Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού και ενώ όλοι αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για την πιο επικίνδυνη κρίση της των τελευταίων χρόνων που μπορεί να συμπαρασύρει ολόκληρη την περιοχή η ΕΕ προσπαθεί να εκφραστεί με ενιαία φωνή χωρίς όμως απόλυτη επιτυχία παρότι η πυρκαγιά έχει ξεσπάσει στη γειτονιά της με τρία μέτωπα ανοιχτά (Γάζα, Λίβανος, Ιράν).
Ωστόσο, στις όποιες εκκλήσεις για κατάπαυσή του πυρός, έπειτα και από τις πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν εναντίον του Ισραήλ, υπάρχει η αίσθηση ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι τόσο στη Δύση (ΗΠΑ και ΕΕ) όσο και στη Μέση Ανατολή που επιθυμούν ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με την Τεχεράνη.
Στη σημερινή της (2/10) δήλωση η προέδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορεί να ζητά κατάπαυση του πυρός αλλά είναι σαφής η τοποθέτησή της κατά του Ιράν αφού το κατηγορεί ότι η επίθεσή του απειλεί την περιφερειακή σταθερότητα και παράλληλα υπενθυμίζει ότι η Χαμάς εδώ και ένα χρόνο εξακολουθεί να κρατά ισραηλινούς ομήρους.
«Καταδικάζω με τον πιο έντονο τρόπο τη χθεσινή επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους που εξαπέλυσε το Ιράν εναντίον του Ισραήλ. Τέτοιες ενέργειες απειλούν την περιφερειακή σταθερότητα και κλιμακώνουν τις εντάσεις σε μια ήδη εξαιρετικά ασταθή κατάσταση. Καλώ όλα τα μέρη να προστατεύσουν τη ζωή των αθώων πολιτών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να ζητά εκεχειρία στα σύνορα με τον Λίβανο και στη Γάζα, καθώς και την απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται εδώ και σχεδόν ένα χρόνο» δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.
Όμως αυτό που έχει επισημανθεί είναι ότι η ΕΕ μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να προχωρήσει σε κοινή δήλωση όσον αφορά την κατάπαυση του πυρός στα σύνορα με τον Λίβανο αφήνοντας εμμέσως ένα περιθώριο για τις ισραηλινές επιχειρήσεις κάτι που μαρτυρά για ακόμη μια φορά τις διαφωνίες που υπάρχουν μεταξύ των κρατών μελών. Υπενθυμίζεται ότι κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον περασμένο Οκτώβριο.
Χαμένοι στις ανακοινώσεις
Την Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου ο απερχόμενος Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ συγκάλεσε άτυπη τηλεδιάσκεψη των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ για τις εξελίξεις στον Λίβανο ενώ οι αρμόδιοι φορείς είχα προϊδεάσει ότι δεν θα υπάρξουν επίσημες αποφάσεις.
Μετά το πέρας της συνάντησης, την ίδια ημέρα, ο Μπορέλ προχώρησε σε συνέντευξη Τύπου όπου έκανε έκκληση μεταξύ άλλων για σεβασμό της κυριαρχίας του Ισραήλ και του Λιβάνου τονίζοντας πως μια πιθανή επέμβαση από μέρους του Ισραήλ θα πρέπει να αποφευχθεί καθώς θα επιδεινώσει την ήδη τεταμένη κατάσταση.
«Οποιαδήποτε νέα ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση «θα επιδείνωνε την κατάσταση και πρέπει να αποφευχθεί», δήλωσε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας και έκανε έκκληση για σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, «σε κάθε περίπτωση» και τόνισε ότι η κυριαρχία του Ισραήλ και του Λιβάνου πρέπει να είναι εγγυημένη. «Τώρα τα όπλα πρέπει να σωπάσουν και να μιλήσει η διπλωματία», είπε και πρόσθεσε:
«Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί, αλλά πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
Επρόκειτο για μια δήλωση που δεν στηρίχθηκε από όλους τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ και γι΄αυτό ο Μπορέλ προέβη σε μεμονωμένη τοποθέτηση.
