«’Αραγε να ’ναι η μοναξιά σε όλους τους κόσμους ίδια;» αναρωτιόταν ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου» και η αλήθεια είναι ότι ο κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικά τη μοναξιά. Κάποιοι επιδιώκουν να είναι μόνοι τους ή σωστότερα επιλέγουν να είναι μοναχικοί γιατί αυτή η κατάσταση τους αρέσει, τους ηρεμεί και τροφοδοτεί τη δημιουργικότητα τους. Κάποιοι άλλοι βρίσκονται μόνοι λόγω συνθηκών, κι αυτό είναι κάτι που, αν και δυσκολεύονται να διαχειριστούν, οφείλουν να αντιμετωπίσουν.
Την πιο σκληρή μοναξιά τη βιώνουν οι άνθρωποι κατά την περίοδο των γιορτών. Πολλοί είναι εκείνοι που συνειδητοποιημένα περνάνε ωραία μόνοι τους όλο τον χρόνο, έχουν την καθημερινότητα και τις ασχολίες τους, αλλά την περίοδο των εορτών όπου αναγκάζονται να σταματήσουν όλα όσα τους απασχολούν τις υπόλοιπες ημέρες, τους δημιουργείται ένα αίσθημα δυσαρέσκειας. Μέσα σε ένα κλίμα γενικού εορτασμού, που περιλαμβάνει λαμπιόνια, δώρα, εκδηλώσεις και οικογενειακά καλέσματα, όσοι βρίσκονται μόνοι, άλλοι από επιλογή και άλλοι από ανάγκη, δυσκολεύονται να ενταχθούν σε αυτή την πολύχρωμη ατμόσφαιρα.
Μιλήσαμε με την ψυχολόγο -ψυχοθεραπεύτρια Νικολέττα Γιαλελάκη, η οποία μας είπε μικρά μυστικά που θα ωφελήσουν όλους όσοι βρίσκονται μόνοι αυτές τις ημέρες είτε από επιλογή, είτε από ανάγκη.
Μοναξιά λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων
Είναι πολλοί, δεν είναι λίγοι, όλοι όσοι βρίσκονται μακριά από τις οικογένειες τους για επαγγελματικούς λόγους. Κάποιοι εργάζονται στο χώρο της εστίασης ή της εξυπηρέτησης, φροντίζοντας να δημιουργήσουν όμορφες αναμνήσεις για άγνωστα πρόσωπα. Η συμβουλή της κας Γιαλελάκη για όλους τους εργαζόμενους σε αυτούς τους χώρους, είναι να συγχρονιστούν με τους συναδέρφους τους, να βρουν κάποια κοινά λεπτά και να δημιουργήσουν μια ωραία γιορτινή ατμόσφαιρα, έστω και για λίγο. Οι στιγμές αυτές θα είναι μια όμορφη ανάταση στο απαιτητικό τους ωράριο.
Όπως η κα Γιαλελάκη τονίζει, η γιορτινή ατμόσφαιρα δεν χρειάζεται να περιοριστεί χρονικά. Είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι κατά την εορταστική περίοδο να αναγνωρίσουν την προσωπική τους ανάγκη και να ορίσουν σε συνεννόηση με την υπόλοιπη οικογένεια μια άλλη μέρα και ώρα, ώστε να ζήσουν τη μαγεία των εορτών, έστω και ετεροχρονισμένα.
Όσοι πάλι λόγω εργασίας βρίσκονται σε άλλη χώρα θα πρέπει να αποδεχτούν την υπάρχουσα κατάσταση και να συνδεθούν με το πλαίσιο στο οποίο βρίσκονται, δηλαδή να απολαύσουν τον τόπο, το κλίμα, τους ανθρώπους και τα έθιμα της χώρας που τους φιλοξενεί. Ας το βιώσουν σαν μια ευκαιρία να μάθουν νέες συνήθειες, παραδόσεις και να περάσουν μια διαφορετική εορταστική περίοδο από όλες τις προηγούμενες. Επίσης, μεγάλη χαρά θα τους δώσει εάν κανονίσουν να βρεθούν διαδικτυακά με τους αγαπημένους τους, την οικογένεια ή τους φίλους τους να μοιραστούν παλιές στιγμές, να κάνουν μαζί τους όνειρα και να σχεδιάσουν μελλοντικά προγράμματα.
Μοναξιά από επιλογή, απώλεια αγαπημένου προσώπου ή διακοπή σχέσης
Υπάρχουν και αυτοί που είναι μόνοι τους είτε γιατί προέκυψε μια διακοπή σχέσης, είτε γιατί υπήρξε κάποια απώλεια αγαπημένου προσώπου, είτε γιατί είναι μοναχικοί από τη φύση τους. Σύμφωνα με την κα Γιαλελάκη, οι αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή μας δεν πρέπει να μας θυματοποιούν, αλλά αντιθέτως να μας δυναμώνουν και να μας ωθούν ώστε να θέτουμε νέους ουσιαστικούς στόχους. Αυτό θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους όσοι είναι μόνοι τους γιατί η ζωή είναι απρόβλεπτη για όλους.
