff, Αντιπρόεδρος του ινστιτούτου German Murshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο προωθεί τους αμερικανικούς-ευρωπαϊκούς δεσμούς.
«(η διαφορά αυτή) αντιπροσωπεύει τη διαφορά μεταξύ εθνικισμού και διεθνισμού.»
Ερωτηθείς σχετικά, ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης των ΗΠΑ είπε ότι ο ΠΟΥ δεν μπορεί να εκτελέσει αξιόπιστα την αποστολή του έως ότου μεταρρυθμιστεί. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν δεσμευμένες να συνεργαστούν με τον ισχυρό σύμμαχό μας Γερμανία σε όλο το φάσμα σημαντικών παγκόσμιων και διμερών ζητημάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού στις προσπάθειες κατά της πανδημίας», δήλωσε ο αξιωματούχος.
«Αθόρυβοι σαν ποντίκια»
Στις αρχές Μαρτίου, μια «έκρηξη» στα κρούσματα του COVID-19 αποδυνάμωσε το εθνικό σύστημα υγείας της Ιταλίας και προκάλεσε κλείσιμο των συνόρων και απαγόρευση κυκλοφορίας σε εθνικό επίπεδο. Τα κρούσματα στην Γερμανία αυξάνονταν πιο αργά και δεν υπήρχε συναίνεση για δραματική δράση. Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης επέκριναν τη Μέρκελ ότι άργησε να μιλήσει για τον ιό, ενώ η υπουργός υγείας βγήκε μπροστά. Οι περιφερειακοί ηγέτες διαφωνούσαν για το πόσο σοβαρά έπρεπε να κινηθούν, ανέφεραν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι στο Reuters. Τα ανατολικά κρατίδια ήθελαν αυστηρότερα μέτρα από τα υπόλοιπα.
Στη συνέχεια, στις 11 Μαρτίου, ο ΠΟΥ κήρυξε την ασθένεια ως πανδημία.
Την επόμενη μέρα, η Μέρκελ κάλεσε τους επικεφαλής των κρατιδίων της Γερμανίας σε μια συνάντηση στην αίθουσα συνεδριάσεων, στον πρώτο όροφο της καγκελαρίας. Κάλεσε επίσης τους κορυφαίους ειδικούς της Γερμανίας για τους ιούς, ζητώντας τους να παρουσιάσουν τις απόψεις τους πριν ληφθούν αποφάσεις, ανέφεραν άτομα που ήταν στη συνάντηση.
Τρεις επιστήμονες προειδοποίησαν ότι ακόμη και τα καλά εφοδιασμένα νοσοκομεία της Γερμανίας θα μπορούσαν να επιβαρυνθούν από τον Ιούνιο, εάν δεν περιοριστεί ο ρυθμός των νέων λοιμώξεων.
«Όταν οι τρεις επιστήμονες παρουσίασαν τις εκτιμήσεις τους, οι υπόλοιποι άνθρωποι μέσα στο δωμάτιο ήταν ήσυχοι σαν ποντίκια(!)», θυμάται ένας εκ των συμμετεχόντων.
Μετά την παρουσίαση, και οι 16 ηγέτες των κρατιδίων συμφώνησαν ότι μόνο οι περιορισμοί στην κοινωνική ζωή θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τη διασπορά του ιού. Η Μέρκελ και οι ηγέτες ανακοίνωσαν βήματα, όπως απαγόρευση ταξιδιού με πούλμαν, η απαγόρευση θρησκευτικών εκδηλώσεων, επισκέψεων σε παιδικές χαρές, τουρισμό κλπ.
Εκείνοι που ήταν κοντά στη Μέρκελ είπαν ότι περίμενε ώστε να παρέμβει δημόσια όταν το πρόβλημα θα δικαιολογούσε μια πανεθνική απάντηση.
Στις 18 Μαρτίου, χτύπησε σκληρά. Για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια στο γραφείο της καγκελαρίου, έκανε τηλεοπτικό διάγγελμα - εκτός από την παραδοσιακή ομιλία της Πρωτοχρονιάς. Περίπου 25 εκατομμύρια θεατές συντονίστηκαν για να την ακούσουν να υπερασπίζεται τα μέτρα.
«Από τη γερμανική επανένωση - για την ακρίβεια από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν υπήρξε ποτέ πρόκληση για τη χώρα μας στην οποία η αλληλεγγύη ήταν τόσο ζωτικής σημασίας», είπε.