Σύμφωνα με πληροφορίες η Τσεχία αντέδρασε στην κοινή δήλωση που φέρεται να ζητούσε άμεση κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ και την καταδίκη για τον αριθμό των αμάχων που σκοτώθηκαν στον Λίβανο από τις επιθέσεις του Ισραήλ. Οι αντιδράσεις όπως αναφέρει το Euractive επικαλούμενο διπλωματικές πηγές υπήρξαν επειδή «περιόριζε μονομερώς το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα κατά της Χεζμπολάχ, απαιτώντας να προστεθεί κείμενο σχετικά με την αποχώρηση της Χεζμπολάχ από τα σύνορα του Ισραήλ»
Εντωμεταξύ μια ημέρα αργότερα (1/10) το Ιράν προχώρησε στην επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Ισραήλ και ο Μπορέλ αναπόφευκτα καταδίκασε την επίθεση του Ιράν.
«Η ΕΕ καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ» δήλωσε λίγο μετά και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ σε ανάρτηση του στο ”Χ” και προειδοποίησε ότι «ο επικίνδυνος κύκλος των επιθέσεων και των αντιποίνων κινδυνεύει να ξεφύγει από τον έλεγχο» ζητώντας «άμεση κατάπαυση του πυρός σε όλη την περιοχή»
«Η ΕΕ παραμένει πλήρως δεσμευμένη να συμβάλει στην αποτροπή ενός περιφερειακού πολέμου» είπε.
Την έντονη καταδίκη του για την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ εξέφρασε και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με ανάρτηση του στο ”Χ”.
«Καταδικάζω με τον πιο έντονο τρόπο την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, η οποία αποτελεί απειλή για την περιφερειακή ασφάλεια. Το θανατηφόρο κλιμακούμενο σπιράλ στη Μέση Ανατολή πρέπει να σταματήσει τώρα. Ένας περιφερειακός πόλεμος δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Η ΕΕ είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις προσπάθειες για την αποκλιμάκωση και την προστασία της ζωής των αμάχων» είπε.
Ευρωπαίοι εναντίον του «άξονα του κακού»
Η παρασκηνιακή πίεση ορισμένων για αυστηρότερη στάση έναντι του Ισραήλ αποδυναμώνεται και καταρρέει έπειτα από την επίθεση του Ιράν και διαφαίνεται ότι η ΕΕ ακολουθεί τις ΗΠΑ στην ξεκάθαρη στήριξη του Ισραήλ και στις προειδοποιήσεις κατά του Ιράν.
Την ίδια ώρα μπορεί ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς να καταδίκασε «με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο» τις πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν εναντίον του Ισραήλ, προειδοποιώντας ότι «απειλούν να κλιμακώσουν περαιτέρω την ήδη τεταμένη κατάσταση στην Μέση Ανατολή», αλλά είναι η πυρηνική Γαλλία που δίνει το στίγμα
«Το Ιράν κινδυνεύει να βάλει φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή - αυτό πρέπει να αποτραπεί με κάθε κόστος», τόνισε στην ανακοίνωσή του στην πλατφόρμα «Χ» ο καγκελάριος και ζήτησε από την Χεζμπολάχ και το Ιράν «να σταματήσουν αμέσως» τις επιθέσεις τους στο Ισραήλ, οι οποίες, επισήμανε, «κατέστη εφικτό σε μεγάλο βαθμό να αναχαιτιστούν χάρη στα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας του Ισραήλ».
Από κοινού με τους εταίρους μας «θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ», πρόσθεσε ο κ. Σολτς και υπέδειξε το ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο «δηλώνει σαφώς ότι η Χεζμπολάχ πρέπει να αποσυρθεί από την περιοχή στα σύνορα με το Ισραήλ».
Από την πλευρά της η Γαλλία δήλωσε προσηλωμένη στην ασφάλεια του Ισραήλ και ο Γάλλος ΥΠΕΞ ανακοίνωσε ότι έχει κινητοποιήσει στρατεύματα στην περιοχή για την αντιμετώπιση της ιρανικής απειλής.
Η στάση της Γαλλίας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα δεδομένου ότι έχει από τις πιο ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στην ΕΕ και εκτός αυτού είναι και πυρηνική δύναμη. Επιπλέον ο Λίβανος παραδοσιακά ανήκε στη σφαίρα επιρροής της.
«Το Ιράν πήγε ήδη πολύ μακριά και, αν πάει ακόμα πιο μακριά, τότε θα υπάρξουν σοβαροί κίνδυνοι για το καθεστώς του», δήλωσε και ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ.