Η νέα χρονιά είναι μια ευκαιρία για νέους στόχους. Οι αναμνήσεις, καλές ή κακές, των προηγούμενων ετών, μπορούν να γίνουν μαθήματα για να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος. Ανεξάρτητα από τον λόγο που κάποιος είναι μόνος του, είναι σημαντικό να μην σταματά να κάνει όνειρα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό και θεμιτό να έχουμε προσδοκίες εξηγεί η κα Γιαλελάκη, αρκεί οι προσδοκίες μας να είναι ρεαλιστικές, τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους, ώστε να μην απογοητευόμαστε.
Φυσικά, στις γιορτές δεν δίνουν όλοι οι άνθρωποι το ίδιο νόημα. Για κάποιους ο υπερκαταναλωτισμός και ο υπερβολικός στολισμός είναι περιττά και ανούσια. Παρ΄ όλα αυτά επειδή η διαρρέουσα γιορτινή ατμόσφαιρα επηρεάζει άπαντες, είναι καλό όσοι είναι μόνοι τους αυτή την εποχή να μην είναι κλεισμένοι στο σπίτι, αλλά αντιθέτως να βγαίνουν έξω, να περπατούν στο φως του ήλιου που είναι θεραπευτικό για την ψυχολογία, να ξεκινήσουν μια σειρά από δραστηριότητες αυτοφροντίδας, όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου, η προβολή μιας ταινίας, ο διαλογισμός, ο ύπνος χωρίς ξυπνητήρι και τόσα άλλα που παραμερίζουν μέσα στην καθημερινότητα τους.
Εκείνοι που αγαπούν το γιορτινό κλίμα, ας ξεκινήσουν κάνοντας ένα δώρο στον εαυτό τους. Ας αναζητήσουν γιορτινά προγράμματα στην ευρύτερη κοινότητα, όπως ταξίδια, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, επισκέψεις σε μουσεία, βόλτα στη φύση και τόσα άλλα που μπορούν να κάνουν και παράλληλα να διαπιστώσουν μια μεγάλη αλήθεια… δεν είναι μόνοι. Συχνά η συνειδητοποίηση ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που βιώνουν τις γιορτές όπως κι εκείνοι είναι λυτρωτική.
Σύμφωνα με την κα Γιαλελάκη, αυτές τις ημέρες εμφανίζονται οι «καλοί φίλοι» και οι «κακοί φίλοι». Καλοί φίλοι είναι εκείνοι που με καλή διάθεση στέλνουν προσκλήσεις για τις γιορτές. Η πρόσκληση δεν επιβάλλει την αποδοχή. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια διάθεση να μοιράζονται μαζί με άλλους μια γιορτινή ατμόσφαιρα. Πολλές φορές δοκιμάζεται η ανεκτικότητα των ανθρώπων, αφού αρκετοί καταπιέζονται για να παρευρεθούν μαζί με άλλους σε ένα γιορτινό περιβάλλον. Η αποδοχή της πρόσκλησης θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν πραγματικά ο προσκεκλημένος το επιθυμεί κι όχι επειδή υπάρχει η ανησυχία του να μείνει μόνος.
Οι «κακοί φίλοι» είναι όλα όσα επιλέγουμε για παρέα τις στιγμές που αισθανόμαστε μόνοι. Η πολύωρη απασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα και η σύγκριση με τη ζωή που προβάλλεται εκεί, ελλοχεύει τον κίνδυνο να δημιουργηθεί το αίσθημα της έλλειψης και της απαξίωσης. Ας μην ξεχνάμε ότι οι φωτογραφίες στο διαδίκτυο δεν απεικονίζουν πάντα την αλήθεια. Συχνά είναι μια εικονική πραγματικότητα που μπορεί επίσης να κρύβει πολλή μοναξιά. Στους «κακούς φίλους» συμπεριλαμβάνονται και οι καταχρήσεις σε ποτό, φαγητό και τυχερά παιχνίδια. Δυστυχώς τα τελευταία στο πλαίσιο του εορταστικού κλίματος δημιουργούν εθισμό, βυθίζοντας τον παίχτη σε μια παθολογική κατάσταση.
Η Πρωτοχρονιά είναι μια γιορτή που αναπόφευκτα συνδέεται με τον απολογισμό που κάνουμε και με τους στόχους που θέτουμε για το νέο έτος. Απαιτεί μια εσωτερική διεργασία, που θυμίζει λίγο τη μοναξιά, μια και μόνοι μας πρέπει να αναλογιστούμε τι πετύχαμε, πως θέλουμε να προχωρήσουμε και που να φτάσουμε. Όπως τονίζει η κα Γιαλελάκη, όταν συνδεόμαστε καλά με τον εαυτό μας, όταν αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας, όταν κατανοούμε τις επιθυμίες μας, τότε συνδεόμαστε καλά και με τους άλλους. Είναι ένας κύκλος που τροφοδοτείται συνεχώς. Οι σχέσεις είναι σημαντικές στη ζωή μας, αλλά η πιο σημαντική όλων είναι αυτή με τον εαυτό μας γιατί τελικά το αντίδοτο της μοναξιάς είναι η σύνδεση με τον εαυτό μας και μετά με όλους τους άλλους.