Η Μέρκελ, η οποία είπε ότι τον Οκτώβριο του 2018 ότι δεν θα επιδιώξει επανεκλογή ως πρόεδρος του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών, είδε τα ποσοστά αποδοχής της να εκτοξεύονται στο 80%. Η καθημερινή, λαϊκή εφημερίδα Bild ρώτησε σε δημοσκόπηση που διενήργησε στις 3 Απριλίου, αν οι Γερμανοί πιστεύουν ότι θα μπορούσε να διεκδικήσει η Μέρκελ και πέμπτη θητεία - εικασίες που έκτοτε έχει απορρίψει η ίδια.
«Τους τελευταίους τρεις μήνες έχω μάθει πολλά από τη Μέρκελ για το πώς να δράσω σε κρίσεις», δήλωσε ένας πρωθυπουργός που δεν είναι γενικά οπαδός της καγκελαρίου...
«Πυροβολήσαμε τα πόδια μας»
Ωστόσο, καθώς όλο και περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο συνειδητοποίησαν τους κινδύνους της μόλυνσης, πολλές - συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας - συμμετέχουν σε μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια για προστατευτικά εργαλεία.
Στις 4 Μαρτίου, τα υπουργεία οικονομίας και υγείας της Γερμανίας απαγόρευσαν την εξαγωγή προστατευτικού εξοπλισμού όπως μάσκες, γάντια και στολές, με στόχο να προσπαθήσουν να σταματήσουν τον πανικό και να αναλάβουν τον έλεγχο διαχείρισης των προμηθειών. Όταν η Ιταλία ζήτησε για πρώτη φορά επείγουσα ιατρική προμήθεια, καμία χώρα της ΕΕ δεν προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνιστικές αρχές που δήλωσε ότι πρεσβεύει η Μέρκελ. Οι πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη άρχισαν να καλούν ο ένας τον άλλον, να φανούν λιγότερο εγωιστές - ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να καταρρεύσει ως πολιτικό σχέδιο.
Καθώς αυτές οι διαμαρτυρίες άρχισαν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το διοικητικό όργανο της ΕΕ, παρενέβη πιέζοντας χώρες να άρουν τις απαγορεύσεις και να οργανώσουν αποστολή προμηθειών γιαν τα μικρότερα κράτη μέλη. Η Γερμανία και η Γαλλία απέσυραν τις απαγορεύσεις εξαγωγής και η κατεύθυνση της συζήτησης άλλαξε πίσω. Αρκετά γερμανικά κρατίδια άνοιξαν τις κλίνες εντατικής θεραπείας για Ιταλούς και Γάλλους ασθενείς.
«Με την απαγόρευση των εξαγωγών», είπε η Μέρκελ αργότερα στο κοινοβούλιο, «πυροβολήσαμε τα πόδια μας», δημιουργώντας εμπόδια στις προμήθειες μεταξύ των εταίρων της ΕΕ.
Τον Μάιο, εγκαταλείποντας μία «γραμμή» υπέρ της λιτότητας που ακολούθησε επί δεκατείες, η Μέρκελ συμφώνησε με τον Μακρόν για ένα σχέδιο για την εξασφάλιση επιπλέον 500 δισεκατομμυρίων ευρώ ως δύναμη πυρός για την στήριξη της οικονομίας, μέσω δανεισμού σε επίπεδο ΕΕ, και με στόχο την ανακούφιση των χωρών που πλήττονται περισσότερο από την κρίση.
Δήλωσε επίσης την υποστήριξη της Γερμανίας για παγκόσμια συνεργασία μέσω του ΠΟΥ, του διεθνούς οργανισμού υγείας που εγκατέλειψε ο Τραμπ.
Στις 4 Μαΐου, συνδιοργάνωσε μια διάσκεψη με τον ΠΟΥ και την ΕΕ, δεσμεύοντας κεφάλαια για την ανάπτυξη εμβολίου που θα είναι διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο. Η Γερμανία δήλωσε ότι θα συνεισφέρει 525 εκατομμύρια ευρώ σε ένα παγκόσμιο ταμείο για την αναζήτηση εμβολίων και θεραπείας.
«Ο ΠΟΥ είναι ο νόμιμος διεθνής οργανισμός (για να συνδυάσει όλες αυτές τις προσπάθειες)», δήλωσε σε τηλεδιάσκεψη στις 18 Μαΐου στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Υγεία, σε ευθεία αντίθεση με τη θέση των ΗΠΑ.
«Αυτή η κρίση δεν μπορεί να λυθεί μόνο από μια χώρα», είπε. «Πρέπει να δράσουμε μαζί».
πηγή: Reuters