Σύμφωνα με πληροφορίες η Γαλλία συνέδραμε το βράδυ της Τρίτης στην αναχαίτηση των ιρανικών πυραύλων, ενώ η αποστολή δυνάμεων του πολεμικού ναυτικού είναι μια ισχυρή κίνηση υποστήριξης.
Σε κίνδυνο το καθεστώς του Ιράν;
Και τώρα τι; Αυτό διερωτούνται όλοι. Μπορεί το ΣΑ του ΟΗΕ να ετοιμάζεται να συνεδριάσει και τα δυτικά κράτη - και όχι μόνο - να οργανώνουν την απομάκρυνση των πολιτών τους από την Μέση Ανατολή, αλλά ο πόλεμος είναι προ των πυλών. Το Ιράν παρότι δήλωσε νωρίς την Τετάρτη ότι η πυραυλική του επίθεση κατά του Ισραήλ είχε ολοκληρωθεί, εκτός αν υπάρξει περαιτέρω πρόκληση, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν να προβούν σε αντίποινα κατά της επίθεσης της Τεχεράνης.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο θάνατος του Νασράλα και πολλών συνεργατών του, όπως και η καταστροφή μεγάλου μέρους της υλικής υποδομής της Χεζμπολάχ, ήταν και η αρχή του τέλους, όχι μόνο της οργάνωσης αλλά του άξονα της αντίστασης του Ιράν.
Η Χεζμπολάχ χρηματοδοτούνταν με δισεκατομμύρια από την Τεχεράνη το ίδιο και το υπόλοιπο δίκτυο οργανώσεών της από τη Γάζα, τον Λίβανο μέχρι την Υεμένη που απειλούσε όχι μόνο το Ισραήλ αλλά και τα συμφέροντα της δύσης ευρύτερα. Επιπλέον η Χεζμπολάχ, αλλά και το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν φαίνεται ότι έχει αρχίσει να γίνεται βαρύδι για πολλά κράτη της Μέσης Ανατολής, ιδίως αυτά που είχαν υπογράψει τις συμφωνίες του Αβραάμ.
Μέσα σε λίγες ημέρες ο «άξονας της αντίστασης» - με τον οποίο σύμπλεαν τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία (και τα δύο κράτη εξαπέλυσαν προειδοποιήσεις για τις ισραηλινές επιχειρήσεις στον Λίβανο) αλλά και κράτη τα οποία μαζί με τα δύο προαναφερθέντα προσπαθούν να συγκροτήσουν τον λεγόμενο ευρασιατικό άξονα - βρέθηκαν σε σύγχιση, η κεφαλή του «άξονα» βρέθηκε αποδυναμωμένη.
Το καθεστώς στο Ιράν γνωρίζει ότι είναι ευάλωτο και ότι η ιρανική κοινωνία κυριολεκτικά βράζει, γι΄αυτό και δεν ήταν τυχαίο το διάγγελμα Νετανιάχου προς τον Ιρανικό λαό όπου του μιλούσε για αλλαγή καθεστώτος, ελευθερία και ευημερία.
Η Τεχεράνη γνωρίζει ότι η εμπλοκή της σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο μπορεί να την οδηγήσει σε ήττα, στρατιωτική και διπλωματική. Το μέτωπο εναντίον της είναι ισχυρότερο και το κατεστημένο έχει ακόμη το ένστικτο της επιβίωσης.
Με λίγα λόγια η αίσθηση ότι η ιρανική ηγεσία αισθάνεται επισφαλής μπορεί να δίνει και την ώθηση της τελικής λύσης σε όλους τους παίκτες, που βρίσκονται υπό την διαρκή απειλή ενός ισλαμιστικού θεοκρατικού καθεστώτος, είτε αυτή εκφράζεται από ”αντάρτικες ομάδες” στον Κόλπου του Αντεν, είτε στον Λίβανο και τη Γάζα, είτε εντός των μητροπόλεων της δύσης.
Εάν μια ευρύτερη πολεμική επιχείρηση της δύσης εναντίον της Τεχεράνης σε συνδυασμό με τη διευθέτηση του Παλαιστινιακού ζητήματος είναι η λύση αυτό μένει να φανεί.